Pseudodiphasium volubile

Pseudodiphasium volubile

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	widłaki
Rząd	widłakowce
Rodzina	widłakowate
Rodzaj	Pseudodiphasium
Gatunek	Pseudodiphasium volubile
Nazwa systematyczna
Pseudodiphasium volubile (G. Forst.) Holub Folia Geobot. Phytotax. 18(4): 442 (1983)[3]
Synonimy
Lepidotis volubilis (G. Forst.) Rothm. Lycopodium d'urvillei A. Rich. Lycopodium volubile G. Forst. [Prodr. (1786)] Lycopodium spectabile Blume[4]

Liście

Pseudodiphasium volubile – gatunek rośliny z rodziny widłakowatych. W wielu źródłach włączany do rodzaju widłak Lycopodium jako L. volubile^[5][6], jednak w systematyce widłakowatych skłaniającej się do wydzielenia większej liczby rodzajów (np. system PPGI z 2016) wyróżniany jest jako przedstawiciel monotypowego rodzaju Pseudodiphasium^[2]. Roślina występuje w południowo-wschodniej Azji, Australii i Oceanii^[7][4].

P. volubile rośnie w różnych zbiorowiskach zaroślowych i na skrajach zarośli, na przydrożach, zarówno na terenach nizinnych, jak i górskich^[7]. Roślina ta jest łatwo rozpoznawalna z powodu płasko, dwustronnie rozłożonych liści oraz licznych, zwisających, kotkowatych kłosów zarodnionośnych^[7]. Gametofit (przedrośle) rozwija się pod powierzchnią ziemi^[8].

Pędy tego gatunku bywają zbierane z natury i stosowane są jako zielona ozdoba świąteczna stołu w okresie bożonarodzeniowym („Christmas green”)^[9]. W uprawie roślina bardzo problematyczna i praktycznie nie spotykana^[7].

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg gatunku obejmuje obszar: Malezji (przy czym jedyne znane stanowiska w rejonie Cameron Highlands i Sabah mają już prawdopodobnie tylko charakter historyczny^[10]), Filipiny, wyspy wschodniej Indonezji (od Borneo i Jawy na wschód), Nową Gwineę, północno-wschodnią Australię (rośnie w Nowej Południowej Walii, podczas gdy w Queensland uznany jest za gatunek wymarły^[3])^[5][7], Wyspy Salomona^[4], Nową Kaledonię i Nową Zelandię oraz otaczające ją wyspy (w Nowej Zelandii jest najbardziej rozpowszechnionym przedstawicielem widłakowatych)^[7], wyspy Vanuatu i Tahiti^[4].

Jako gatunek introdukowany roślina ta stwierdzona została w Ekwadorze^[5][4].

Morfologia

Kłosy zarodnionośne

Pokrój sporofitu

Bylina o pędach płożących i wspinających się, dość cienkich, ale sprężystych^[7], na przekroju obłych, osiągających do 5 metrów długości^[11], odgałęzienia boczne rzadkie, ale one same z kolei gęsto się rozgałęziają w jednej płaszczyźnie^[11].

Liście (mikrofile)

Żółtozielone, czasem do pomarańczowych^[11]. Na pędach wegetatywnych występują liście trojakiego rodzaju^[11]. Większe, rozłożone są płasko po bokach pędów, osiągają do 5 mm długości, mają nieco sierpowaty kształt, są wygięte do przodu i zaostrzone, często też mają nieco podwinięte brzegi i opadają ku dołowi. Mniejsze liście przylegają do górnej powierzchni pędów, są równowąskie, zaostrzone i osiągają do 2 mm długości i 0,2 mm szerokości^[7][11]. Na dolnej stronie pędów rozwijają się nieliczne, rzadko rozmieszczone drobne, łuskowate i przylegające do pędu liście osiągające 1 mm długości^[11].

Zarodnie

Wyrastają w kątach liści zarodnionośnych (sporofili)^[6], mających kapturkowaty kształt^[11] i tworzących zwisające, kotkowate kłosy zarodnionośne, mające barwę żółtobrązową i długość do 8 cm. Kłosy zarodnionośne wyrastają w dużej liczbie na końcach silnie rozgałęzionych szypułek, wyraźnie odmiennych z powodu rzadkiego ulistnienia od pędów wegetatywnych^[7].

• 

  Pęd z młodymi kłosami zarodnionośnymi

• 

  Pęd z dojrzałymi kłosami zarodnionośnymi

• 

  Pokrój

Systematyka

W systemie PPG I z 2016, obejmującym m.in. widłaki, gatunek ten jest przedstawicielem monotypowego rodzaju Pseudodiphasium Holub, Folia Geobot. Phytotax. 18: 440. 1983, będącego jednym z 9 rodzajów w obrębie podrodziny Lycopodioideae Eaton sensu Wagner & Beitel ex Øllgaard z rodziny widłakowatych^[2].

Rodzaj wyodrębniony został po raz pierwszy przez Josefa Holuba w 1983 w wyniku zaproponowanego przez niego podziału opisanego wcześniej w 1845 roku rodzaju Diphasium w szerokim ujęciu Karla B. Presla^[12][13]. W alternatywnym (popularnym^[6][7][5]) ujęciu Lycopodium volubile stanowi monotypową sekcję Pseudodiphasium (Holub) B.Øllgaard w obrębie rodzaju widłak Lycopodium^[6].

Grupą siostrzaną dla tego taksonu (najbliżej spokrewnioną wśród współczesnych widłakowatych) jest rodzaj Austrolycopodium (= Lycopodium sect. Magellallica), z którym łączą go m.in. takie wspólne cechy jak budowa zarodników i brak kanałów śluzowych w sporofilach^[14].

Przypisy