Przegląd technik zdobniczych

Techniki zdobnicze sprowadzają się w zasadzie do dwu rodzajów:

  • w tworzywie przedmiotu zdobionego: nadawanie faktury, wykonanie reliefu bądź ażurowanie
  • na tworzywie przedmiotu zdobionego: nakładanie tworzyw uszlachetniających.

Stosowane są też techniki mieszane..

Szczegółowy opis technik znajduje się na wskazanych odnośnikami stronach.

  • aplikacja
    naszywanie ozdobnych elementów wyciętych z tkaniny lub skóry zwanych aplikami na tło z innej tkaniny lub skóry[1]; w złotnictwie i ślusarstwie mocowanie do zdobionego przedmiotu elementu dekoracyjnego z odmiennego materiału
  • ażurowanie
    Technika zdobnicza polegająca na tworzeniu dekoracyjnych otworów[2]
  • barbotine
    technika zdobienia ceramiki płynną glinką ceramiczną nakładaną reliefowo na powierzchnię naczynia[3]
  • chryzelefantyna
    starożytna technika rzeźbiarska, polegająca na dekorowaniu posągów o drewnianym trzonie okładziną ze złota i kości słoniowej[3][1]
  • dekupaż
    przenoszenie na zdobiony przedmiot rysunków wykonanych na papierze
  • dekalkomania
    technika malarska polegająca na rozciskaniu farby między dwiema warstwami papieru[1]
  • eglomizowanie
    zdobienie szkła polegające najpierw na wydrapaniu ornamentu na zaczernionej powierzchni albo namalowaniu go ciemnym lakierem, następnie na podłożeniu złotej lub srebrnej folii, wypełniającej wydrapany ornament lub stanowiącej dla niego tło[3]
  • emalierstwo
    emaliowanie, pokrywanie przedmiotów emalią[3]
  • filigran
    technika zdobnicza stosowana w złotnictwie polegająca na wykonaniu ornamentu z cienkich drucików złotych lub srebrnych przylutowanych lub przyklejonych do powierzchni przedmiotu[1]
  • giloszowanie
    grawerowanie rysunku ze skomplikowanych kombinacji linii[1]
  • glazurowanie, szkliwienie
    nanoszenie na surową ceramikę mieszaniny substancji zwanej glazurą lub szkliwem, która po wypaleniu tworzy szklistą powłokę, bezbarwną lub kolorową[3]
  • granulacja - technika zdobienia wyrobów złotniczych drobnymi kuleczkami ze złota lub srebra przymocowanych do przedmiotu zdobionego metodą lutowania[3]
  • grawerowanie
    rytowanie, wykonywanie wklęsłych lub wypukłych rysunków za pomocą specjalnych rylców lub innych narzędzi a także środków chemicznych na powierzchni metalu, kamienia, szkła[3]
  • iluminowanie
    zdobienie tekstów, książek iluminacjami, czyli rysunkami lub ilustracjami wykonanymi ręcznie[3]
  • intarsja
    wykładanie powierzchni przedmiotów drewnianych innymi gatunkami drewna[3]
    • intarsja sztukatorska
      wypełnianie masą stiukową (ciastem sztukatorskim) wyciętej we wzory okładziny drewnianej
  • inkrustacja
    układanie na powierzchni przedmiotów wzorów z kości słoniowej, masy perłowej, metali i innych tworzyw[1]
    • damaskinaż
      inkrustowanie przedmiotów metalowych innym metalem np. złotem lub srebrem[1]
  • iryzowanie
    zdobienie wyrobów ceramicznych lub szklanych przez pokrywanie ich substancjami dającymi tęczowy połysk[3]
  • kalkomania
    przenoszenie na zdobiony przedmiot specjalnie spreparowanych kolorowych rysunków[1]
  • kameryzowanie
    wysadzanie wyrobów złotniczych i broni szlachetnymi kamieniami[1]
  • kuglerstwo
    zdobnicze szlifowanie szkła, głównie kryształowego[1]
  • litofania
    zdobienie wyrobów z nieglazurowanej porcelany lub szkła matowego wklęsłym reliefem, dającym obraz widoczny po podświetleniu[1]
  • makijaż
    poprawianie urody przy pomocy kosmetyków poprzez nakładanie ich na twarz[4]
  • malowanie
    zdobienie poprzez nanoszenie farb na podłoże[4]
  • markieteria
    dekorowanie powierzchni przedmiotów drewnianych ornamentem z różnych materiałów np. hebanu, kości słoniowej, szylkretu, metalu[3]
  • marmoryzacja
    pokrywanie powierzchni materiałem naśladującym marmur[5]
  • mozaika
    wykonywanie dekoracji z drobnych kawałków kolorowych kamieni, marmuru, szkła, ceramiki i innych materiałów osadzanych na świeżej zaprawie wapiennej, cemencie lub innym podłożu[5]
  • niello
    zdobienie przedmiotów metalowych polegające na ryciu wzorów i wtapianiu w bruzdy mieszaniny srebra, miedzi, ołowiu, siarki i boraksu, co daje rysunek czarny, granatowy lub szafirowy[1]
  • pirografia
    zdobienie przedmiotów ze skóry i drewna polegające na wypalaniu wzorów rozgrzanym rylcem lub wzornikiem[3]
  • piropiktura
    technika zdobienia ścian ceramiką polegająca na wtopieniu glazury ceramicznej w powierzchnię płomieniem z palnika[3]
  • przeprócha
    sposób przenoszenia wzoru rozpyloną farbą z patronu na płaszczyznę dekorowaną[1]
  • punktowanie diamentem
    technika zdobienia szkła polegająca na wykonaniu drobnych kropek na powierzchni przez uderzanie rylcem z diamentowym ostrzem lub z hartowanej stali miejsce koło miejsca, zagęszczone kropki tworzą plastyczny rysunek lub efekt matowego fragmentu szkła[3][5]
  • repusowanie (inaczej trybowanie)
    zdobienie wyrobów z blachy, przeważnie złotej, srebrnej lub miedzianej poprzez wybijanie (na zimno) wgłębień dających po drugiej stronie wypukły ornament[1]
  • relief
    kompozycja rzeźbiarska wykonana na powierzchni płyty z pozostawieniem tła[1]
  • rożkowanie
    technika zdobienia ceramiki angobami przy pomocy rożka garncarskiego[5]
  • sztukateria
    dekorowanie ścian, sklepień, sufitów ozdobnymi elementami wykonanymi w gipsie lub stiuku techniką narzutową lub metodą odlewu[3]
  • tatuaż
    wykonanie rysunków na ciele człowieka, trwałych (tradycyjnie) za pomocą nakłuwania lub nacinania skóry i zapuszczania nakłutych miejsc farbą, lub nietrwałych za pomocą farb lub kalkomanii[6]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p red.Kubalska-Sulkiewicz Krystyna, Bielska-Łach Monika, Manteuffel-Szarota Anna, Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
  2. ↑ red. Jendryczko Małgorzata, Sztuka Świata, tom 17, Warszawa: Arkady, 2013, ISBN 978-83-213-4726-4
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zwolińska Krystyna, Malicki Zasław, Mały Słownik Terminów Plastycznych, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
  4. ↑ a b red. Mieczysław Szymczak, Słownik języka polskiego, tom 2, Warszawa: PWN, 1979, ISBN 83-01-00284-0
  5. ↑ a b c d red. Jendryczko Małgorzata, Sztuka Świata, tom 18, Warszawa: Arkady, 2013
  6. ↑ red. Mieczysław Szymczak, Słownik języka polskiego, tom 3, Warszawa: PWN, 1981, ISBN 83-01-00283-2