Przyszowice

Przyszowice

wieś
Pałac w Przyszowicach (2012)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	gliwicki
Gmina	Gierałtowice
Sołectwo	Przyszowice
Liczba ludności (2008)	3203
Strefa numeracyjna	032
Kod pocztowy	44-178[1]
Tablice rejestracyjne	SGL
SIMC	0214362
Położenie na mapie gminy Gierałtowice Przyszowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Przyszowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Przyszowice
Położenie na mapie powiatu gliwickiego Przyszowice
50°14′52″N 18°44′45″E/50,247778 18,745833
Strona internetowa

(c) GFDL, CC BY-SA 4.0

Herby: von Raczek

von Ludwig

Kościół Jana Nepomucena w Przyszowicach (2018)

Przyszowice (niem. Preiswitz) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Gierałtowice.

W latach 1973-1977 miejscowość była siedzibą gminy Przyszowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Podział

Nazwa

W 1295 w spisanej po łacinie księdze Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis miejscowość wymieniona jest jako Przyssowitz^[4].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Przecziczow wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[5].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Przyszowice oraz niemiecką Preiswitz^[6]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość we fragmencie „Preischwitz, polnisch Pryszowice^[7]”^[8].

Zabytki

• Pałac w Przyszowicach – obiekt wzniesiony na początku XIX w., przebudowany i rozbudowany w latach 1890-1895 dla rodziny von Raczek. Obiekt eklektyczny, dwukondygnacyjny na planie zbliżonym do prostokąta, przekryty dachem wielospadowym. Elewacje tynkowane, gładkie. Ryzality ze szczytami wolutowymi. W części południowej czterokondygnacyjna wieża kolista, we fragmencie górnym ośmioboczna, przekryta dachem płaskim zwieńczonym krzyżem (pierwotnie zwieńczona hełmem baniastym z latarnią). Portal główny z kartuszem zawierającym herby rodziny von Raczek (L) i von Ludwig (P)^[9][10] Pałac otoczony jest parkiem o powierzchni 8,4 ha z okazami drzewostanu liściastego.
• Spichlerz plebański – budynek drewniany z 1829 roku o konstrukcji zrębowej. Dach dwuspadowy kryty gontem z półksiężycem na kalenicy.

Inne historyczne obiekty

• Kościół św. Jana Nepomucena – kościół parafialny wybudowany w latach 1937-1938. Obiekt halowy, jednonawowy z kaplicą, przekryty sklepieniem kolebkowym. Dach dwuspadowy z sygnaturką. W narożu wieża czworoboczna z dzwonnicą i zegarem, zwieńczona krzyżem. Na dzwonnicy dzwon Urban z 1512 roku (średnica 120 cm, waga 982 kg) oraz dzwon Grzegorz z 1582 roku (średnica 100 cm, waga 580 kg). Projektantem kościoła był inż. Jan Affa z Raciborza.
• Budynek szkoły z 1902 roku.

Edukacja

Przedszkola:

• Przedszkole w Przyszowicach

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki w Przyszowicach

Turystyka i sport

Przez wieś przebiega szlak turystyczny:

• Szlak Krawędziowy GOP

W Przyszowicach znajduje się Ludowy Klub Sportowy Jedność  32.  Utworzono go w 1932 roku, jednak w 1958 roku z drużyny piłkarskiej odeszło wielu zawodników i działalność klubu wstrzymano. Wznowiono ją 21 marca 1965 roku i od tamtej pory klub się rozwija.

Klub:

• Pełna nazwa: Ludowy Klub Sportowy Jedność 32 Przyszowice
• Sekcja piłkarska Liga: IV liga: grupa śląska II
• Sekcja pływacka dla dzieci i młodzieży
• Sekcja skata Liga: III A, III B, III C
• Rok założenia: 1932
• Barwy: zielono-czerwone
• Adres: ul. Karola Miarki 1

Stadion:

• Pojemność – 1200 miejsc (400 siedzących)
• Oświetlenie – brak

Władze:

• Prezes: Paweł Szołtysek
• Trener: Mateusz Labusek

Transport i komunikacja

Przez wieś przechodzi droga wojewódzka nr 921, droga krajowa nr 44, autostrada A4 oraz autostrada A1.

Komunikacje miejską na terenie Przyszowic organizują ZTM i składają się na nią następujące linie autobusowe: 33, 41, 47, 120, 669 i 936, przez teren Przyszowic przebiega też trasa pośpiesznej linii autobusowej E-2 (Gliwice Dworcowa – Mikołów Plac 750-Lecia – Radziejówka – Tychy Paprocany Osiedle Z1) niemająca na terenie miejscowości przystanku. Na terenie Przyszowic znajdują się następujące przystanki autobusowe: Przyszowice Dwór, Przyszowice Granica, Przyszowice Grobla, Przyszowice Kolejowa, Przyszowice Korty, Przyszowice Kościół, Przyszowice Polna (przystanek na żądanie), Przyszowice Skrzyżowanie, Przyszowice Szyb, Przyszowice Wytwórnia (przystanek na żądanie). Poszczególne linie łączą Przyszowice z następującymi miejscowościami:

• 33 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Śmiłowice – Mokre – Reta – Mikołów – Wilkowyje – Radziejówka – Tychy Delphi (obsługiwana przez PKM Tychy Sp. z o.o.)
• 41 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Śmiłowice – Mokre – Reta – Mikołów ulica Krakowska (linia KZK GOP Katowice – od 1 maja 2010 roku linia obsługiwana przez Usługi Transportowe Pawelec Krzysztof Katowice)
• 47 : Zabrze Goethego – Makoszowy – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów – Krywałd – Szczygłowice Kopalnia (linia obsługiwana przez PKM Gliwice Sp. z o.o.)
• 120 : Katowice Dworzec PKP – Kochłowice – Halemba – Borowa Wieś – Wygoda – Paniówki – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów – Krywałd – Szczygłowice Kopalnia (linia obsługiwana przez Gliwickie Konsorcjum Komunikacji Miejskiej w skład którego wchodzą PKM Gliwice Sp. z o.o. i Bus Service Center Gliwice Sp. z o.o.)
• 669 : Gliwice Dworcowa – Przyszowice – Chudów – Paniówki – Borowa Wieś – Wygoda – Halemba – Kochłowice – Bykowina Grzegorzka (linia obsługiwana przez PKM Gliwice Sp. z o.o.)
• 936 : Ornontowice – Chudów – Paniówki – Przyszowice – Gierałtowice – Knurów Szpitalna (linia obsługiwana przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Kłosok, Andrzej Kłosok Żory Sp. z o.o.

Urodzeni w Przyszowicach

• Stefan Cichy
• Józef Joachim Telega
• Florian Fronczek

Zobacz też

• Parafia św. Jana Nepomucena w Przyszowicach
• Zbrodnia w Przyszowicach

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.