Ptaki stymfalijskie
| Ptaki | |
 Herakles za pomocą procy (!) zabija ptaki stymfalijskie (amfora z VI wieku p.n.e., Muzeum Brytyjskie w Londynie) | |
| Występowanie | |
|---|---|
Ptaki stymfalijskie, stymfalidy (gr. Στυμφαλίδες ὄρνιθες, Stymphalídes órnithes, łac. Aves Stymphalides) – w mitologii greckiej poświęcone Aresowi ptaki o dziobach, szponach i skrzydłach z żelaza, które zasiedliły okolice bagien nad jeziorem Stymfalos w peloponeskiej Arkadii. Żywiące się mięsem stwory zabijały ludzi i stada dziobami[1] i wyrzucanymi jak strzały żelaznymi piórami, a ich odchody były trujące. Wskutek tego, ludna i bogata okolica zaczęła zamieniać się w pustkowie.
Szósta praca[2] Heraklesa zlecona przez króla Myken Eurysteusza, polegała na wytrzebieniu stada morderczych ptaków. W tym celu Atena obdarzyła go wykonanymi przez Hefajstosa kołatkami (bądź grzechotkami) ze spiżu, których dźwięk wypłoszył ptactwo, tak by heros mógł je powystrzelać z łuku[3]. Według wersji odnotowanej przez Pauzaniasza w ślad za epicznym poetą Pizandrem z Kamiros, przyjęto, że Herakles nie pozabijał ptaków, tylko przepędził je dźwiękiem kołatek krotale[4]. Resztki stymfalidów znalazły schronienie na Wyspie Aresa (Aretias) na Morzu Czarnym, skąd ostatecznie zostały przepędzone przez Argonautów w ich drodze do Kolchidy.
Świadectwem upamiętnienia tego mitu przez starożytnych są monety z podobiznami Heraklesa i ptaków bite w IV wieku p.n.e. przez peloponeskie miasto Stymfalia. Scena walki herosa z morderczymi ptakami występuje już w greckim malarstwie wazowym; później wyobrażali ją twórcy różnych epok: od Albrechta Dürera do Gustave’a Moreau.
Przypisy
- ↑ Uderzeniem dzioba miały przebijać wykuty z brązu pancerz (Michał Pietrzykowski, dz. cyt. w bibliografii).
- ↑ Kolejność różna w rozmaitych przekazach; niekiedy podawana jako piąta z prac bohatera (na przykład Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 166).
- ↑ Tak również w swym zbiorze ujmuje to mitograf Pseudo-Apollodoros (Bibliotheke II, 5, 6).
- ↑ Periegesis tes Hellados, VIII.
Bibliografia
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 131. ISBN 83-04-04673-3.
- Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 242. ISBN 83-221-0111-2.
- Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 128. ISBN 83-210-0677-9.
- Krystyna Kreyser: Śladami mitów starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1992, s. 203. ISBN 83-205-4167-0.
Media użyte na tej stronie
Heracles killing the Stymphalian birds with his sling. Attic black-figured amphora, ca. 540 BC. Said to be from Vulci.