Przetworzenie

Przetworzenie – jeden z terminów stosowanych m.in. w muzykologii, najbardziej w tzw. formie sonatowej, będące drugą z jej trzech części. Oznacza przekształcenie, przerobienie materiału muzycznego[1] tzw. ekspozycji (część pierwsza), głównie tematycznego i ukazanie tych przekształceń w jak najbardziej wyrafinowanej i najbardziej kunsztownej szacie harmonicznej w drugiej części czyli przetworzeniu[2].

Charakterystyka przetworzenia

Przetworzenie charakteryzuje się bogactwem środków harmonicznych, melodycznych, rytmicznych oraz licznymi procesami modulacyjnymi[2]. Zwykle rozpoczyna się tonacją ekspozycji (jednoimienną lub bardziej odległą), po czym następują różne modyfikacje i przekształcenia[2]. Decyduje tu praca tematyczna, rozbudowana poprzez najrozmaitsze środki modyfikujące, urozmaicające fakturę muzyczną[2]. Kompozytor w przetworzeniu ma nieskrępowane możliwości operowania środkami przekształceń tematyki i tonacji przechodząc stopniowo w punkt kulminacyjny[3]. Warto dodać, że kompozytor w przetworzeniu przeważnie stosuje swoistą, własną oryginalność, polegającą na osobistym potraktowaniu formy muzycznej[2].

Przetworzeniu może podlegać również łącznik, materiał wstępu oraz fragment myśli końcowej[2]. Warto podkreślić, że przetworzenie nie jest luźnym zestawieniem odcinków w przebiegu pracy tematycznej, ale stanowi ono budowaną konsekwentnie formę, pozostającą w ścisłym związku z ekspozycją[2]. Nie ma ścisłych zasad co do rozmiarów przetworzenia i następstw przetwarzanych współczynników i elementów[2]. Najczęściej przetworzenie ma charakter przekształceń ewolucyjnych. Repryza zaczyna się w tonacji głównej. Jest nie dosłownym przytoczeniem elementów ekspozycji[2]. Można powiedzieć, że w formie sonatowej najczęściej przetworzenie występuje w następującym po sobie ciągu: ekspozycja – miejsce konfliktu obu tematów, następnie przetworzenie – pogłębienie konfliktu tematów i repryza – rozwiązanie konfliktu[4].

Istotą przetworzenia jest kulminacja napięcia, pełna nacisków harmonicznych spowodowanych dużą ilością modulacji czasem nawet odległych tonacji[3].

Przypisy

  1. ↑ Sonatowa forma, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-01-04].
  2. ↑ a b c d e f g h i ABC form muzycznych. (podlega przetworzeniu) (przetworzenie). ptsskrakow.pl. [dostęp 2016-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-24)].
  3. ↑ a b Dr inż. Przemysław Plaskota: Akustyka muzyczna (formy muzyczne). (PDF). W: Politechnika Wrocławska [on-line]. akustyka.pwr.wroc.pl. s. 26–27. [dostęp 2016-02-17].
  4. ↑ Allegro sonatowe. edukator.pl. [dostęp 2016-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-22)].

Linki zewnętrzne