Przekrwienie

Przekrwienie (łac. z gr. hyperaemia) - zwiększenie ilości krwi w narządzie wskutek zwiększonego dopływu krwi tętniczej (przekrwienie czynne) albo utrudnionego odpływu krwi żylnej (przekrwienie bierne). Przekrwienie mieszane łączy w sobie obydwa mechanizmy.

Przekrwienie czynne

Przekrwienie czynne, czyli tętnicze (łac. hyperaemia activa s. arteriosa), bywa zjawiskiem fizjologicznym (np. podczas zwiększonej pracy narządu lub emocji, które objawiają się zaczerwienieniem twarzy) albo też zjawiskiem patologicznym w przypadkach:

• porażenia nerwów zwężających tętnicę (uszkodzenie lub usunięcie zwoju współczulnego);
• pobudzenia nerwów rozszerzających tętnicę (np. w przypadku gorączki);
• zwiotczenia miocytów błony środkowej tętnic (np. w wyniku działania zbyt wysokiej temperatury albo zwolnienia istniejącego ucisku na tętnicę).

Przekrwienie czynne towarzyszy też początkowej fazie zapalenia oraz występuje w momencie zgonu, ze względu na występujący chwilowy skurcz tętnic.

Przekrwienie bierne

W odróżnieniu od przekrwienia czynnego, przekrwienie bierne, żylne (łac. hyperaemia passiva s. venosa) jest zawsze zjawiskiem patologicznym, powstającym na tle miejscowego utrudnienia odpływu krwi żylnej, albo z powodu niewydolności serca. Utrudnienie miejscowe odpływu krwi żylnej ma znaczenie, gdy przeszkoda zamyka dużą żyłę. Z niedrożnością małej żyły organizm umie sobie poradzić, poprzez wytworzenie obocznego krążenia żylnego. Utrudnienia miejscowe odpływu krwi mogą wynikać z: zakrzepicy, ucisku z zewnątrz, toczącego się procesu zapalnego lub nowotworowego, zwężenia światła żyły (zarówno wrodzonego jak i nabytego). Niewydolność mięśnia prawej komory powoduje przekrwienie bierne obwodowe, a niewydolność mięśnia lewej komory - przekrwienie bierne płuc (co wynika z anatomii układu krążenia).

Następstwem przekrwienia biernego są:

• obrzęk podatnej tkanki łącznej oraz przesięki do jam surowiczych;
• mikrokrwotoki z konsekwencją powstawania hemosyderyny;
• zapalenie przekrwienne błon śluzowych (nieżyt zastoinowy);
• rozwój krążenia obocznego żylnego.

Przekrwienie bierne prowadzi także do zmian wtórnych w narządach. Nagłe, całkowite przerwanie odpływu krwi z kończyn kończy się martwicą krwotoczną (zawał krwotoczny). Natomiast długotrwałe utrudnienie odpływu powoduje zjawiska będące konsekwencją niedotlenienia:

• stłuszczenie, a niekiedy martwica komórek miąższowych;
• rozplem tkanki łącznej.

Zmiany te są najwyraźniej widoczne w śledzionie, wątrobie i płucach.

Bibliografia

• "Patomorfologia kliniczna" pod red. prof. dr. hab. med Stefana Krusia