Pszeniec biały

Pszeniec biały
ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

zarazowate

Rodzaj

pszeniec

Gatunek

pszeniec biały

Nazwa systematyczna
Melampyrum saxosum Baumg.
Enum. Stirp. Transsilv. 2: 199. 1816[3]

Pszeniec biały[4] (Melampyrum saxosum Baumg.) – gatunek rośliny należący do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Według The Plant List takson niepewny[5].

Zasięg występowania

Endemit wschodniokarpacki. Występuje w Bieszczadach Wschodnich i Zachodnich, Czarnohorze, Gorganach, Świdowcu, Górach Marmaroskich, Kelimeńskich, Rodniańskich, Czywczyńskich, Rarâu, Ceahlâu i w Karpatach Południowych. W Polsce występuje tylko na pojedynczych stanowiskach w Bieszczadach Zachodnich: Połonina Bukowska, Kińczyk Bukowski, Rozsypaniec Stiński, Kiczera Beniowska, Piniaszkowy, Opołonek, Sianki, Bukowiec[6].

Morfologia

Łodyga
Zazwyczaj słabo rozgałęziona, o wysokości do 30 cm i łukowato wzniesionych gałązkach[7].
Liście
Lancetowate, zaostrzone, odstające. Przysadki mają zaokrąglone lub zwężone nasady i 1lub kilka ząbków, rzadko są całobrzegie[7].
Kwiaty
Ząbki kielicha podługowate, po przekwitnieniu znacznie dłuższe od rurki. Korona mlecznobiała, warga górna silnie sklepiona i na brzegu gęsto owłosiona, warga dolna purpurowo prążkowana[7].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Rośnie na borówczyskach, polanach i brzegach lasów[7]. Jest półpasożytem, za pomocą ssawek pobiera od innych roślin wodę i sole mineralne. Kwitnie od lipca do września, rozmnaża się wyłącznie przez nasiona[6].

Tworzy mieszańce z pszeńcem Herbicha (Melampyrum herbichii)[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) w kategorii LR (niższego ryzyka). W wydaniu z 2014 roku posiada kategorię VU (narażony)[8]. Tę samą kategorię otrzymał na polskiej czerwonej liście[9]. Zdecydowana większość populacji podlega ochronie w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Niemal cała populacja występująca w Polsce znajduje się na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego[6].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
  3. The International Plant Name Index. [dostęp 2017-03-08].
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
  6. a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  9. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Zobacz też

Rośliny pasożytnicze

Media użyte na tej stronie

Melampyrum saxosum Rodnei.jpg
Autor: Haller1962, Licencja: CC BY-SA 4.0
Melampyrum saxosum in Rodnei Mountains, Romania