Przytulia właściwa

Przytulia właściwa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządgoryczkowce
Rodzinamarzanowate
Rodzajprzytulia
Gatunekprzytulia właściwa
Nazwa systematyczna
Galium verum L.
Sp. pl. 1:107. 1753

Przytulia właściwa[3] (Galium verum L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Znany też jako przytulia żółta[4]. Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Afryce Północnej[5]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Kwiatostan

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona lub pokładająca się, o wysokości do 1 m, niemal obła, krótko owłosiona. Roślina pod ziemią posiada trwałe kłącze wytwarzające rozłogi.
Liście
Ulistnienie okółkowe, w okółku 8-12 liści. Liście o szerokości 1-2 mm, ostro zakończone, równowąskie lub lancetowate, przeważnie podwinięte. Mają jeden tylko nerw główny, są całobrzegie, jaśniejsze i kutnerowate na spodniej stronie.
Kwiaty
Zebrane w wydłużone i gęsto owłosione kwiatostany wyrastające po dwa z okółków liści. Kwiaty promieniste, małe, pachnące miodem, na szypułkach o długości 3-4 mm, poziomo odstających. Korona zrosłopłatkowa o średnicy 2-3 mm, krótkiej rurce, złożona z 4 żółtych płatków. Wewnątrz niej 4 przyrośnięte do niej pręciki i 1 słupek z dolną zalążnią i dwoma szyjkami o główkowatych znamionach. Roślina miododajna, nektar znajduje się na dnie kwiatowym.
Owoc
Rozłupnia rozpadająca się na dwa nagie i gładkie orzeszki.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedprątne, kwitną od lipca do września, zapylane są przez drobne muchówki. Siedlisko: suche łąki, miedze, zarośla. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Trifolio-Geranietea[6]. Jest jedną z roślin żywicielskich gąsienic motyla zmrocznika pazika i wielu gatunków zawisaków.

Zastosowanie

Dawniej stosowana wymiennie zamiast podpuszczki przy produkcji serów podpuszczkowych[7]. Obecnie wciąż wykorzystywana przy wyrobie angielskiego sera Gloucester.

Zmienność

Tworzy mieszańce z przytulią białą, p. leśną i p. siną[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. ↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 427. ISBN 83-01-00129-1.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  6. ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4
  7. ↑ Moszyński Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. t. I, 1929-1939 ISBN 978-83-61889-12-0
  8. ↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

Bibliografia

  • D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Media użyte na tej stronie

Galium verum01.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Galium verum gulmåra.jpg
Gulmåra (Galium verum)
  1. stjälktopp med blomställning,
  2. blomma (10/1),
  3. klyvfrukt (5/1)