Przypisanie płci

Przypisanie płci[1][2][3] (ang. sex assignment lub gender assignment) – ustalenie płci niemowlęcia przy jego narodzinach[4][5]. W większości porodów, krewny, położna, pielęgniarka lub lekarz dokonuje oględzin narządów płciowych i płeć jest przypisywana, bez obaw o niejednoznaczność[6][7]. Przypisanie może być również dokonane przed urodzeniem na podstawie badań prenatalnych[8].

Przypisanie płci przy narodzinach zazwyczaj jest zbieżne z płcią anatomiczną i fenotypem dziecka. Liczba narodzin, przy których dziecko nie mieści się w ścisłych definicjach płci męskiej i żeńskiej wynosi około 0,06%, z czego 0,02% wynika z wyraźnie niejednoznacznych narządów płciowych[9][10][11]. Do pozostałych powodów należą atypowe chromosomy, gonady lub poziomy hormonów[12]. Interwencje chirurgiczne lub hormonalne mające na celu umocnienie przypisania płci są często uznawane za naruszające prawa człowieka[13][14][15][16].

Tradycyjnie przypisanie płci wiąże się z oczekiwaniami, że tożsamość płciowa dziecka rozwinie się zgodnie z jego anatomią fizyczną, wychowaniem i przypisaniem[17]. W około 99,4% przypadków tożsamość płciowa dziecka będzie odpowiadać przypisanej mu płci[18]. Jeśli tożsamość płciowa się nie zgadza z przypisaną płcią mamy do czynienia z transpłciowością[19][20][21][22]. Również w przypadku osób interpłciowych tożsamość może być niezgodna z przypisaną płcią[23].

Terminologia

Określenia, które mogą być związane z przypisaniem płci to:

AFAB (Assigned female at birth) – osoba z przypisaną przy urodzeniu płcią żeńską[5][24][25].

AMAB (Assigned male at birth) – osoba z przypisaną przy urodzeniu płcią męską[5][24][25].

Interpłciowość – u ludzi i innych zwierząt odnosi się do szeregu różnic w zakresie cech dotyczących płci, w skład których wchodzą chromosomy, gonady, hormony płciowe lub narządy rozrodcze, które według wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka „nie odpowiadają typowym definicjom męskich i żeńskich ciał”[12].

Przypisy

  1. Agnieszka Bielska-Brodziak, Aneta Gawlik, Szymon Brodziak, Oswajanie nieoswojonego, czyli o metodzie przypisywania płci prawnej w świetle wiedzy medycznej | Numer 25-2 | Societas Communitas, societas-communitas.isns.uw.edu.pl, 2018 [dostęp 2022-08-23].
  2. Aneta Gawlik, Agnieszka Bielska–Brodziak, Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych Część pierwsza, „Prawo i Medycyna”, 18 (2), 2016, ISSN 1506-8757, OCLC 998792893 (pol.).
  3. Aneta Gawlik, Agnieszka Bielska-Brodziak, Grzegorz Krawiec, Dzieci bez płci. Jak polski prawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych. Część druga. Zasady przypisywania płci prawnej, „Prawo i Medycyna”, 18 (3), 2016, ISSN 1506-8757 [dostęp 2022-08-23] (pol.).
  4. Nevid i inni, Human sexuality in a world of diversity, wyd. 8th ed, Boston: Allyn & Bacon, 2011, s. 168, ISBN 978-0-205-78606-0, OCLC 469917780 [dostęp 2020-03-05].
  5. a b c Bartosz Grabski i inni, Dysforia i niezgodność płciowa : kompendium dla praktyków, wyd. Wydanie I - 1 dodruk, Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, ISBN 978-83-200-6133-8, OCLC 1199644762 [dostęp 2022-08-23].
  6. William G. Reiner, Gender Identity and Sex Assignment: A Reappraisal for the 21st Century, Stephen A. Zderic i inni red., Advances in Experimental Medicine and Biology, Boston, MA: Springer US, 2002, s. 175–197, DOI10.1007/978-1-4615-0621-8_11, ISBN 978-1-4615-0621-8, PMID12575762 [dostęp 2020-03-05] (ang.).
  7. Selma Feldman Witchel, Disorders of sex development, „Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology”, 48, 2018, s. 90–102, DOI10.1016/j.bpobgyn.2017.11.005, ISSN 1532-1932, PMID29503125, PMCIDPMC5866176 [dostęp 2022-08-23].
  8. Rupin Dhamankar i inni, Fetal Sex Results of Noninvasive Prenatal Testing and Differences With Ultrasonography, „Obstetrics and Gynecology”, 135 (5), 2020, s. 1198–1206, DOI10.1097/AOG.0000000000003791, ISSN 1873-233X, PMID32282607, PMCIDPMC7170435 [dostęp 2022-08-23].
  9. Intersex Society of North America, How common is intersex?, isna.org [dostęp 2020-03-05].
  10. How Common is Intersex? An Explanation of the Stats. – Intersex Campaign for Equality [dostęp 2020-03-05] (ang.).
  11. Admin, Intersex population figures, Intersex Human Rights Australia, 28 września 2013 [dostęp 2020-03-05] (ang.).
  12. a b Organizacja Narodów Zjednoczonych, Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych, Free & Equal Campaign Fact Sheet: Intersex, 4 marca 2016.
  13. On the management of differences of sex development: Ethical issues relating to "intersexuality", listopad 2012 [dostęp 2020-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-23].
  14. World Health Organization, Sexual health, human rights, and the law, Geneva, Switzerland, ISBN 978-92-4-156498-4, OCLC 919484192 [dostęp 2020-03-05].
  15. Involuntary or coerced sterilisation of intersex people in Australia, www.aph.gov.au [dostęp 2020-03-05] (ang.).
  16. OHCHR, Intersex Awareness Day – Wednesday 26 October, www.ohchr.org [dostęp 2020-03-05].
  17. Cecilia Hardacker, Kelly Ducheny, Magda Houlberg, Transgender and gender nonconforming health and aging, Cham, Switzerland 2019, s. 3, ISBN 978-3-319-95031-0, OCLC 1057471980 [dostęp 2022-08-23].
  18. Andrew R. Flores i inni, How Many Adults Identify as Transgender in the United States?, czerwiec 2016.
  19. Alison Shaw, Changing Sex And Bending Gender., New York, NY: Berghahn Books, 2005, s. 21, ISBN 978-0-85745-885-8, OCLC 874322978 [dostęp 2022-08-23].
  20. Terry Altilio, Shirley Otis-Green, Oxford textbook of palliative social work, New York: Oxford University Press, 2011, s. 380, ISBN 978-0-19-983827-1, OCLC 710993070 [dostęp 2022-08-23].
  21. Craig J. Forsyth, Heith Copes, Encyclopedia of social deviance, Los Angeles 2014, s. 740, ISBN 978-1-4833-4046-3, OCLC 871568120 [dostęp 2022-08-23].
  22. Marla Berg-Weger, Social work and social welfare : an invitation, wyd. Fourth edition, New York 2016, s. 229, ISBN 978-1-317-59202-0, OCLC 945553923 [dostęp 2022-08-23].
  23. Council of Europe, Commissioner for Human Rights, Human rights and intersex people, Issue Paper, kwiecień 2015.
  24. a b Lee Harrington, Traversing Gender: Understanding Transgender Realities, Mystic Productions Press, 1 maja 2016, s. 50, 56, ISBN 978-1-942733-83-6 [dostęp 2022-08-23] (ang.).
  25. a b Julia Serano, Excluded: Making Feminist and Queer Movements More Inclusive, Basic Books, 1 października 2013, s. 301, ISBN 978-1-58005-504-8 [dostęp 2022-08-23] (ang.).