Przystosowanie ptaków do lotu
Ten artykuł od 2018-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Przystosowania ptaków do lotu – szereg cech anatomicznych, morfologicznych i fizjologicznych umożliwiających ptakom lot.
Ptaki w toku ewolucji wykształciły wiele przystosowań do lotu. Najważniejsze spośród nich to:
- aerodynamiczny kształt
- kończyny przednie przekształcone w skrzydła
- asymetryczne pióra
- pneumatyczne kości (wypełnione powietrzem)
- usztywniony kręgosłup, kręgi które na niektórych odcinkach zrastają się tworząc synsakrum i pygostyl
- grzebień na mostku służący za przyczep dla mięśni poruszających skrzydłami
- brak zębów i związana z tym obecność gastrolitów w żołądku mięśniowym (przesunięcie środka ciężkości)
- rogowy dziób
- mechanizm podwójnego oddychania
- szybkie tempo metabolizmu
- stałocieplność, pozwala na zachowanie szybkiego tempa metabolizmu niezależnie od temperatury otoczenia
- dobrze rozwinięty móżdżek
- doskonałe oko (regulacja kształtu soczewki i gałki ocznej), dające tzw. sokoli wzrok, a także obecność grzebienia naczyniowego, dotleniającego oko
- brak pęcherza moczowego i wydalanie kałomoczu
- jajorodność – posiadają otwartą miednicę, za pomocą której znoszą jaja
- pióra puchowe zatrzymujące ciepło
- obojczyki zrośnięte w tzw. widełki, służące do przyczepu mięśni
- lekka czaszka
- masywna kość krucza, która daje skrzydłom oparcie na mostku.
Lot wpłynął w sposób zasadniczy na zmysły i na system nerwowy ptaków. Zdolność latania znacznie ułatwia ptakom zmianę miejsca w poszukiwaniu żeru, dogodnych stanowisk lęgowych, ucieczki przed wrogami, a to z kolei sprzyja rozprzestrzenianiu się geograficznemu, a także tworzenia nowych odmian i gatunków. Lot ptaków współczesnych osiągnął pewną doskonałość, pojawiły się pewne specjalizacje związane ze środowiskiem i sposobem poruszania się poszczególnych gatunków. Na skrzydło ptaka w locie działa siła oporu powietrza, którą można rozłożyć na dwie składowe. Jedna z nich dźwiga skrzydło ku górze, druga natomiast hamuje ruch postępowy. Wzajemny stosunek tych składowych zależy od kształtu skrzydła, szybkości ruchu, kąta nachylenia skrzydła w stosunku do kierunku ruchu, a także od mniej ważnych czynników jak: temperatura powietrza, wysokość nad poziomem morza, zimne lub gorące prądy powietrza, ukształtowanie terenu itp. Prawie wszystkie ptaki szybują, przy czym ptaki małe szybują bezpośrednio przed lądowaniem, zaś ptaki duże mogą unosić się w powietrzu bez poruszania skrzydłami przez dłuższy czas. Długotrwały lot szybujący polega na wykorzystywaniu prądów powietrza wznoszących, bez potrzeby poruszania skrzydłami.
Niektóre ptaki w toku ewolucji wtórnie utraciły zdolność lotu. Cechy, które wtedy mogą ulec uwstecznieniu to przede wszystkim: skrzydła, pióra asymetryczne, pneumatyczne kości i grzebień na mostku.