Psychopedagogika

Psychopedagogika – dział pedagogiki, zajmujący się problemami naukowymi i zagadnieniami psychologii rozwoju i wychowania człowieka. Psychopedagogika jako nauka jest połączeniem dwóch głównych samodzielnych dziedzin nauki psychologii i pedagogiki w jeden wspólny nurt nauki, która tworzy nową połączoną dziedzinę wiedzy do eksploracji i zastosowania we współczesnym życiu społecznym człowieka.

Psychopedagogika w jej tradycyjnym rozumieniu, jest dyscypliną naukową zajmującą się, badaniem procesów psychicznych związanych z wychowaniem i edukacją. Jako dyscyplina jest bliska psychologii wychowawczej i rozwojowej. Stosując metody badawcze psychologii eksperymentalnej (jako dyscypliny podstawowej), dokonuje analizy sytuacji wychowawczych z punktu widzenia psychologii. Ponadto jest dyscypliną pedagogiczną a posługując się metodologią badań pedagogicznych, posiada cechy nauki stosowanej[1]. Na jej terenie powstało wiele projektów terapii pedagogicznej, treningów psychoedukacyjnych, programów edukacyjnych dotyczącego kształcenia ustawicznego i specjalnego oraz samokształcenia.

Historia myśli psychopedagogicznej

Termin został zdefiniowany przez profesora Henri Piérona jako ta postać pedagogiki naukowej, która opiera się na psychologii dziecka (1957). Obecnie psychopedagogikę rozumie się jako przeniesienie osiągnięć psychologii na grunt problemów nauczania i uczenia się[2]. Po raz pierwszy terminu psychopedagogika użył w swojej publikacji profesor Edgar Stones[3]. Sigmund Freud opisał stosowanie psychoanalizy w pedagogice jako najważniejsze działania analizy. Po analizie dzieła Jacques’a Lacana i Sigmunda Freuda, twierdzi Ph. D. K. Daniel Cho, że teoria pedagogiki jest już wbudowana w psychoanalizie. Psychopedagogika to nazwa nadana do tej teorii, poprzez omówienie kluczowych pojęć psychoanalitycznych, takich jak: nieprzytomny, opór, ego i przenoszenie, jak również wiele innych tematów. Ph. D. K. Daniel Cho, współcześnie rozwija kontury psychopedagogiki jak samodzielnej nauki w College Otterbein[4].

Kształcenie psychopedagogów

Kształcenie psychopedagogów polega na dostarczeniu kompetencji (wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych) z zakresu pedagogiki i psychologii (oraz dyscyplin pokrewnych) pozwalających na profesjonalne zaangażowanie się w działalność zarówno w środowisku przedszkolnym i szkolnym (dzieci i młodzież oraz nauczyciele przedmiotów), jak i poza przedszkolem i szkołą (rodzina, grupa rówieśnicza czy środowisko lokalne). Psychopedagog jest specjalistą przygotowanym do prowadzenia samodzielnie oddziaływań z zakresu wczesnej profilaktyki zachowań z grupy ryzyka społecznego, potrafi planować i organizować oraz przeprowadzić zajęcia psychoedukacyjne, posiada odpowiednie przygotowanie pedagogiczne. Posiadając umiejętności z zakresu pełnej diagnozy psychologicznej oraz pedagogicznej w sytuacjach wychowawczych potrafi odpowiedzialnie przygotować i wdrożyć działania o charakterze naprawczym czy reedukacyjnym[5].

Psychopedagog potrafi nie tylko diagnozować i orzekać, ale jak dydaktyk prowadzić warsztaty, treningi psychoedukacyjne stymulujące optymalny rozwój dzieci i młodzieży oraz dorosłych. W psychoedukacji psychopedagodzy zajmują się psychoanalizą porównawczą zachowania vs wychowania człowieka w okresie faz rozwojowych np. w miarę możliwości zdrowotnych równoważyć deficyty rozwojowe – badając porównawczo wiek rozwojowy umysłu w opozycji do wieku fizycznego człowieka (uwzględniając przy tym zdiagnozowane choroby somatyczne i deficyty psychiczne). W psychopedagogice zdrowia i sportu zajmują się usprawnianiem somy w neurobiologicznym sprzężeniu zwrotnym, tj. relacji umysłu w stosunku do narządów ruchu poprzez kierunek wychowanie fizyczne w rekonwalescencji, rekreacji ruchowej i przygotowaniem do dyscypliny sportowej, opracowując pod względem psychopedagogicznym programy kultury fizycznej i sportu.

Autorami prac z psychopedagogiki są m.in. Jean Piaget, Józefa Joteyko, David Ausubel[6], Jerome Bruner, Stones Edgar i Lew Wygotski. Do poszerzenia wiedzy tej przyczyniła się również Mary Warnock, która prowadziła badania w dziedzinie kształcenia specjalnego, John D. Krumboltz, autor (decydującego programu rozwojowego) w orientacji zawodowej i akademickiej, Rafael Bisquerra, Manuel Álvarez.

Psychopedagogika w Polsce

Kształcenie

W pedagogice, kierunek psychopedagogiczny łączy wiedzę pedagogiczną z wiedzą i umiejętnościami psychologicznymi. Studenci dowiadują się, jak pracować z człowiekiem w każdej fazie życia i rozwoju, młodzieżą szkolną mającą problemy z nauką, uczeniem się w grupach, samokształceniem i reedukacją niedostosowanych społecznie lub z zaburzeniami wychowania w naturze psychicznej. W programie studiów pedagogicznych zakresu psychopedagogika, obok przedmiotów typowo psychologicznych, znajdują się zajęcia i warsztaty, które przygotowują studentów do samodzielnego prowadzenia warsztatów psychoedukacyjnych oraz rozwijają umiejętności twórcze i kreatywne w kontaktach interpersonalnych między ludźmi na całym świecie.

Specjalizacje kierunkowe z psychopedagogiki

  • psychopedagogika kreatywności;
  • psychopedagogika twórczości;
  • psychopedagogika działań twórczych;
  • psychopedagogika pracy;
  • psychopedagogika opiekuńczo-wychowawczą;
  • psychopedagogika z profilaktyką społeczną;
  • psychopedagogika z detektywistyką;
  • psychopedagogika z hipnopedią;
  • psychopedagogika specjalna;
  • psychopedagogika specjalna z logopedią.

Działalność zawodowa

Uzyskiwane wykształcenie wyższe pedagogiczne i tytuł zawodowy magistra pedagoga o kierunku psychopedagog lub pedagog specjalny, stwarza wiele możliwości podjęcia działalności zawodowej państwowej czy profesji indywidualnej, np.:

  • Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego jako doradca-konsultant metod i kierunków kształcenia w aspekcie prawa o szkolnictwie wyższym; pełnomocnik ds. konsolidacji nauki na potrzeby rynku pracy i przemysłu krajowego;
  • Ministerstwo Edukacji Narodowej na wydziale zarządzania zastosowań programów edukacyjnych i zastosowań IT – multimediów w kształceniu dzieci i młodzieży, doborem i ewaluacją kadry oświatowej, określaniem kierunku dydaktyki zgodnie z kierunkiem narodowym i środków nauczania, prowadzenia ewaluacji jakości kierunku rozwoju dzieci i młodzieży;
  • kuratoriach oświaty i wychowania jako kurator, ośrodkach (wychowawczych, reedukacyjnych, penitencjarnych, sportowych),
  • w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym w charakterze pedagoga szkolnego lub wychowawcy klasowego prowadząc godziny wychowawcze z uczniami,
  • internatach jako pedagog czasu wolnego,
  • bursach przy szkolnych jako psychopedagog edukacji poza szkolnej – wspomaga proces samokształcenia;
  • szkolnictwie wyższym pełnomocnik rektora ds. naukowo-dydaktycznych jako psychopedagog akademicki ds. Studenckich (opiniuje) w rozwoju psychoedukacyjnym studentów
  • prowadzi na kierunku humanistycznym zajęcia teoretyczno-praktyczne (ćwiczeń z gimnastyki umysłu, warsztatów rozwoju studentów, laboratorium psychopedagogiczne, treningów psychoedukacyjnych) jako (asystent);
  • instytucjach pozarządowych, stowarzyszeniach, w sektorze prywatnym (psychoedukacja);
  • fundacjach działających na rzecz praw dzieci i młodzieży oraz dorosłych;
  • firmach usług psychoedukacyjnych;
  • poradniach psychologiczno – pedagogicznych.

Specjaliści psychopedagodzy prowadzą również:

  • indywidualne praktyki badawczo-rozwojowe w prywatnych gabinetach pomocy psychologiczno-pedagogicznej (psychopedagogicznej);
  • tworzą projekty edukacyjne poprzez ewaluację edukacyjno-społeczną dla Dyrektorów przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących, technikum zawodowych, zasadniczym szkołom zawodowym, cech rzemiosł różnych i według zapotrzebowania edukacyjnego jako specjaliści ds. kształcenia;
  • prowadzą działalność usługową dla potrzeb edukacji i psychoedukacji w zakresie przygotowania pedagogicznego;
  • prowadzą indywidualne terapie psychopedagogiczne w pełnym zakresie metod i technik.

Uczelnie

Polskie uczelnie posiadające psychopedagogikę jako kierunek studiów:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Katedra Psychopedagogiki KUL. www.kul.pl. [dostęp 2014-03-23].
  2. ↑ Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa, 1998, s. 325.
  3. ↑ Stones Edgar, (1979) Psychopedagogy: Psychological theory and the practice of teaching. Methuen & CO LTD London.
  4. ↑ Daniel K. Cho, (2009) Psychopedagogy, Freud, Lacan, and the Psychoanalytic Theory of Education, Palgrave Macmillan, ISBN 978-0-230-60608-1.
  5. ↑ Psychopedagogika. Cele kształcenia. byd.pl. [dostęp 2014-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-23)].
  6. ↑ Ausubel D., Novak J., Hanesian H. (1978). Psychologia edukacyjna: poznawcza, Wydanie 2, Nowy Jork: Holt, Rinehart & Winston.

Bibliografia

  • Bisquerra, R. (1996). Orígenes y desarrollo de la orientación psicopedagógica. Madrid: Narcea. ISBN 978-84-277-1152-5.
  • Jerzy Brzeziński, Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice, Warszawa: Wydawnictwo Scholar, 2008, ISBN 978-83-7383-296-1, OCLC 297675100.
  • Brzezińska A., Burtowy M., (1995), Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
  • Coll, C. (1996). Psicopedagogía: confluencia disciplinar y espacio profesional. In C. Monereo, Madryt, s. 33–52. ISBN 84-206-6544-4.
  • Coll, C., Miras, M., Onrubia, J., & Solé, I. (1998). Psicología de la educación. Barcelona: Edhasa. ISBN 84-95131-06-4.
  • Kantorowski Jarosław, (2005), Efektywność treningu twórczości w grupach militarnych. Łódź, Wyd. WSHE, ISBN 978-83-927669-4-0.
  • Karney Janina E., (2007), Psychopedagogika pracy. Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 449, ISBN 978-83-89501-66-0.
  • Szmidt Krzysztof J., Modrzejewska-Świgulska Monika, (2004), Psychopedagogika działań twórczych, Kraków, Wydawnictwo Impuls, ISBN 978-83-7308-486-1.
  • Wiszniakowa-Zelinskiy Natalia, (1995), Kreatywna psychopedagogika. Psychologia twórczego nauczania, Podręcznik naukowo-metodyczny. Mińsk, Wyd. PoliBig, s. 240.
  • Woolfolk AE., Winne PH., Perry NE., Shapka J., (2010), Psychologia edukacyjna (4th ed). Toronto. Pearson Kanada, ISBN 978-0-205-75926-2.

Linki zewnętrzne