Pterodroma

Pterodroma[1]
Bonaparte, 1856[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – petrel antylski (P. hasitata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

rurkonose

Rodzina

burzykowate

Rodzaj

Pterodroma

Typ nomenklatoryczny

Procellaria macroptera A. Smith, 1840

Synonimy
Gatunki

zobacz opis w tekście

Pterodroma – rodzaj ptaka z rodziny burzykowatych (Procellariidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na obszarze wszystkich oceanów świata[8].

Morfologia

Długość ciała 26–46 cm, rozpiętość skrzydeł 53–114 cm; masa ciała 112–810 g[9][10].

Systematyka

Etymologia

  • Pterodroma: gr. πτερον pteron „skrzydło”; -δρομος -dromos „biegacz”, od τρεχω trekhō „biegać”[11].
  • Rhantistes: gr. ῥαντης rhantēs „tryskacz”, ῥαινω rhainō „tryskać”[11]. Gatunek typowy: Procellaria cookii G.R. Gray, 1843; młodszy homonim Rhantistes Kaup, 1829 (Procellariidae).
  • Aestrelata: gr. οιστρηλατος oistrēlatos „prowadzony przez gza”, od οιστρος oistros „giez, bąk”; ελαυνω elaunō „prowadzić”[11]. Gatunek typowy: Procellaria hasitata Kuhl, 1820.
  • Cookilaria: kpt. James Cook (1728–1779), oficer Royal Navy, hydrograf, podróżnik, opłynął Ziemię w latach 1768–1771, 1772–1775, 1776–1779; rodzaj Procellaria Linnaeus, 1758[11]. Nowa nazwa dla Rhantistes Reichenbach, 1853.
  • Oestrelatella: rodzaj Aestrelata Bonaparte, 1856; łac. przyrostek zdrabniający -ella[11]. Gatunek typowy: Oestrelata hypoleuca Salvin, 1888.
  • Hallstroma: Sir Edward John Lees Hallstrom (1886–1970), australijski biznesmen, hodowca ptaków[11]. Gatunek typowy: Pterodroma neglecta Schlegel, 1863.
  • Proaestrelata: łac. pro „zamiast, przed”; rodzaj Aestrelata Bonaparte, 1856[11]. Gatunek typowy: Oestrelata axillaris Salvin, 1893

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[12]:

  • Pterodroma leucoptera (Gould, 1844) – petrel białolicy
  • Pterodroma brevipes (Peale, 1848) – petrel obrożny – takson wyodrębniony ostatnio z P. leucoptera[13][14]
  • Pterodroma defilippiana (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel chilijski
  • Pterodroma longirostris (Stejneger, 1893) – petrel długodzioby
  • Pterodroma cookii (G.R. Gray, 1843) – petrel nowozelandzki
  • Pterodroma pycrofti Falla, 1933 – petrel klifowy
  • Pterodroma hypoleuca (Salvin, 1888) – petrel boniński
  • Pterodroma nigripennis (Rothschild, 1893) – petrel czarnoskrzydły
  • Pterodroma axillaris (Salvin, 1893) – petrel czarnopręgi
  • Pterodroma ultima Murphy, 1949 – petrel ciemny
  • Pterodroma solandri (Gould, 1844) – petrel brunatny
  • Pterodroma neglecta (Schlegel, 1863) – petrel południowy
  • Pterodroma arminjoniana (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel oceaniczny
  • Pterodroma heraldica (Salvin, 1888) – petrel pacyficzny – takson wyodrębniony ostatnio z P. arminjoniana[15][16][17]
  • Pterodroma atrata (Mathews, 1912) – petrel samotny
  • Pterodroma alba (J.F. Gmelin, 1789) – petrel polinezyjski
  • Pterodroma baraui (Jouanin, 1964) – petrel wulkaniczny
  • Pterodroma inexpectata (J.F. Forster, 1844) – petrel szarobrzuchy
  • Pterodroma sandwichensis (Ridgway, 1884) – petrel hawajski – takson wyodrębniony ostatnio z P. phaeopygia[18][19]
  • Pterodroma phaeopygia (Salvin, 1876) – petrel galapagoski
  • Pterodroma cervicalis (Salvin, 1891) – petrel białoszyi
  • Pterodroma externa (Salvin, 1875) – petrel wędrowny
  • Pterodroma mollis (Gould, 1844) – petrel miękkopióry
  • Pterodroma cahow (Nichols & Mowbray, 1916) – petrel bermudzki
  • Pterodroma hasitata (Kuhl, 1820) – petrel antylski
  • Pterodroma rupinarum Olson, 1975 – petrel atlantycki – takson wymarły ok. 1502 r.[20]
  • Pterodroma feae (Salvadori, 1899) – petrel wyspowy
  • Pterodroma madeira Mathews, 1934 – petrel maderski
  • Pterodroma magentae (Giglioli & Salvadori, 1868) – petrel reliktowy
  • Pterodroma incerta (Schlegel, 1863) – petrel białobrzuchy
  • Pterodroma gouldi (F.W. Hutton, 1869) – petrel wielkoskrzydły – takson wyodrębniony ostatnio z P. macroptera[21][22]
  • Pterodroma lessonii (Garnot, 1826) – petrel białogłowy
  • Pterodroma macroptera (A. Smith, 1840) – petrel długoskrzydły
  • Pterodroma kurodai Harrison & Walker, 1978 – wymarły gatunek z Aldabry[23][24]
  • Pterodroma jugabilis Olson & James, 1991 – wymarły gatunek z hawajskich wysp Hawaiʻi i Oʻahu[25][24]
  • Pterodroma imberi Tennyson, Cooper & Shepherd, 2015 – wymarły gatunek z Wysp Chatham[24]

Przypisy

  1. ↑ Pterodroma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b Ch.L. Bonaparte. Espèces nouvelles et Oiseaux d’Asie et d’Amérique, et tableaux paralléliques des Pélagiens ou Gaviæ. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 42, s. 768, 1856. (fr.). 
  3. ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).
  4. ↑ Ch.L. Bonaparte. Additions et Corrections aux Tableaux paralléliques de l’Ordre des Hérons et des Pélagiens ou Gavies, et à la partie correspondante, déjà publiée, du Conspectus Avium. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 994, 1856. (fr.). 
  5. ↑ V.L. Bianchi: La faune de la Russie. Les oiseaux. T. 1. Cz. 2. St.-Pétersbourg: 1913, s. 719. (fr.).
  6. ↑ G.M. Mathews: G.M. Mathews & E.J.L. Hallstrom: Notes on the Order Procellariiformes. Verity Hewitt Bookshop: Canberra, 1943, s. 27. (ang.).
  7. ↑ M.J. Imber. Origins, phytogeny and taxonomy of the gadfly petrels Pterodroma spp. „Ibis”. 127 (2), s. 219, 1985. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1985.tb05055.x. (ang.). 
  8. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-07]. (ang.).
  9. ↑ C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 237–239, 241–244, 247. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
  10. ↑ J. Fjeldså: Species Accounts of New Species. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J.Sargatal & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. Specjalna: New Species and Global Index. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 189. ISBN 978-84-96553-88-0. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
  12. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-12].
  13. ↑ R.J. Tomkins & B.J. Milne. Differences among Dark-rumped Petrel (Pterodroma phaeopygia) populations within the Galapagos Archipelago. „Notornis”. 38 (1), s. 1–35, 1991. (ang.). 
  14. ↑ R.A. Browne, D.J. Anderson, J.N. Houser, F. Cruz, K.J. Glasgow, C.N. Hodges & G. Massey. Genetic diversity and divergence of endangered Galapagos and Hawaiian petrel populations. „The Condor”. 99 (3), s. 812–815, 1997. DOI: 10.2307/1370494. (ang.). 
  15. ↑ M. de L. Brooke & G. Rowe. Behavioural and molecular evidence for specific status of light and dark morphs of the Herald Petrel Pterodroma heraldica. „Ibis”. 138 (3), s. 420–432, 1996. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1996.tb08060.x. (ang.). 
  16. ↑ M. de L. Brooke, M.J. Imber & G. Rowe. Occurrence of two surface-breeding species of Pterodroma on Round Island, Indian Ocean. „Ibis”. 142 (1), s. 154–158, 2000. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2000.tb07700.x. (ang.). 
  17. ↑ R.M. Brown, W.C. Jordan, C.G. Faulkes, C.G. Jones, L. Bugoni, V. Tatayah, R.L. Palma & R.A. Nichols. Phylogenetic Relationships in Pterodroma Petrels Are Obscured by Recent Secondary Contact and Hybridization. „PLoS One”. 6 (5), s. e20350, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0020350. (ang.). 
  18. ↑ Ch.G. Sible & B.L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of Birds of the World. New Haven & Londyn: Yale University Press, 1990. ISBN 978-0-300-04969-5.
  19. ↑ M. Kennedy & R.D.M. Page. Seabird supertrees: Combining partial estimates of Procellariiform phylogeny. „The Auk”. 119 (1), s. 88–108, 2002. DOI: 10.1642/0004-8038(2002)119[0088:SSCPEO]2.0.CO;2. (ang.). 
  20. ↑ BirdLife International, Pterodroma rupinarum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2017-1 [dostęp 2017-08-17] (ang.).
  21. ↑ D. Onley, P. Scofield: Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World. Christopher Helm, 2007, s. 1–224, seria: Helm Field Guides. ISBN 978-07-13643-32-9. (ang.).
  22. ↑ J.R. Wood, H.A. Lawrence, R.P. Scofield, G.A. Taylor, P.O’B. Lyver & D.M. Gleeson. Morphological, behavioural, and genetic evidence supports reinstatement of full species status for the grey-faced petrel, Pterodroma macroptera gouldi (Procellariiformes: Procellariidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 179 (1), s. 201–216, 2017. DOI: 10.1111/zoj.12432. (ang.). 
  23. ↑ C.J.O. Harrison i C.A. Walker. Pleistocene bird remains from Aldabra Atoll, Indian Ocean. „Journal of Natural History”. 12 (1), s. 7–14, 1978. DOI: 10.1080/00222937800770021a. (ang.). 
  24. ↑ a b c A. Tennyson, J. Cooper & L. Shepherd. A new species of extinct Pterodroma petrel (Procellariiformes: Procellariidae) from the Chatham Islands, New Zealand. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 135 (3), s. 267–277, 2015. (ang.). 
  25. ↑ Storrs L. Olson i Helen F. James. Descriptions of thirty-two new species of birds from the Hawaiian Islands: Part 1. Non-Passeriformes. „Ornithological Monographs”. 45, s. 1–88, 1991. (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Pterodroma hasitataPCCA20070623-3608B.jpg
Autor: Patrick Coin (Patrick Coin), Licencja: CC BY-SA 2.5
Black-capped Petrel, Pterodroma hasitata, Location: Gulf Stream off of Hatteras, North Carolina, United States