Przełomowe bitwy w historii świata

Bitwa pod Gaugamelą (Arbelą)

Bitwa pod Poitiers

Oblężenie Orleanu

Hiszpańska Armada

Bitwa pod Połtawą

Bitwa pod Valmy

Bitwa pod Waterloo

Przełomowe bitwy w historii świata – umowna lista bitew, które zaważyły na losie ludzkości. Można zatem zaliczyć do niej dane starcie, jeśli możliwy odwrotny jego przebieg dokonałby gruntownego przewrotu w dziejach świata. Listę 15 przełomowych bitew stworzył Edward Shepherd Creasy w książce o takim tytule w 1851 roku, a o kolejne uzupełniali ją dalsi autorzy, m.in. o trzy bitwy uzupełnił ją brytyjski polityk, dyplomata i pisarz, Edgar Vincent D'Abernon. Można dodać do niej także walki z okresu II wojny światowej.

Zdaniem D'Abernona, 18. przełomową bitwą była Bitwa Warszawska, podczas której polskie wojska zatrzymały ofensywę Armii Czerwonej i zmusiły ją do odwrotu. Dzięki zwycięstwu Polaków rewolucja komunistyczna nie rozprzestrzeniła się na południową i zachodnią Europę.

Wyliczenia przełomowych bitew w historii świata są subiektywne i zależą w dużej mierze od poglądów i stanu wiedzy historycznej poszczególnych autorów. Oryginalna lista Creasy'ego prezentuje typowy dla brytyjskiej epoki wiktoriańskiej eurocentryczny, a zwłaszcza anglocentryczny punkt widzenia, ze szczególnym uwzględnieniem bitew z czasów nowszych dla piszącego. Lista Creasy'ego stanowiła punkt wyjścia dla wielu innych autorów, publikujących dalsze zestawienia.

Przełomowe bitwy

Podane przez Edwarda Shepherda Creasy'ego

Według książki Edwarda Sheparda Creasy'ego The Fifteen Decisive Battles of the World: from Marathon to Waterloo (z ang. Piętnaście przełomowych bitew świata: od Maratonu do Waterloo) opublikowanej w 1851 roku.

L.p.	Bitwa	Data	Zwycięzca	Pokonany	znaczenie
1	Bitwa pod Maratonem	490 p.n.e.	Ateny, Plateje	Persja	zatrzymanie ekspansji Persów na Grecję
2.	Wyprawa sycylijska	413 p.n.e.	Syrakuzy	Ateny	udaremnienie ekspansji Aten na Sycylię
3.	Bitwa pod Gaugamelą	331 p.n.e.	Macedonia	Persja	upadek imperium Achemenidów powstanie Imperium Aleksandra Wielkiego
4.	Bitwa nad Metaurusem	207 p.n.e.	Republika rzymska	Kartagina	początek rzymskiej hegemonii na Morzu Śródziemnym
5.	Bitwa w Lesie Teutoburskim	9 września 9 n.e.	Cheruskowie (Germanie)	Cesarstwo rzymskie	zatrzymanie ekspansji Rzymu w Germanii
6.	Bitwa na Polach Katalaunijskich	20 czerwca 451	Cesarstwo zachodniorzymskie Wizygoci	Hunowie Ostrogoci	zatrzymanie ekspansji Hunów
7.	Bitwa pod Poitiers	25 października 732	Frankowie	Arabowie	zatrzymanie ekspansji Kalifatu Arabskiego na Europę
8.	Bitwa pod Hastings	14 października 1066	Normanowie	Anglosasi	Normanowie rządzą Anglią
9.	Oblężenie Orleanu	12 października 1428 – 8 maja 1429	Francja	Anglia	Koniec ekspansji Anglików przełom w wojnie stuletniej
10.	Klęska Wielkiej Armady	8 sierpnia 1588	Anglia Zjednoczone Prowincje	Hiszpania Portugalia	zakwestionowanie hegemonii hiszpańskiej na morzach pierwszy krok na drodze do budowy Imperium Brytyjskiego
11.	Bitwa pod Blenheim	13 sierpnia 1704	Wielka Koalicja: Anglia, Austria, Zjednoczone Prowincje	Francja, Bawaria	zatrzymanie ekspansji Francji Ludwika XIV
12.	Bitwa pod Połtawą	8 lipca 1709	Carstwo Rosyjskie	Szwecja	punkt zwrotny w III wojnie północnej: koniec potęgi szwedzkiej a Rosja przejmuje inicjatywę strategiczną
13.	Bitwa pod Saratogą	17 września – 8 października 1777	Trzynaście kolonii	Wielka Brytania	USA potwierdzają swoją niepodległość w wojnie z Wielką Brytanią
14.	Bitwa pod Valmy	20 września 1792	Francja	Królestwo Prus Austria-Habsburgowie	obrona rewolucyjnej Francji przed monarchiami interweniującymi
15.	Bitwa pod Waterloo	18 czerwca 1815	Królestwo Prus Wielka Brytania Niderlandy Królestwo Hanoweru	Francja	definitywny koniec panowania Napoleona Bonaparte i Cesarstwa Francuskiego

Dodane przez Edgara Vincentego D'Abernona^[1]

L.p.	Bitwa	Data	1 strona – zwycięzca	2 strona – pokonany	znaczenie
16.	Bitwa pod Sedanem	1 września 1870	Królestwo Prus	Francja	koniec panowania Napoleona III i Cesarstwa Francuskiego powstanie II Rzeszy Niemieckiej
17.	I bitwa nad Marną	5–9 września 1914	Francja Wielka Brytania	Cesarstwo Niemieckie	obrona Paryża i zatrzymanie ekspansji niemieckiej w I wojnie światowej
18.	Bitwa Warszawska	12–25 sierpnia 1920	II Rzeczpospolita	Rosyjska FSRR Ukraińska SRR	zatrzymanie ekspansji bolszewickiej w Europie przez Polskę na 21 lat → Traktat ryski

Dodane przez Josepha Mitchella

W 1964 amerykański historyk Joseph B. Mitchell opublikował książkę Twenty Decisive Battles of the World (z ang. Dwadzieścia decydujących bitew świata) z pięcioma dodatkami do listy Creasy'ego:

L.p.	Bitwa	Data	1 strona – zwycięzca	2 strona – pokonany	znaczenie
16.	kampania na Missisipi	luty 1862 – lipiec 1863	Stany Zjednoczone	Stany Skonfederowane	przełom w wojnie secesyjnej → początek upadku Stanów Południowych
17.	Bitwa pod Sadową	3 lipca 1866	Królestwo Prus	Cesarstwo Austrii Saksonia	koniec dominacji Austrii w Związku Niemieckim → powstanie Związku Północnoniemieckiego pod hegemonią Prus
18.	I bitwa nad Marną	5–9 września 1914	Francja Wielka Brytania	Cesarstwo Niemieckie	obrona Paryża, zatrzymanie ekspansji niemieckiej w I wojnie światowej (także na liście d'Abernona)
19.	bitwa pod Midway	4–7 czerwca 1942	Stany Zjednoczone	Japonia	koniec ekspansji japońskiej na Oceanie Spokojnym → USA przejmuje inicjatywę w II wojnie światowej na Pacyfiku
20.	Bitwa stalingradzka	23 sierpnia 1942 – 2 lutego 1943	ZSRR	III Rzesza Włochy Rumunia Węgry Chorwacja	definitywne zatrzymanie ekspansji niemieckiej → inicjatywę w II wojnie światowej przejmuje ZSRR