Przeorowie klasztoru na Jasnej Górze

Przeorowie klasztoru na Jasnej Górze – lista przełożonych paulińskiego domu zakonnego na Jasnej Górze w Częstochowie. Przeorowie jasnogórscy mianowani są – z reguły – przez generała Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, za zgodą definitorów spośród zakonników od 1382, czyli od momentu erygowania klasztoru (z pewnymi wyjątkami) na okres trzech lat[1]. Pierwszym przeorem został o. Grzegorz Primipillus OSPPE, obecnym (od 9 maja 2020) jest o. Samuel Pacholski OSPPE[2]. Funkcję tę pełniło do tej pory około 131 zakonników[a].

Charakterystyka

O. Augustyn Kordecki
(przeor 1650–1657 i 1663–1671)
O. Anastazy Kiedrzyński
(przeor 1716–1719)
Obraz o. Aleksandra Zięby, (przeora: 1848–1854, 1860–1862 i 1864–1869), pędzla Aleksandra Borawskiego
Obraz o. Euzebiusza Rejmana, (przeora 1895–1910), pędzla Aleksandra Borawskiego
Obraz o. Justyna Welońskiego, (przeora 1910–1915), pędzla Aleksandra Borawskiego
O. Piotr Markiewicz
(przeor 1915–1931)
O. Norbert Motylewski
(przeor 1934–1943)

Od chwili założenia (erygowania) klasztoru na Jasnej Górze 9 sierpnia 1382 oraz przybycia do niego pierwszych zakonników, zaczęto powoływać – zgodnie z przyjętą ogólną zasadą – jego przełożonych, czyli przeorów, zarządzających przebywającymi tam zakonnikami oraz reprezentujących klasztor w kontaktach zewnętrznych. Klucze od drewnianej wówczas świątyni odebrał o. Grzegorz Primipillus OSPPE, przeor klasztoru św. Wawrzyńca w Budzie, w obecności księcia Władysława Opolczyka[b], a wspólnotę zakonną tworzyło – jak głosi tradycja – 16 zakonników z węgierskiego klasztoru Nosztre[4]. Ojciec Grzegorz Primipillus OSPPE został powołany przez generała zakonu o. Mikołaja III OSPPE na pierwszego przeora jasnogórskiego klasztoru[3].

Początkowo powołania dokonywał najwyższy przełożony zakonu, czyli generał, który przebywał w Królestwie Węgierskim[3]. Po utworzeniu polskiej prowincji w 1396, której siedzibą stała się Jasna Góra, nominację na przeora wystawiał prowincjał, po konsultacji z przebywającymi w klasztorze zakonnikami, która to nominacja decydowała o wyborze przeora przez generała[3]. Po powstaniu styczniowym, od 27 listopada 1864, kiedy to car Aleksander II Romanow dokonał kasaty klasztorów paulińskich, pozostawiając dwa na Jasnej Górze i Skałce w Krakowie – przeora prepozyta mianował biskup diecezjalny, na zlecenie rosyjskiego generała-gubernatora[3]. Natomiast po odzyskaniu przez Polskę niepodległości (1918) i organizacji na nowo struktur zakonu, powrócono do praktyki mianowania przeora przez generała, po konsultacji z zakonnikami klasztoru[3].

Pierwotnie w konstytucjach zakonnych nie określono ściśle długości kadencji przeora i możliwości ponownego wyboru (niektórzy pełnili funkcję przeora przez cztery kadencje z rzędu)[3][5]. Kadencje przeorów prepozytów trwały do ich śmierci lub odwołania z różnych powodów[3]. Po soborze watykańskim II ustalono w konstytucjach, że przeor może być wybrany na trzy lata[c].

Zgodnie z przepisami i tradycją zakonną powołuje się na ten urząd zwykle zakonników odznaczających się świętością życia, cieszących się zaufaniem wspólnoty, pracowitych z inicjatywą oraz mających doświadczenie w kierowaniu wspólnotą. Przeor ma do pomocy tzw. radę domu w postaci: zastępców (podprzeorów), kustosza sanktuarium, administratora oraz delegatów wybranych ze współbraci[6]. Nowo mianowany przeor składa wyznanie wiary i przysięgę na Biblię oraz przejmuje pieczęcie klasztoru[3]. Ponadto mieszka w specjalnej, reprezentacyjnej, wyznaczonej celi w klasztorze, a do obsługi ze światem zewnętrznym ma kancelarię[7]. Wyznacza on ze wspólnoty ojców – odpowiedzialnych za różne działy działalności w wymiarze duszpasterskim oraz ekonomicznym[8]. Rytm dnia przeora wyznacza modlitwa wspólnotowa (program życia klasztornego), a oprócz tego ma wyznaczony czas na codzienną posługę wspólnocie oraz różne spotkania z osobami z zewnątrz, załatwianie korespondencji czy też na posługę kapłańską[8].

Przeorowie

Tabela przedstawia niepełną[a] listę chronologicznie uporządkowanych przeorów klasztoru na Jasnej Górze:

Herb Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (Paulinów).png Przeorowie klasztoru na Jasnej Górze[5]
Lp.OkresKadencjaPrzeor
11382o. Grzegorz Primipillus1*
21388o. Jakub2*
?????
...............
31579o. Mikołaj z Wilkowiecka37*
41580o. Jan z Opatowa38*
51590o. Marcin Kamocki39*
61593o. Walentyn z Warty40*
71599o. Walentyn z Warty
81608o. Walentyn z Warty
9o. Piotr Nigrycy41*
10o. Walentyn Miedziński ALic. et PhB.42*
11o. Andrzej Żymicki43*
121624-08-01T00:00:00.001 1 sierpnia 1624(dts)o. Albert Raczyński STLic.44*
131629 – 1630-06-10 10 czerwca 1630(dts)o. Marcin Gruszkowicz STD.45*
14czerwiec 1630 – lipiec 1632o. Benedykt Mstowski STD.46*
15lipiec 1632 – lipiec 1633o. Kasper Aleksandrowicz47*
16lipiec 1633 – grudzień 1635o. Grzegorz Bolesławski48*
17grudzień 1635 – kwiecień 1638o. Zbigniew Kempczyński STD.49*
18kwiecień 1638 – czerwiec 1638o. Benedykt Mstowski STD.
19lipiec 1638 – czerwiec 1641o. Kazimierz Zaremba50*
20czerwiec 1641 – sierpień 16452° i 3°o. Kazimierz Zaremba
21sierpień 1645 – lipiec 1647o. Adam Zawada51*
22lipiec 1647 – kwiecień 1650o. Paulin Kłodawski STD.52*
231650-05-10 10 maja 1650(dts) – lipiec 1653o. Augustyn Kordecki53*
24lipiec 1653 – lipiec 1656o. Augustyn Kordecki
25lipiec 1656 – 1657-02-18 18 lutego 1657(dts)o. Augustyn Kordecki
261657-02-18 18 lutego 1657(dts)1663-07-04 4 lipca 1663(dts)1° i 2°o. Kilian Żywiecki54*
271663-07-04 4 lipca 1663(dts)1671-04-07 7 kwietnia 1671(dts)4° - 6°o. Augustyn Kordecki
28kwiecień 1671 – kwiecień 1674o. Stanisław Ligęza55*
29kwiecień 1674 – maj 1677o. Adam Stypulski56*
30maj 1677 – maj 1680o. Tobiasz Czechowicz STD.57*
31maj 1680 – maj 1683o. Rafał Michalski58*
32maj 1683 – 1684-06-06 6 czerwca 1684(dts)o. Mateusz Grębiński59*
331685-01-08 8 stycznia 1685(dts)1687-05-28 28 maja 1687(dts)o. Krzysztof Magdaliński60*
34listopad 1687 – maj 1691o. Euzebiusz Najman61*
35maj 1691 – maj 1694o. Tobiasz Czechowicz STD.
36maj 1694 – styczeń 1696o. Izydor Krasuski62*
37styczeń 1696 – styczeń 1697o. Euzebiusz Najman
38styczeń 1697 – 1699-09-23 23 września 1699(dts)o. Tobiasz Gruszkowicz63*
39maj 1700 – maj 1702o. Tobiasz Czechowicz STD.
40maj 1702 – maj 1703o. Euzebiusz Najman
41maj 1703 – wrzesień 1706o. Innocenty Pokorski64*
42wrzesień 1706 – czerwiec 1708o. Rafał Chrzanowski STD.65*
43czerwiec 1708 – maj 1710o. Dionizy Chełstowski PhD.66*
44maj 1710 – maj 1713o. Romuald Karczewski67*
45maj 1713 – maj 1716o. Konstanty Moszyński STD.68*
46maj 1716 – maj 1719o. Anastazy Kiedrzyński STD.69*
47maj 1719 – maj 1722o. Konstanty Moszyński STD.
48maj 1722 – maj 1725o. Marcjan Kazarnicki70*
49maj 1725 – maj 1728o. Marcjan Kazarnicki
50maj 1728 – listopad 1729o. Konstanty Moszyński STD.
51listopad 1729 – maj 1731o. Stanisław Bronikowski STD.71*
52maj 1731 – luty 17392° - 4°o. Stanisław Bronikowski STD.
53luty 1739 – marzec 1742o. January Langner STD.72*
54marzec 1742 – maj 1745o. Damazy Perelski STD.73*
55maj 1745 – kwiecień 1748o. Aleksy Olbrycki74*
56kwiecień 1748 – październik 1750o. Stanisław Kiełczewski STD.75*
57październik 1750 – 1753-09-21 21 września 1753(dts)o. Stanisław Kiełczewski STD.
581753-09-21 21 września 1753(dts) – wrzesień 1756o. Aleksy Olbrycki
59wrzesień 1756 – wrzesień 1759o. Albin Dworzański76*
60wrzesień 1759 – wrzesień 1762o. Ksawery Rotter STD.77*
61wrzesień 1762 – 1764o. Patrycy Mniński78*
621764 – sierpień 1765o. Mateusz Łękawski79*
63sierpień 1765 – sierpień 1768o. Patrycy Mniński
64sierpień 1768 – listopad 1771o. Pafnucy Brzeziński80*
65listopad 1771 – wrzesień 17832° - 5°o. Mateusz Łękawski
66wrzesień 1783 – wrzesień 1786o. January Lubojeński81*
67wrzesień 1786 – wrzesień 1789o. January Lubojeński
68wrzesień 1789 – czerwiec 1791o. Marcin Jasiński STD.82*
69czerwiec 1791 – wrzesień 1792o. Cyryl Żernicki83*
70wrzesień 1792 – wrzesień 17982° i 3°o. Cyryl Żernicki
71wrzesień 1798 – październik 1801o. Cyryl Żernicki
72październik 1801 – wrzesień 1804o. Jacek Wyrzykowski84*
73wrzesień 1804 – wrzesień 1807o. Gaudenty Olkowski85*
74wrzesień 1807 – październik 1810o. Hilarion Szuffranowicz86*
75październik 1810 – luty 1814o. Hilarion Szuffranowicz
76luty 1814 – październik 1816o. Andrzej Czechowicz87*
771816-10-23 23 października 1816(dts) – maj 1818o. Bartłomiej Rubiszewski88*
78maj 1818 – 1819-03-13 13 marca 1819(dts)o. Hieronim Zniełkiewicz89*
791819-03-13 13 marca 1819(dts) – listopad 1819o. Eugeniusz Lachowski STD.90*
80listopad 1819 – grudzień 1822o. Eustachy Skibiński91*
81marzec 1825 – 1825-05-17 17 maja 1825(dts)o. Jan Gółkowski92*
821825-05-17 17 maja 1825(dts) – listopad 1825o. Teodor Fortuński93*
83listopad 1825 – wrzesień 1828o. Teodor Fortuński
84wrzesień 1828 – listopad 1831o. Remigiusz Wiechulski94*
85listopad 1831 – lipiec 1833o. Aleksy Cisowski95*
86lipiec 1833 – czerwiec 1835o. Aleksy Cisowski
87czerwiec 1835 – październik 1836o. Filip Lipiński96*
88październik 1836 – wrzesień 1839o. Klemens Śleziński97*
89wrzesień 1839 – wrzesień 1842o. Teodor Miernikiewicz98*
90wrzesień 1842 – wrzesień 18482° i 3°o. Teodor Miernikiewicz
91wrzesień 1848 – październik 1851o. Aleksander Zięba99*
92październik 1851 – październik 1854o. Mateusz Knefliński STD.100*
93październik 1854 – czerwiec 1856o. Gaudenty Stasiński101*
94czerwiec 1856 – październik 1857o. Mateusz Knefliński STD.
95październik 1857 – październik 1860o. Mateusz Knefliński STD.
96październik 1860 – kwiecień 1862o. Aleksander Zięba
97kwiecień 1862 – 1864-11-27 27 listopada 1864(dts)o. Stanisław Kapiczyński102*
Przeorowie prepozyci[5]
Lp.OkresKadencjaPrepozyt
1listopad 1864 – 1869-11-09 9 listopada 1869(dts)o. Aleksander Zięba STD.
21869-11-09 9 listopada 1869(dts)1881-12-07 7 grudnia 1881(dts)o. Wawrzyniec Kubaczek STD.103*
31881-12-07 7 grudnia 1881(dts)1895-02-05 5 lutego 1895(dts)o. Piotr Kubarski STD.104*
4luty 1895 – 1910-06-30 30 czerwca 1910(dts)o. Euzebiusz Rejman105*
51910-06-30 30 czerwca 1910(dts)1915-10-16 16 października 1915(dts)o. Justyn Weloński106*
618 – 1915-11-19 19 listopada 1915(dts)o. Wincenty Olszewicz107*
71915-11-19 19 listopada 1915(dts)1931-10-13 13 października 1931(dts)o. Piotr Markiewicz108*
Przeorowie klasztoru na Jasnej Górze
Lp.OkresKadencjaPrzeor
1listopad 1931 – 1934-10-12 12 października 1934(dts)o. Dominik Zienkowski109*
21934-10-12 12 października 1934(dts)1937-06-06 6 czerwca 1937(dts)o. Norbert Motylewski110*
31937-10-26 26 października 1937(dts)1943-09-29 29 września 1943(dts)2° i 3°o. Norbert Motylewski
41943-10-05 5 października 1943(dts)1946-01-19 19 stycznia 1946(dts)o. Stanisław Nowak111*
51946-01-19 19 stycznia 1946(dts) – styczeń 1949o. Kajetan Raczyński112*
6styczeń 1949 – 1950o. Kajetan Raczyński
71950 – 1952o. Klemens Izdebski113*
81952-05-27 27 maja 1952(dts)1955-05-20 20 maja 1955(dts)o. Jerzy Tomziński114*
91955-05-20 20 maja 1955(dts)1957-08-01T00:00:00.001 1 sierpnia 1957(dts)o. Jerzy Tomziński
101957-08-01T00:00:00.001 1 sierpnia 1957(dts)1959-03-23 23 marca 1959(dts)o. Korneliusz Jemioł115*
111959-03-23 23 marca 1959(dts)1960-07-16 16 lipca 1960(dts)o. Kajetan Raczyński
121960-07-16 16 lipca 1960(dts)1963-08-01T00:00:00.001 1 sierpnia 1963(dts)o. Anzelm Radwański116*
131963-08-01T00:00:00.001 1 sierpnia 1963(dts) – 19691° i 2°o. Teofil Krauze117*
141969 – 1972-06-03 3 czerwca 1972(dts)o. Efrem Osiadły118*
151972-06-03 3 czerwca 1972(dts)1975-07-23 23 lipca 1975(dts)o. Tadeusz Kubik[9]119*
161975-07-23 23 lipca 1975(dts) – 1977o. Józef Płatek120*
171977 – 1978-06-10 10 czerwca 1978(dts)o. Sykstus Szafraniec121*
181978-06-10 10 czerwca 1978(dts)1984-07-14 14 lipca 1984(dts)1° i 2°o. Konstancjusz Kunz[10]122*
191984-07-14 14 lipca 1984(dts) – 19901° i 2°o. Rufin Abramek123*
201990 – 1993-05-08 8 maja 1993(dts)o. Jerzy Tomziński
211993-05-08 8 maja 1993(dts)1996-05-06 6 maja 1996(dts)o. Szczepan Kośnik[11]124*
221996-05-06 6 maja 1996(dts)2002-03-09 9 marca 2002(dts)1° i 2°o. Izydor Matuszewski[12]125*
232002-04-12 12 kwietnia 2002(dts)2005-05-06 6 maja 2005(dts)o. Marian Lubelski[13]126*
242005-05-06 6 maja 2005(dts)2008-04-23 23 kwietnia 2008(dts)o. Bogdan Waliczek[14]127*
252008-04-23 23 kwietnia 2008(dts)2014-04-16 16 kwietnia 2014(dts)1° i 2°o. Roman Majewski[15]128*
262014-04-16 16 kwietnia 2014(dts)2014-07-05 5 lipca 2014(dts)[16]o. Łukasz Buzun[17]129*
272014-08-04 4 sierpnia 2014(dts)2020-05-09 9 maja 2020(dts)1° i 2°o. Marian Waligóra[18]130*
282020-05-09 9 maja 2020(dts)o. Samuel Pacholski[2]131*[a]

Uwagi

  1. a b c W związku z trudnościami historyków w ścisłym określeniu ile osób pełniło funkcję przeora jasnogórskiego oraz zliczeniu poszczególnych ich kadencji – przyjmuje się, że kadencja o. Samuela Pacholskiego OSPPE jest 131[3].
  2. 22 czerwca 1382 na miejscu w Starej Częstochowie w obecności księcia Władysława Opolczyka proboszcz częstochowski ks. Henryk Biel z Błeszna zrezygnował z kościoła parafialnego i jego uposażenia na rzecz przeora generalnego paulinów i braci tego zakonu, a na znak dobrowolnej i całkowitej rezygnacji przekazał klucze od kościoła bratu Jerzemu (względnie Grzegorzowi), przeorowi klasztoru paulinów pod wezwaniem św. Wawrzyńca koło miasta Budy na Węgrzech. Ponadto wzmiankowany proboszcz publicznie i wyraźnie oświadczył, że w związku z dokonaną rezygnacją i cesją otrzymał należną rekompensatę i wszechstronną satysfakcję. Dokument rezygnacji i cesji spisał na pergaminie Piotr, notariusz księcia, i zaopatrzył w osiem pieczęci wiszących na paskach pergaminowych. 9 sierpnia 1382 w mieście Częstochowie kanclerz księcia Władysława Mikołaj Ticzkonis, kustosz wrocławski, wystawił dwa dokumenty, w których książę fundator zaświadcza o całkowitej zgodzie biskupa krakowskiego Jana z Radliczyc, zwanego Radlicą, na założenie klasztoru oraz uposaża zakonników nadaniem dwóch wsi: Starej Częstochowy i Krowodrzy, jak również hutą żelaza z sadzawką i folwarkiem przylegającym do klasztoru i dziesięcinami pieniężnymi, zbożowymi i polnymi, przy czym udziela pewnych uprawnień i uwalnia od ponoszenia niektórych ciężarów. Na pieczęci konnej księcia Władysława Opolczyka zawieszonej przy dokumencie fundacyjnym widnieje rycerz stojący na koniu w biegu, z twarzą zwróconą do widza i trzymający miecz do góry w prawej ręce. Stojący na zadzie konia piesek wspina się na biodro księcia (→ Szafraniec 1978 ↓, s. 79–80, 96).
  3. Według Art. 145 Konstytucji Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika – przeor może być bezpośrednio powołany na drugą trzyletnią kadencję[1].

Przypisy

  1. a b Reguła, konstytucje i dyrektorium Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika ↓, s. 93.
  2. a b NOWY PRZEOR JASNEJ GÓRY - O. SAMUEL PACHOLSKI. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2020-05-09. [dostęp 2020-05-09].
  3. a b c d e f g h i Znana i nieznana historia jasnogórskiego przeorstwa. ekai.pl, 2020-05-09. [dostęp 2020-05-17].
  4. O DZIEJACH TWIERDZY NA JASNEJ GÓRZE. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2008-11-20. [dostęp 2020-05-17].
  5. a b c Przeorowie Jasnej Góry. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2006-07-05. [dostęp 2015-03-07].
  6. Reguła, konstytucje i dyrektorium Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika ↓, s. 96.
  7. Biuro Prasowe Jasnej Góry (kancelaria Przeora Jasnej Góry). W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com. [dostęp 2020-05-17].
  8. a b Maciej Orman: Jasna Góra. Po drugiej stronie furty. W: Tygodnik katolicki „Niedziela”, nr 5 [on-line]. niedziela.pl, 2020. [dostęp 2020-05-17].
  9. ZMARŁ O. TADEUSZ KUBIK, PAULIN (CURRICULUM VITAE O. Tadeusza Władysława Kubika (15.03.1924 – 21.06.2008)). W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2008-06-22. [dostęp 2020-05-17].
  10. Wydawnictwo Paulinianum (Ojciec Konstancjusz Stefan Kunz). W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com. [dostęp 2020-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-23)].
  11. Z POLSKI. Nowy przeor Jasnej Góry. „Gość Niedzielny”. Nr 22, s. 5, 1993-05-30. Wydawnictwo Kurii Metropolitalnej w Katowicach. OCLC 830371674. 
  12. O. Stanisław Tomoń OSPPPE: O.Izydor Matuszewski nowym Generałem Zakonu Paulinów. W: Tygodnik katolicki „Niedziela”, nr 11 [on-line]. niedziela.pl, 2002. [dostęp 2020-05-10].
  13. NOWY PRZEOR JASNEJ GÓRY. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2002-04-12. [dostęp 2020-05-15].
  14. PRZEOR JASNEJ GÓRY. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2005-05-06. [dostęp 2020-05-15].
  15. NOWY PRZEOR JASNEJ GÓRY. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2008-03-31. [dostęp 2020-05-15].
  16. PRZEOR JASNEJ GÓRY - BISKUPEM POMOCNICZYM W KALISZU!. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2014-07-05. [dostęp 2020-05-17].
  17. O. Stanisław Tomoń: O. ŁUKASZ BUZUN MIANOWANY NA NOWEGO PRZEORA JASNEJ GÓRY. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2014-04-02. [dostęp 2020-05-17].
  18. O. MARIAN WALIGÓRA NOWYM PRZEOREM JASNEJ GÓRY. W: Jasna Góra. Biuro prasowe [on-line]. jasnagora.com, 2014-08-04. [dostęp 2020-05-15].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Euzebiusz Rejman - Aleksander Borawski.jpg
portret generała zakonu paulinów na Jasnej Górze o. Euzebiusza Rejmana. Sygnatura: 1-K-2275
Anastazy Kiedrzyński.jpg
Portret o. Anastazego Kiedrzyńskiego opublikowany przez ks. Józefa Adamczyka w dziele pt. Wizerunki Dostojników Duchownych w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze, Warszawa 1901, s. 53.
PiotrMarkiewiczPIC 1-R-615.jpg
O. Piotr Markiewicz - przeor klasztoru OO. Paulinów na Jasnej Górze
Justyn Wieloński - Aleksander Borawski.jpg
Portret generała zakonu paulinów na Jasnej Górze o. Justyna Wielońskiego.

1936

Sygnatura: 1-K-2273
Herb Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (Paulinów).png
Autor: Piotrcichosz98, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (Paulinów)
Aleksander Ziemba - Aleksander Borawski.jpg
Portret generała zakonu paulinów na Jasnej Górze o. Aleksandra Ziemby. Sygnatura: 1-K-2274