Przenęt purpurowy

Przenęt purpurowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	przenęt
Gatunek	przenęt purpurowy
Nazwa systematyczna
Prenanthes purpurea L. Sp. Pl. 2: 797. 1753

Pojedynczy koszyczek przenętu

Przenęt purpurowy (Prenanthes purpurea L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny astrowatych. Występuje w Europie, przez Niemcy i Polskę przebiega północna granica jego zasięgu. W Polsce występuje tylko na południu, po Śląsk i Roztocze. Jest rośliną dość rzadką.

Morfologia

Łodyga

Pojedyncza, obła, wzniesiona, o wysokości 50-120 cm. Jest naga, lub tylko słabo owłosiona. W górnej części rozgałęzia się. Pod ziemią posiada grube, rozrastające się poziomo kłącze.

Liście

Dolne liście mają podłużnie jajowaty kształt (szerszy w górnej części liścia) i posiadają szerokie zatokowate wycięcia. Ich nasady zbiegają w krótki ogonek. Liście środkowe i górne są nie tylko dużo mniejsze, ale mają znacznie różniący się od liści dolnych kształt; są lancetowate lub podługowate i brzegi mają tylko nieznacznie wycięte, lub są tylko piłkowane. Są siedzące i mają sercowate nasady. Wszystkie liście są cienkie i nagie, na dolnej stronie sinozielone.

Kwiaty

Drobne kwiaty zebrane w długie, walcowate koszyczki zwisające na długich szypułkach. Koszyczki te z kolei zebrane są w wiechę. W koszyczkach tylko kilka kwiatów (przeważnie 5). Okrywa koszyczków o długości 12-13 mm i 5-7 mm średnicy i składająca się z 6-10 listków. Jest naga i dość często podbarwiona na fioletowo. Języczkowe kwiaty przenętu mają długie płatki wystające daleko poza okrywę, wskutek czego koszyczki bardzo przypominają swoim wyglądem pojedyncze kwiaty. Płatki kwiatów fioletowopurpurowe, puch kielichowy w postaci pojedynczych, śnieżnobiałych włosków. Słupek jednokomorowy, dolny. Pręciki zrośnięte w rurkę wokół słupka, którego dwudzielne, spiralne znamię wystaje wysoko powyżej pylników. Przedprątne kwiaty kwitną od lipca do sierpnia, zapylane są przez błonkówki.

Owoc

Niełupka, jasnobrunatnego koloru, wydłużona i bocznie spłaszczona, słabo żeberkowana, bez dzióbka, z białym puchem kielichowym. Roślina wiatrosiewna.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: lasy, zarośla, poręby. Roślina cienioznośna, w naturalnych warunkach nigdy nie rośnie w miejscach o pełnym nasłonecznieniu. W górach częstszy, niż na niżu. Rośnie tam aż do piętra kosówki. Gatunek charakterystyczny dla All. Fagion i gatunek wyróżniający dla zespołu roślinnego buczyny kwaśnej.

Przypisy

Bibliografia

• Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
• Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
• Klimatyczne czynniki środowiska – światło