Psałterz utrechcki

Karta z Psałterza utrechckiego

Psałterz utrechcki – iluminowany manuskrypt powstały na początku IX wieku, zawierający łaciński psałterz. Jego nazwa pochodzi od miejsca przechowywania w bibliotece Uniwersytetu Utrechckiego (sygnatura MS. 32).

Księga powstała między 816 a 834 rokiem w kręgu założonej przez św. Ebona tzw. szkoły z Reims, działającej przy opactwie benedyktynów w Hautvillers. Manuskrypt uchodzi za jeden z najpiękniejszych wytworów sztuki karolińskiej. W pisany kapitałą i ułożony w trzech kolumnach tekst wpleciona jest olbrzymia liczba wykonanych tuszem ilustracji, charakteryzujących się delikatną kreską[1]. Niecodzienne iluminacje dały asumpt do wysunięcia różnych teorii na temat genezy manuskryptu. Podejrzewa się, iż miniatury mogły być wzorowane na ilustracjach jakiegoś manuskryptu późnoantycznego, a nawet iż jest to po prostu wierna kopia wcześniejszego psałterza z IV/V wieku. Inni odrzucają taką interpretację, wskazując na oryginalność szkoły z Reims i analogię z równie awangardowymi miniaturami Ewangeliarza Ebona.

Wczesne dzieje manuskryptu są trudne do odtworzenia, widoczny jest jednak jego wpływ na iluminatorstwo książkowe czasów Karola Łysego. W nieznanych okolicznościach księga znalazła około 1000 roku w Anglii, gdzie stanowiła własność katedry w Canterbury. Po związanej z reformą anglikańską sekularyzacją dóbr kościelnych manuskrypt trafił do prywatnych zbiorów sir Roberta Cottona (1571-1631), od którego nabył ją Thomas Howard, earl Arundel (1585-1646). Howard zabrał księgę do Niderlandów. Tam trafiła w ręce Willema de Riddera, który w 1716 roku podarował ją uniwersytetowi w Utrechcie.

W roku 2015 psałterz został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[2].


Przypisy

  1. Fred Kleiner: Gardner’s Art through the Ages. The Western Perspective. T. 1. Boston: Wadsworth, 2012, s. 296. ISBN 978-0-495-57360-9.
  2. New inscriptions on the International Memory of the World Register (2014-2015) (ang.). unesco.org. [dostęp 2015-10-11].

Bibliografia

  • The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. edited by Colum Hourihane. T. 6. Oxford: Oxford University Press, 2012. ISBN 978-0-19-539536-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie