Pszczew

Pszczew
	wieś
	; Kościół w Pszczewie
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	międzyrzecki
Gmina	Pszczew
Liczba ludności (2011)	1893
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	66-330
Tablice rejestracyjne	FMI
SIMC	0186097
	Położenie na mapie gminy Pszczew Pszczew
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pszczew
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Pszczew
	Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego Pszczew
	52°28′46″N 15°46′42″E/52,479444 15,778333
	Strona internetowa

Artykuł	52°28'46"N 15°46'42"E
- błąd	38 m
WD	52°28'N, 15°46'E
- błąd	2293 m
Odległość	1718 m

Jedna z uliczek Pszczewa

Pszczew (niem. Betsche) – wieś o charakterze miejskim w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Pszczew^[3]^[4]. Siedziba gminy Pszczew. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1288 roku, zdegradowany w 1945 roku^[5]. Pod koniec XVI wieku miasto duchowne Pczew, własność biskupstwa poznańskiego, leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[6]. Należał do klucza pszczewskiego^[7]. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Położenie

Pszczew leży w środkowej części woj.lubuskiego, 18 km na wschód od Międzyrzecza. Miejscowość leży pomiędzy jeziorami Kochle, Szarcz oraz wymarłym już jeziorem Mielno (obecnie na tym terenie znajdują się bagna). Istnieją tutaj dogodne połączenia drogowe z okolicznymi miastami jak Międzyrzecz, Międzychód, Skwierzyna, Gorzów Wielkopolski. Wieś jest centrum turystycznym Pszczewskiego Parku Krajobrazowego.

Herb

W początkach XV wieku ks. biskup Andrzej z Bnina Opaliński, herbu Łodzia, nadał miastu herb. Herb ten ukazuje bardzo silne związki łączące ówczesne miasto z biskupami poznańskimi – na czerwonym tle umieszczone są bowiem oznaki godności biskupiej: mitra i pastorał. Oprócz nich, na herbie widnieje również łódź, która jest symbolem przeniesionym z herbu Łodzia. W okresie zaboru pruskiego pojawiły się próby nadania innego herbu, jednak ostatecznie w 1945 roku powrócono do pierwotnego herbu.

Toponimia

Niemiecka nazwa Betsche wskazuje na dawniejsze polskie Pczew, które uległo przekształceniu podobnemu, jak pszczoła (daw. pczoła)^[8].

Historia

(c) Danuta B. / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Rynek w Pszczewie

Już w IX wieku istniała tutaj osada po drugiej stronie jeziora na półwyspie Świętej Katarzyny. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1256. Miasto zostało lokowane 17 stycznia 1288 roku za zgodą Przemysła II przez biskupa Jana Gerbicza. Przeprowadzenie lokacji biskup powierzył Janowi z Lubinowa. W 1631 roku miasto zostało zniszczone przez wojska szwedzkie. W wyniku pierwszego rozbioru Polski Pszczew przeszedł pod panowanie pruskie. Po rozbiorach okresowo miasto należało do Księstwa Warszawskiego (1807–1815) by ponownie wejść w granice Prus. W 1887 r. miejscowość uzyskała połączenie kolejowe z Międzyrzeczem i Międzychodem. W Pszczewie, pomimo jego położenia na silnie zgermanizowanych zachodnich rubieżach Wielkopolski, przeważała ludność polska – w 1890 r. wśród 1.964 mieszkańców miasta było jedynie 19,5% protestantów^[9]. Działał tu również polski Bank Ludowy. Traktat wersalski pozostawił jednak miejscowość w granicach Rzeszy Niemieckiej. W Pszczewie i okolicy działali znani członkowie Rodła: Feliks Pażdziorek, Ludwik Wittchen i Wojciech Poczekaj. Po II wojnie światowej Pszczew wrócił do Polski, a jego niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni. Jednocześnie miejscowość utraciła prawa miejskie – stało się to 31 sierpnia 1945. Obecnie władze samorządowe podejmują starania o ich odzyskanie. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[10].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, ul. Sikorskiego 15, z lat: 1632–1654, 1780–1784, 1894–1897
Plebania, ul. Sikorskiego 15, z połowy z XVIII wieku, przebudowana w końcu XIX wieku
Zespół dworski, z XVIII–XIX wieku:
- Dwór
- Park, z grodziskiem
Domy, ul. Poznańska 30, 107, z połowy XIX wieku
Dom, Rynek 55, z połowy XIX wieku
Domy, ul. Świerczewskiego 2, 10, 19, 69, z połowy XIX wieku
Dom, ul. Zamkowa 23, z połowy XIX wieku

inne zabytki:

Cmentarz żydowski

Sport

Jezioro Kochle w Pszczewie

Od 2007 roku w miejscowości funkcjonuje Gminny Klub Piłkarski (GKP) Pszczew powstały w wyniku połączenia się Błyskawicy Pszczew oraz Zielonych Zielomyśl. Klub w sezonie 2020/21 występuje w rozgrywkach gorzowskiej klasy okręgowej (szósty poziom rozgrywek)^[12].

Przypisy

↑ Wieś Pszczew w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-07-20] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1048 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 64-65.
↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 245.
↑ Walerian Sobiesiak, Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI do XVIII wieku, Poznań 1960, s. 23.
↑ Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, str. 138-9.
↑ Brockhaus Konversationslexikon, Leipzig, Berlin und Wien 1894-1896, Band 2, s. 911
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 31-32. [dostęp 2013-01-28].
↑ 90minut.pl: Gminny Klub Piłkarski Pszczew (pol.). [dostęp 2021-03-07].

Bibliografia

B. Kucharski, Informator Turystyczno-Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski, Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim, 1998, ISBN 83-908511-1-3.

Linki zewnętrzne

Pszczew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 253 .

[1] Wieś Pszczew w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-07-20] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1048 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[R2013-3] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[5] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 64-65.

[6] Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 245.

[7] Walerian Sobiesiak, Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI do XVIII wieku, Poznań 1960, s. 23.

[8] Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, str. 138-9.

[gus-9] Brockhaus Konversationslexikon, Leipzig, Berlin und Wien 1894-1896, Band 2, s. 911

[MP-10] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[11] Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 31-32. [dostęp 2013-01-28].

[12] 90minut.pl: Gminny Klub Piłkarski Pszczew (pol.). [dostęp 2021-03-07].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Wsie	Borowy Młyn Janowo Nowe Gorzycko Policko Pszczew Rańsko Silna Stoki Stołuń Szarcz Świechocin Zielomyśl
Osady	Biercza Świechocin
Integralne części wsi	Błotnia Brzeźno Rańsko (SIMC 0186111) Wrony

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Brójce (1945–47) Międzyrzecz (1945–75) Pszczew (1945) Trzciel (1945–75) Zbąszynek (1945–75)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Bledzew (1973–75) Bobowicko (1945–46) Brójce (1945–54, 1973–75) Bukowiec (1945–46) Dąbrówka Wielkopolska (1945–54) Goruńsko (1945–46) Gościkowo (1945–46) Kaława (1947–54) Kursko (1947–54) Międzyrzecz (1947–54, 1973–75) Pieski (1945–46) Przytoczna (1973–75) Pszczew (1945–54, 1973–75) Trzciel (1945–54, 1973–75) Zbąszynek (1973–75)
Gromady (1954–72)	Bledzew (← 1961–72) Bobowicko (1954–75) Brójce (1954–75) Bukowiec (1954–75) Dąbrówka Wielkopolska (1954–75) Goraj (← 1961–72) Kaława (1954–75) Kosieczyn (1954–75) Kursko (1954–75) Lutol Suchy (1954–61) Przytoczna (← 1961–72) Pszczew (1954–75) Rokitno (← 1961–72) Rybojady (1954–57) Sokola Dąbrowa (← 1961–68) Templewo (1954–57) Trzciel (1958–75)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne