Przywra chińska
| Clonorchis sinensis[1] | |||
| Looss, 1907 | |||
 Dorosły osobnik wybarwiony metodą H&E | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | pierwouste | ||
| Nadtyp | Platyzoa | ||
| Typ | |||
| Podtyp | Neodermata | ||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | Opisthorchiida | ||
| Podrząd | Opisthorchiata | ||
| Rodzina | Opisthorchiidae | ||
| Rodzaj | Clonorchis | ||
| Gatunek | Clonorchis sinensis | ||
| Synonimy | |||
Przywra chińska[2][3][4] (Clonorchis sinensis) – gatunek pasożytniczej przywry zaliczanej do podgromady wnętrzniaków (Digenea). Wywołuje chorobę zwaną klonorchozą, jej żywicielem ostatecznym jest m.in. człowiek[2].
Naturalnie występuje na Dalekim Wschodzie[5][6]. Jest endemitem Azji Południowo-Wschodniej[2][3][4] (Chiny, Tajwan, Korea, Japonia, Wietnam), ale odnotowuje się przypadki jego występowania na całym świecie, w efekcie zawleczenia np. z importowanymi rybami[2][3] (np. na Hawajach)[3].
Charakterystyka
Ma czerwonawe[4], szpatułkowate ciało, wydłużone z przodu i zaokrąglone z tyłu. Osiąga długość 10–25 mm i szerokość 3–5 mm[2][3][4]. Przyssawka brzuszna zlokalizowana jest w odległości 1/3 długości ciała (licząc od przodu) i jest mniejsza od przyssawki gębowej. Po bokach ciała, w środkowej jego części, zlokalizowane są żółtniki[2]. Przewód pokarmowy składa się z umięśnionej gardzieli, krótkiego przełyku oraz jelita rozgałęzionego na dwa ślepo zakończone ramiona, biegnące do końca ciała[4]. Gatunkową cechą diagnostyczną są dwa duże, głęboko płatowate lub rozgałęzione jądra w tylnej części ciała i jeden mały, lekko płatowaty, owalny jajnik leżący w 1/3 długości ciała (licząc od tyłu)[2][3][4]. Między nim a przyssawką brzuszną znajdują się pętle macicy. Tuż przed przyssawką brzuszną znajduje się otwór płciowy, zaś na samym końcu ciała jest mały otworek, będący zakończeniem esowatego kanału wydalniczego[4].
Jego jaja mają 26–35 µm długości i 10–19 µm szerokości[2][4]. Otoczone są cienką, jasnożółto-brązową otoczką[2] z wieczkiem na przednim biegunie i małym wyrostkiem na tylnym[2][4].
Ekologia
Pasożytuje w przewodach żółciowych w wątrobie człowieka[2][3][4][5][6] oraz innych ssaków spożywających mięso (np. kota, psa, świni)[3][4]. Postać dorosła może wytwarzać w ciągu doby nawet 1000 jaj[2] (każde z nich zawiera w sobie w pełni ukształtowane miracidium[4]), które są wydalane do środowiska wraz z kałem, a następnie zjadane przez słodkowodne ślimaki[2][4] z rodzajów: Parafossarulus, Bulimus, Semisulcospira, Alocinma i Melanoides, będących pierwszym żywicielem pośrednim[2]. Najczęściej są to: Parafossarulus manchouricus[3][6] i P. striatulus[3], Bulinus fuchsianus oraz Alocinma longicornis[3][4]. W ich żołądkach wylęgają się miracidia, które aktywnie przechodzą do jamy ciała ślimaka, by tam przekształcić się w sporocysty, tworzące po miesiącu redie. Te zaś po 4–5 tygodniach przekształcają się w cerkarie, charakteryzujące się masywnym i długim ogonkiem[4].
W tym stadium opuszczają one ciało ślimaka. Pływając swobodnie reagują błyskawicznie na ruch wody wywołany przez przepływającą obok rybę (drugi żywiciel pośredni) i przyczepiają się do jej skóry. Następnie, dzięki wydzielinie gruczołów penetracyjnych, przedostają się do wnętrza jej ciała[4], po czym lokują się w jej mięśniach[2][4] i w ciągu 6 tygodni rozwijają w encystowane[4] metacerkarie[2][4]. Jak dotąd odnotowano występowanie tego pasożyta u 34 gatunków ryb[3], zaliczanych do rodzin: karpiowatych[3][4], babkowatych, błędnikowatych, łososiowatych[3] i okoniowatych[4].
Metacerkaria jest postacią inwazyjną dla żywiciela ostatecznego[4] (np. człowieka), który może się zarazić zjadając surowe, niedogotowane lub źle uwędzone ryby. Postacie dorosłe ekscystują z metacerkarii w dwunastnicy[2][3][4], skąd przewodem żółciowym wspólnym przemieszczają się do wątroby[3], gdzie osiągają dojrzałość płciową[4]. Wskutek mechanicznego podrażnienia oraz działania produktów metabolizmu pasożyta dochodzi do stanu zapalnego nabłonka przewodów[3]. Chorobę tę nazywa się klonorchozą[2] i szacuje się, że na całym świecie jest na nią chorych 10[4] lub nawet 20 milionów ludzi[3].
Przypisy
- ↑ Clonorchis sinensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Alicja Buczek: Atlas pasożytów człowieka. Lublin: Wydawnictwo Koliber, 2005, s. 54. ISBN 83-921-869-6-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Rościsław Kadłubowski, Alicja Kurnatowska: Zarys parazytologii lekarskiej. Wyd. VII. Warszawa: PZWL, 1999, s. 202-203. ISBN 83-200-23-16-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Mirosława Humiczewska-Rajska: Gromada: Przywry. W: Parazytologia i akroentomologia medyczna. Antoni Deryło (red. nauk.). Warszawa: PWN, 2002, s. 193-195. ISBN 978-83-01-13804-2.
- ↑ a b Witold Stefański: Trematoda – przywry. W: Zoologia – Bezkręgowce. Eugeniusz Grabda (red.). T. 1 cz. 2. PWN, 1989, s. 493.
- ↑ a b c Claude Combes: Ekologia i ewolucja pasożytnictwa. Długotrwałe wzajemne oddziaływania. PWN, 1999, s. 57. ISBN 83-01-12882-8.
Linki zewnętrzne
- Clonorchiasis. CDC Division of Parasitic Diseases. [dostęp 2007-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-16)]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Banchob Sripa, Sasithorn Kaewkes, Paiboon Sithithaworn, Eimorn Mairiang, Thewarach Laha, Michael Smout, Chawalit Pairojkul, Vajaraphongsa Bhudhisawasdi, Smarn Tesana, Bandit Thinkamrop, Jeffrey M. Bethony, Alex Loukas & Paul J. Brindley, Licencja: CC BY 2.5
An adult Clonorchis sinensis
Clonorchiasis [Clonorchis sinensis]
Causal Agent: The trematode Clonorchis sinensis (Chinese or oriental liver fluke).
Life Cycle:
Life cycle of Clonorchis sinensis
Embryonated eggs are discharged in the biliary ducts and in the stool . Eggs are ingested by a suitable snail intermediate host ; there are more than 100 species of snails that can serve as intermediate hosts. Each egg releases a miracidia , which go through several developmental stages (sporocysts , rediae , and cercariae ). The cercariae are released from the snail and after a short period of free-swimming time in water, they come in contact and penetrate the flesh of freshwater fish, where they encyst as metacercariae . Infection of humans occurs by ingestion of undercooked, salted, pickled, or smoked freshwater fish . After ingestion, the metacercariae excyst in the duodenum and ascend the biliary tract through the ampulla of Vater . Maturation takes approximately 1 month. The adult flukes (measuring 10 to 25 mm by 3 to 5 mm) reside in small and medium sized biliary ducts. In addition to humans, carnivorous animals can serve as reservoir hosts.
Geographic Distribution:
Endemic areas are in Asia including Korea, China, Taiwan, and Vietnam. Clonorchiasis has been reported in non endemic areas (including the United States). In such cases, the infection is found in Asian immigrants, or following ingestion of imported, undercooked or pickled freshwater fish containing metacercariae.