Przechód (województwo opolskie)

Przechód

wieś
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0 Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	nyski
Gmina	Korfantów
Liczba ludności (2011)	806[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-317[2]
Tablice rejestracyjne	ONY
SIMC	0497012
Położenie na mapie gminy Korfantów Przechód
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Przechód
Położenie na mapie województwa opolskiego Przechód
Położenie na mapie powiatu nyskiego Przechód
50°31′58″N 17°39′49″E/50,532778 17,663611

Wnętrze kaplicy św. Łazarza w Przechodzie.

Przechód (niem. Psychod, 1936–1945 Waldfurt)^[3][4]– wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Korfantów^[5][6], na ziemi prudnickiej.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie opolskim.

Opis

Wieś zaliczana jest do ulicówek, z zagrodami po obu stronach ulicy, z przysiółkami i niwowym układem pól. Obszar zajmowany przez wieś jest w większości równinny, z niewielkimi wzniesieniami, które posiadają zwyczajowe nazwy np.: Górka Sowińska, Górka Balzerowa i Góra Czarownic. Przechód podzielony jest umownie i zgodnie z tradycją na dzielnice, a ich nazwy to: Kozówka, Rynek, Zamłynie, Górka Sowińska, Wilcze, Wygon, Podgórze, Za szkołą, Hulica, Smolarnia, Trzy Chałupy, Ulica Chrzelicka.

Ochotnicza Straż Pożarna w Przechodzie, wraz z pozostałymi organizacjami i mieszkańcami wsi jest organizatorem Międzynarodowego Turnieju Piłki Prądowej – Wasserball, imprezy która została na stałe wpisana do kalendarza imprez województwa opolskiego. Coroczny turniej odbywa się w ostatni weekend lipca.

W latach 1950–1970 liczba mieszkańców utrzymywała się w granicach około 1450 – 1500. Obecnie miejscowość zamieszkuje około 800 osób.

Nazwa

Nazwa miejscowości wywodzi się od słowa przechód – przejście, także późniejsza niemiecka Waldfurt – przejście leśne. Tak więc nazwa ma ścisły związek z położeniem miejscowości: nad rzeką Ścinawą Niemodlińską, w miejscu otoczonym największym w województwie opolskim kompleksem leśnym Borów Niemodlińskich.

Dawne nazwy wsi: Przechod (1306), Prechod (1333), Prschichod (1534), Przychod (1728), Psychod (1883), Waldfurt (1936). 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Przechód^[7].

Części wsi

Historia

W źródłach pisanych miejscowość wzmiankowana jest po raz pierwszy, w sporządzonym w latach 1303–1306, za czasów biskupa Henryka z Wierzbna, spisie uposażeń diecezji wrocławskiej w archidiakonacie opolskim, znanym jako Rejestr Ujazdu (łac. Registrum Wyasdense). W latach nieco późniejszych w jednym z dokumentów z 1333 roku, jako świadek występuje „Albert, pleban in Prechod”, o Przechodzie wspomina również „Die Rechnung...” – rejestr świętopietrza w archidiakonacie opolskim z 1447 roku. Historia wsi sięga jednak co najmniej początków XIII wieku, wiemy o tym z XVII-wiecznego przekazu podającego informację o budowie w miejscowości pierwszego kościoła w 1279 roku, zatem lokacja wsi musiała nastąpić w okresie nieco wcześniejszym. Budowy następnych drewnianych świątyń odnotowano kolejno w 1447 oraz 1518 roku a w 1779 zbudowano istniejący do dziś murowany kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela.

Przechód od początków swego istnienia był wsią kościelną, usytuowaną na granicy ziemi niemodlińskiej i prudnickiej, sąsiadując z lasami chrzelickimi od wschodniej strony. Ludność wsi od średniowiecznych czasów trudniła się m.in. rolnictwem, hodowlą, wyrębem lasów oraz przemysłem leśnym, głównie wytwarzaniem smoły w procesie destylacji rozkładowej drewna, a także wytwarzaniem węgla drzewnego. Społeczność w większości była polska. W praktykach religijnych panował język polski.

W drugiej połowie wieku XVIII – kościelna wieś Przechód zostaje włączona w skład chrzelickich dóbr królewskich.

W 1784 roku w miejscowości działała szkoła początkowa, prowadzona przez miejscową parafię katolicką. W tym czasie wieś zamieszkiwało 26 chłopów pełnorolnych (kmiecie) oraz 10 chłopów małorolnych (zagrodnicy) i chałupników, w miejscowości funkcjonował także młyn.

Według danych z roku 1843 miejscowość zamieszkiwało 497 osób, zajmując 42 domy. Wieś nadal należała do dóbr chrzelickich. W tym czasie do istniejącej tu szkoły uczęszczały dzieci także z Borku i Ligoty Fyrlądzkiej (część obecnej Kuźnicy Ligockiej), dzieci uczone były przez dwóch nauczycieli. Wówczas we wsi znajdowały się: dwa młyny wodne, gospoda oraz królewska podleśniczówka. Było tu też czterech rzemieślników, dwóch handlarzy bydła i lnu. Duży wpływ na rozwój miejscowości w owym czasie, miały prowadzone prace melioracyjne, których wynikiem było nawodnienie znacznych obszarów w okolicach Przechodu wodami Ścinawy Niemodlińskiej. Wzrosła wtedy liczba mieszkańców, utrzymujących się z rolnictwa.

W 1861 roku wieś posiadała 5 budynków publicznych, 623 osób zajmowało 94 budynki mieszkalne. Były również budynki rzemieślnicze i wiele budynków gospodarczych. Miejscowość posiadała wtedy: dwa młyny, dwie kuźnie oraz agencję pocztową i dwie gospody. Wieś należała wtedy do rzymkowickiego obwodu urzędowego (gminy).

Na przełomie XIX i XX wieku liczba ludności Przechodu nadal systematycznie rosła. W roku 1883 żyło tu 824 mieszkańców, a w roku 1910 już 1671. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1666 mieszkańców Przechodu 171 posługiwało się językiem niemieckim, 1387 językiem polskim, a 108 było dwujęzycznych^[8]. W okresie międzywojennym wzrost liczby mieszkańców został przyhamowany z powodu emigracji zarobkowej.

W 1945 roku Przechód został zdobyty przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego, w trakcie operacji opolskiej. Miejscowość była wyludniona, większość mieszkańców została ewakuowana lub uciekła. Do maja 1945 r. w Przechodzie władzę sprawowała radziecka komendantura a później polska administracja państwowa. W czerwcu 1946 roku wysiedlono mieszkańców niemieckich z Przechodu.

Do 1954 roku Przechód należał do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1954 Przechód został odłączony od powiatu prudnickiego i przyłączony do niemodlińskiego^[9].

Zabytki

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0

Kaplica

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[10]:

• kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, z 1793 r.
• ogrodzenie z bramą,
• plebania, z poł. XVIII w., 1864 r.
• kaplica, z końca XVIII w.

Przypisy

Bibliografia

• Kloch Bogdan: Najstarsze parafie Górnego Śląska. Średniowieczna organizacja parafialna Górnego Śląska
• Bildband Kreis Falkenberg in Oberschlesien, Druckhaus Goldammer, Scheinfeld/Mfr., 1982.
• Heimatbuch des Kreises Falkenberg in Oberschlesien, Heimatverein Kreises Falkenberg O/S, Peine, 1971.
• Heimatkalender des Kreises Falkenberg, Druck: Schlesierverlag L.Heege, Schweidnitz, 1929-1939.
• Janina Domska: Niemodlin i ziemia niemodlińska od 1224 roku do początku XX wieku. 1998.
• Weltzel Augustin: Geschichte des edlen, freiherrlichen und gräflichen Geschlechts von Praschma, Ratibor, 1883
• Plan odnowy miejscowości Przechód na lata 2007 – 2013