Psina

Psina
Ilustracja
W Bieńkowicach
KontynentEuropa
Państwo Polska
Lokalizacjawoj. opolskie, woj. śląskie
Rzeka
Długość52,56 km
Źródło
Miejscekoło Gołuszowic
Współrzędne50°11′22,6″N 17°46′11,1″E/50,189617 17,769744
Ujście
RecypientOdra
Miejscena południe od Raciborza
Wysokość182,6 m n.p.m.[1]
Współrzędne50°02′40″N 18°14′21″E/50,044444 18,239167
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”

Psina (Cyna[2][3], dawniej również Cynna[3]; niem. Zinna[3], śl.: Cina lub Cyna, czes. Cina lub Pština[4][5][6]) – rzeka, lewy dopływ Odry[7] o długości 52,56 km[8].

Rzeka przepływa przez województwo opolskie i śląskie. Jej źródła znajdują się w okolicy Gołuszowic. Płynie przez Głubczyce, Baborów, Grobniki. Za miejscowością Bieńkowice wpływa do Odry. Jej prawymi dopływami są Troja i Biała Woda

W XIII wieku, na wysokości wsi Bieńkowice z Psiny przekopano sztuczny kanał Psinka, zasilający ówczesny Racibórz w wodę do celów gospodarczych. Kanał ten funkcjonował aż do roku 1969. Pomimo oficjalnej, hydrologicznej nazwy Psinka, kanał ten nazywano Cyną lub Psiną, co powodowało częste mylenie nazwy rzeki (Psina-Cyna).

Psina jako rzeka graniczna

Rzeka Psina (kolor niebieski) a dawna północna granica diecezji ołomunieckiej (kolor czarny)

Psina stała się rzeką graniczną pomiędzy Polską a Morawami, być może już w ramach pokoju kłodzkiego w 1137, ewentualnie pomiędzy księstwem raciborskim Mieszka Plątonogiego a Morawami po roku 1180 (około 1194)[9], przy czym wymiana ziem za mającą leżeć przy Opawie krainę Primoravia musi być odrzucona, gdyż jedyna o niej wzmianka była błędem kronikarza[10]. Początkowo lewy, północny brzeg, np. ze wzmiankowaną w 1223 roku miejscowością Lichan na obszarze późniejszego Baborowa, znajdowała się po stronie polskiej (raciborskiej). Utracił je książę Władysław opolski w 1253 po nieudanej wyprawie przeciw późniejszemu królowi czeskiemu Przemysłowi Ottokarowi II[11]. Po tym wydarzeniu granica przebiegała wzdłuż Psiny jedynie w jej środkowym biegu, przede wszystkim pomiędzy morawskojęzyczną diecezją ołomuniecką a tutaj polskojęzyczną diecezją wrocławską[12][13]. Granica polityczna straciła na znaczeniu po shołdowaniu królowi czeskiemu księstwa raciborskiego (1327), a jeszcze bardziej po połączeniu z księstwem opawskim w 1337. Jego terytorium co najmniej od końca XV wieku uważano już za część Górnego Śląska.

Przypisy

  1. ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-04-28].
  2. ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (gazeter) PPWK - Warszawa 1991; Mapa topograficzna w skali 1:10 000; Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 8–9 listopada 2004; Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r., M.P. [dostęp 2017-04-28].
  3. ↑ a b c Cyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 723.
  4. ↑ Full text of "Dějiny markrabstvi Moravského", www.archive.org [dostęp 2018-05-07] (ang.).
  5. ↑ http://www.senat.cz/zajimavosti/tisky/1vo/tisky/T0686_00.htm
  6. ↑ Slezsko, www.nalucine.cz [dostęp 2018-05-07].
  7. ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. s. 226. [dostęp 2017-04-28].
  8. ↑ Psina na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-04-28].
  9. ↑ Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. II: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528 roku). Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2010, s. 42–43. ISBN 978-83-926929-3-5.
  10. ↑ Piotr Boroń. Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu. „Historia Slavorum Occidentis”. 2 (3), s. 36-66, 2012. 
  11. ↑ Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska: Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów. Baborów: Starostwo Powiatowe, 2013, s. 8–10.
  12. ↑ Mapa Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.
  13. ↑ Jan Kowalski: Morawianie (Morawcy) w Polsce. T. 5. 2016, s. 115-131.

Media użyte na tej stronie

Opole Voivodeship Relief location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Polskie Morawy.png
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Polish Moravia"
  • yellow dots - Czech/Moravian speaking settlements in the beginning of the 20th century
  • red dots - Polish speaking settlements in the beginning of the 20th century
  • blue dots - German speaking settlements
  • blue line - Psina River
  • black line in the north - Historical northern moravian border in Poland
  • black line in the south - Historical southern german border in the Czech Republic (1742-1919)
  • yellow line - Moravian church language in the 17th century based on [1], which itself is based on bishopric visitations reports

based on : http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_21291/c/0_6__115__131_Kowalski.pdf

p. 120
Zinna Psina.JPG
Autor: Edward Cwik, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fotografiert in Bieńkowice (Benkowitz; 1936–1945: Berendorf)