Przytoczna

Przytoczna

wieś
(c) geo573, CC BY 3.0 Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	międzyrzecki
Gmina	Przytoczna
Liczba ludności (2011)	2318[1]
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	66-340
Tablice rejestracyjne	FMI
SIMC	0185962
Położenie na mapie gminy Przytoczna Przytoczna
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Przytoczna
Położenie na mapie województwa lubuskiego Przytoczna
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego Przytoczna
52°34′38,3″N 15°40′45,9″E/52,577306 15,679417

Przytoczna (niem. Prittisch^[2]) – wieś w Polsce w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, siedziba gminy wiejskiej Przytoczna.

Położenie

Jezioro Przytoczno

Wieś położona jest w dolinie strumienia Dłuska Struga, pomiędzy jeziorami Przytoczno i Nadolnym, 12 km na wschód od Skwierzyny, przy drodze krajowej nr 24. Znajdują się tutaj przystanek PKS, sklepy, restauracje, bary, warsztaty samochodowe i schronisko turystyczne przy Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu. Ze względu na atrakcyjną lokalizację wśród pól uprawnych, lasów i jezior miejscowość posiada walory turystyczne.

Historia

Historyczny herb miejscowości

Przytoczna istniała już w XIII w. Źródła z 1398 r. wymieniają Jadwigę i Jarochnę z Przetoczna. W 1564 r. osada płaciła dziesięcinę biskupowi poznańskiemu. Wieś szlachecka Przetoczno położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[3]. W 1580 r. właścicielami wsi byli Jadwiga i Stanisław Przetoccy oraz Jan i Abraham Kręscy. Późniejszymi właścicielami byli Brezowie, Zakrzewscy, Bojanowscy i Gliszczyńscy. W 1640 r. istniały tu szkoła i szpital – ufundowany przez dziedziczkę Brezinę. Pod koniec XVIII w. Przytoczna była miasteczkiem, w którym odbywało się 5 jarmarków rocznie. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Przytoczna znalazła się pod panowaniem Prus. W latach 1807-1815 należała do Księstwa Warszawskiego.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej^[4]. Przytoczna należała do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był Brökere^[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 515 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 58 dymów (domostw)^[4]. W skład majątku Przytoczna wchodziły wówczas także: folwark Nowopole (3 domy, 30 osób), Przedni młyn (1 dom, 6 osób), folwark Dębowiec (7 domów, 80 osób), folwark Kwiece (3 domy, 26 osób) oraz kolonia Dębogóra (11 domów, 84 osoby)^[4].

U schyłku XIX w. istniały tu 2 kościoły, 2 młyny, 2 szkoły (katolicka i ewangelicka), fabryka syropu i 5 gorzelni. W 1936 r. Przytoczną umieszczono na liście miejscowości wypoczynkowych – kurortów.

W Przytocznej istniały trzy kościoły: katolicki, ewangelicki i nowoapostolski. Pierwszy kościół katolicki powstał przed 1510 r., zniszczony w wyniku pożaru został odbudowany staraniem wojewody kaliskiego Jędrzeja Zakrzewskiego ok. 1740 r. Współczesna neogotycka świątynia pochodzi z lat 1870–1871. Kościół protestancki wzniesiono ok. 1600 r. z drewna, w 1856 r. zbudowano kościół murowany, który w latach 1971–1977 przebudowano na dom kultury.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Zabytki

Neogotycki kościół w Przytocznej

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[5]:

• zespół pałacowy z przełomu XVIII i XIX wieku:
  • pałac – dwór barokowy z drugiej połowy XVIII w., rozbudowany w pierwszej połowie XX w. o piętrowe skrzydło;
  • park przy dworze z połowy XVIII w. o powierzchni 10 ha;
• dom przy ulicy Dworcowej 24 z XIX wieku.

Inne zabytki:

• kościół wybudowany w latach 1870–1871 w stylu neogotyckim, w prezbiterium barokowy ołtarz główny i obraz Trójcy Świętej z XIX w.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Trójcy Świętej
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór (Sala Królestwa)^[6]

Sport

We wsi swą siedzibę ma Gminny Klub Sportowy Zjednoczeni Przytoczna, założony w 1946 roku, prowadzący jedną sekcję (piłki nożnej mężczyzn). Drużyna seniorów aktualnie występuje w gorzowskiej klasie okręgowej i rozgrywa mecze na Stadionie Sportowym, zlokalizowanym przy ulicy Głównej.

Święto Pomidora

W sierpniu 2007 zorganizowano w Przytocznej premierową edycję Święta Pomidora. Idea stworzenia lokalnej imprezy pod tą nazwą wiąże się z dominacją tego produktu wśród wszystkich uprawianych w gminie. W ramach drugiej edycji (w 2008), po raz pierwszy odbyła się – wzorowana na słynnej, hiszpańskiej Tomatinie – "bitwa pomidorowa", która z miejsca stała się największą atrakcją święta (za każdym razem ma ona nową aranżację i unikalny scenariusz). Impreza odbywa się corocznie – w ostatni, bądź przedostatni weekend sierpnia – a z lokalnego festynu stała się wydarzeniem przyciągającym wielu turystów i ogólnopolskie media^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Bohdan Kucharski, Informator Turystyczno-Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski, Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim, 1998, ISBN 83-908511-1-3.
• B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom 9, 1889, Warszawa.
• Robert Piotrowski: Spotkania z historią. Gmina Przytoczna. Gorzów Wielkopolski: Urząd Gminy w Przytocznej, 2011. ISBN 978-83-934299-0-5.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Gminy Przytoczna