Przypowieść o talentach

Przypowieść o talentach na drzeworycie z 1712 r. Leniwy sługa szuka zakopanego talentu, a pozostali dwaj przynoszą swe zarobki panu

Przypowieść o talentach, Przypowieść o minach – jedna z najbardziej znanych przypowieści Jezusa. Pojawia się w Mt 25,14-30 i Łk 19,12-27. Różnice pomiędzy wersjami w tych dwóch Ewangeliach są na tyle znaczne, iż jest prawdopodobne, że nie pochodzą z tego samego źródła^[1].

Przypowieść o talentach

Przypowieść z Ewangelii Mateusza opowiada o panu, który wyrusza w podróż i zostawia swą własność sługom. Jeden otrzymuje 5 talentów, drugi 2, a trzeci jeden talent, według ich zdolności.

Po powrocie, pan pyta sługi o ich zarząd nad powierzoną własnością. Pierwsi dwaj podwoili stan posiadania i otrzymali odpowiednią nagrodę:

Trzeci człowiek zmarnował swój talent i otrzymał karę:

Kontekstem przypowieści jest mowa dotycząca paruzji Chrystusa, a kara spotykająca trzeciego sługę jest utożsamiona z sądem ostatecznym^[2]. Przypowieść interpretowano w historii na różne sposoby. Martin Dibelius utożsamiał trzeciego sługę z ludem żydowskim, któremu powierzono liczne dary, które jednak nie wydały właściwych owoców. Charles Harold Dodd widział w nim faryzeuszy, którzy szukali osobistego bezpieczeństwa w restrykcyjnym wypełnianiu prawa, jednak ich religia uległa skoncentrowanemu na sobie zawężeniu, przez co stała się bezowocna. Joachim Jeremias natomiast za sługi uważał uczonych w Piśmie, a za powierzony im skarb Słowo Boże. Postawę trzeciego sługi utożsamia z opisaną w wersecie Łk 11,52, gdzie uczonym w Piśmie Jezus zarzuca, że z powierzonego im klucza poznania nie korzystają ani oni sami, ani nie otwierają drogi do zbawienia innym^[3].

Przypowieść o minach

Istnieją pewne różnice między przypowieścią o talentach (Ewangelia Mateusza) a przypowieścią o minach (Ewangelia Łukasza).

W przypowieści o minach:

• Pan udał się po uzyskanie godności królewskiej.
• W opowiadaniu występuje 10 sług, każdy z nich otrzymuje 1 minę.
• Słudzy przejawiali wrogość wobec pana: "Wysłali za nim poselstwo z oświadczeniem: Nie chcemy, żeby ten królował nad nami".
• Na końcu przypowieści o minach pan wydaje srogie polecenie: "Tych zaś przeciwników moich, którzy nie chcieli, żebym panował nad nimi, przyprowadźcie tu i pościnajcie w moich oczach".

Zdaniem Joachima Jeremiasa wersja znajdująca się w Ewangelii Łukasza powstała w wyniku połączenia pierwotnie niezależnych przypowieści o powierzonych pieniądzach i o pretendencie do tronu. Łukasz odnosi ją do odwlekania się paruzji (por. Łk 19,11), co rozumie, jako danie czasu uczniom na wykazanie się^[4]. Eric Franklin rozumie przypowieść jako odnoszącą się do radykalizmu oczekiwań Jezusa związanych z przychodzeniem Królestwa Bożego. Trzeci sługa nie wywiązuje się z zobowiązań wobec swego pana, choć zna jego charakter. Powstrzymują go od tego strach i chęć zabezpieczenia samego siebie. Chociaż radykalny charakter oczekiwań władcy (Łk 19,21) mógłby go usprawiedliwiać, ponosi jednak konsekwencje. Tym bardziej odpowiedzialność poniosą ci, którzy nie wywiązują się z zobowiązań wobec tego, którego należy raczej miłować niż obawiać się, i który udziela skarbu niebędącego niegodziwą mamoną, a życiem Królestwa^[5].

Wersja przypowieści zawarta w Ewangelii Nazarejczyków

Inną wersją przypowieści o talentach zawiera apokryficzna Ewangelia Nazarejczyków. Zgodnie z nią pierwszy sługa wielokrotnie pomnożył powierzone pieniądze, za co otrzymał pochwałę, drugi ukrył je, za co został jedynie zganiony, trzeci natomiast roztrwonił je z prostytutkami i flecistkami, za co został wtrącony do więzienia. Zdaniem Joachima Jeremiasa ta wersja przypowieści, w której niewierność utożsamiono z hulaszczym trybem życia, stanowi wyraz moralizatorskiego uproszczenia przesłania przypowieści dokonanego w Kościele judeochrześcijańskim^[6].

Talenty i miny

Talent był powszechnie stosowaną miarą za czasów Jezusa, był równy 60 minom.

Przypisy