Ptolemeusz XIII

Ptolemeusz XIII
władca starożytnego Egiptu
Okres	od 51 p.n.e. do 13 stycznia 47 p.n.e.
Dane biograficzne
Dynastia	Ptolemeusze
Data urodzenia	61 p.n.e.
Data śmierci	13 stycznia 47 p.n.e.
Ojciec	Ptolemeusz XII Neos Dionisos (Auletes)
Żona	Kleopatra VII

Ptolemeusz XIII Filopator Filometor – gr. – basileus Ptolemaios XIII Theos Philopator III Theos Philometor IV - król Ptolemeusz Bóg Miłujący Ojca Bóg Miłujący Matkę (ur. 61 p.n.e., zm. 13 stycznia 47 p.n.e.) – władca Egiptu z dynastii Ptolemeuszów. Panował w latach 51-47 p.n.e. Jego ojcem był Ptolemeusz XII. Matki nie znamy.

Był młodszym bratem i mężem Kleopatry VII. Początkowo dzielił z nią władzę, ale pod wpływem regentów: swojego piastuna, eunucha Pothejnosa, nauczyciela, retora Theodetesa z Chios i naczelnego wodza armii królewskiej Achillasa odsunął siostrę od władzy w 49 p.n.e., a na początku 48 p.n.e. zmusił ją do emigracji do Syrii.

Ptolemeusz, wiedząc o gromadzących się siłach Kleopatry, wysłał przeciwko nim wojska, które stanęły obozem pod Peluzjon. Ostatecznemu jego rozprawieniu się z Kleopatrą przeszkodzili Rzymianie: uciekający do Egiptu po swojej klęsce pod Farsalos przyjaciel i sojusznik Ptolemeusza - Pompejusz i jego zwycięzca Cezar. Pod wpływem regentów Ptolemeusz zlecił zamordowanie tego pierwszego, ażeby przypodobać się Cezarowi, gdy ten wylądował w Egipcie.

Kleopatra, która potajemnie dostała się do Cezara, przekonała go do swoich praw do tronu i Ptolemeusz musiał się formalnie zgodzić na współrządy z siostrą, na straży których miał stać Cezar. Regenci jednak nie dali za wygraną. Pothejnos podburzył lud Aleksandrii przeciwko Rzymianom, a pozostająca pod Peluzjon armia egipska w sile 20 000 żołnierzy ruszyła pod wodzą Achillasa na Aleksandrię, oblegając Cezara, który zatrzymał Ptolemeusza jako zakładnika. Wojska te ogłosiły Arsinoe IV, siostrę Ptolemeusza, królową Egiptu. Faktycznie jednak rządy objął jej opiekun Ganimedes, który odsunął Achillasa od dowództwa nad armią. Doszło do zawieszenia broni między przeciwnikami, podczas którego Ptolemeusz został wypuszczony z rzymskiej niewoli.

Po uwolnieniu Ptolemeusz sam stanął na czele armii i ruszył przeciwko rzymskim posiłkom, idącym z Azji Mniejszej, z którymi Cezar zdążył się jednak połączyć. 27 marca 47 p.n.e. rozegrała się bitwa, w której armia egipska została doszczętnie rozbita przez siły Cezara. Uciekający Ptolemeusz zginął, gdy przewożący go statek zatonął w nurtach Nilu.

Zobacz też

• wojna aleksandryjska

Władcy Starożytnego Egiptu Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.) Od okresu predynastycznego do Pierwszego Przejściowego (przed ok. 3150–2133) Okres Dynastia Faraonowie Predynastyczny (przed ok. 3150) 0 Hsekju Chaju Teje Czesz Neheb Wazner Mech Dwa Sokoły Hat-Hor Ny-Hor Pe-Hor Hedż-Hor Skorpion I Krokodyl Iry-Hor Ka Skorpion II Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) I Narmer Aha Dżer Dżet Den Anedżib Semerchet Ka’a II Hetepsechemui Nebre Nineczer Peribsen Chasechem Chasechemui Stare Państwo (ok. 2686–2181) III Sanacht Neczerierchet Sechemchet Chaba Neferka Huni IV Snofru Chufu Redżedef Chaefre Dżedefhor Nebka, Baka, Bakare Baure, Baefre, Bafre Menkaure Szepseskaf Dżedefptah V Userkaf Sahure Neferirkare Kakai Szepseskare Isi Neferefre Niuserre Ini Menkauhor Akauhor Dżedkare Izezi Unis VI Teti Userkare Pepi I Merenre I Antyemsaf I Pepi II Merenre Antyemsaf II Menbkare 1. Przejściowy (ok. 2181–2133) VII Neferkare (młodszy) Neferkare Nebi Dżedkare Szemai Neferkare Chendu Merienhor Neferkamin Nikare Neferkare Tereru Neferkahor VIII Uadżkare Pepisonbe Neferkamin Anu Kakare Ibi Neferkare Neferkauhor Kapuibi Neferirkare IX Meribre Cheti I Neferkare Nebkaure Cheti II Setut X Merihathor Neferkare Uachare Cheti III Merikare Nebkaure Cheti IV Średnie Państwo i Drugi Okres Przejściowy (ok. 2133–1567) Okres Dynastia Faraonowie Średnie Państwo (ok. 2133–1786) XI Mentuhotep I Intef I Intef II Intef III Mentuhotep II Mentuhotep III Mentuhotep IV XII Amenemhat I Senuseret I (koregent) Amenemhat II (koregent) Senuseret II (koregent) Senuseret III Amenemhat III Amenemhat IV (koregent) Neferusobek 2. Przejściowy (ok. 1786–1567) XIII Wegaf Amenemhat V Sekhemre Khutawi Amenemhat VI Sehetepibre Iufeni Amenemhat VII Nebnun Semenkare Hornedjheriotef Sobekhotep I Nedjemibre Sebekhotep I Reniseneb Hor I Amenemhat VIII Amenemhat IX Sebekhotep II Chendżer Imiramesha (albo Mermesha) Antef IV (albo Intef IV) Set I Panteni Ameni Kemau Ibi Aakeni Sobekhotep III Neferhotep I Sahathor Sobekhotep IV Sobekhotep V Iaib Ai I Sobekhotep VI Ini Sankhenre Suadjetu Ined Neferhotep II Hori (albo Hor II) Sobekhotep VII Didumes Ibi Se(?)kare Senebmiu Sekhaenre Merkheperre Merikare Senweseret IV (albo Sesostris IV) Montuemsaf Neferhotep III Mentuhotep V Nerkare Wesermontu Sobekhotep VIII Ini Mentuhotep VI Senaib Sobekhotep IX Wepwawetemsaf Hor Meritaui Sebekai Khuiiker XIV Nehesi Khatire Nebfawre Sehebre Meridjefare Sewadjkare II Nebdjefare Wbenre (?)djefare (?)wbenre Awtibre Herwibre Nebsenre Sekheperenre Djedkherure Sankhibre Kanefertumre Sekhem(?)re Kakemetre Neferibre A(?) Kha(?)re Ankhkare Semen(?)re Djed(?)re Senefer(?)re Menibre Djed(?)re Inek(?) I(?) Ip(?) Hebi Aped Hepw Shemsu Meni(?) Wrkai (?)kare (?)kare Hepu(?) (albo (?)nre) (?)annati (albo (?)kare) Bebnem Iuf(?) Seth II Sinu Hor III Nibef Penestensepti Kherhemwetshepsut Khuihemwet XV Maibre Szeszi/Salitis Meruserre Jakobher Seuserence Chain Auserre Apopi Nebchepeszre Apopi Aakenenre Apopi Aasehere Chamudi XVI Anat-Her Weser-Anat Semqen Seket Wasa (Wadj(ed)) Qar Seneferanchre Pepi III Beb-ankh Nebmaatre Nikare II Meribre Aahetepre Aaneterre Nebwankhre Ahetepre Nebweserre Khaweserre Khaimure Yakob-baal Yakobner) Yam Amu Nia(?) XVII Nebucheperure Antef V Sechemre Uahchau Rehotep Sobekemsaf I Sechemre Sementaui Dżehuti Mentuhotep VII Nibirau I Nibirau II Semenenre Seuserenre Sobekemsaf II Antef VI Antef VII Senachtenre Ahmose Sekenenre Tao (albo Taa) Kamose Nowe Państwo i Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1567–730) Okres Dynastia Faraonowie Nowe Państwo (ok. 1567–1085) XVIII Ahmose I Amenhotep I Totmes I Totmes II Hatszepsut Totmes III Amenhotep II Totmes IV Amenhotep III Echnaton Semenchkare Neferneferuaton Tutanchamon Aj Horemheb XIX Ramzes I Seti I Ramzes II (Wielki) Merenptah Amenmes Seti II Siptah Tauseret Jarsu? XX Setnacht Ramzes III Ramzes IV Ramzes V Ramzes VI Ramzes VII Ramzes VIII Ramzes IX Ramzes X Ramzes XI 3. Przejściowy (1085–730) XXI Smendes I Amenemnesu Psusennes I Amenemope Osorkon Starszy Siamon Psusennes II XXII Szeszonk I Osorkon I Harsiese I Takelot I Osorkon II Szeszonk II Takelot II Szeszonk III Pimaj Szeszonk IV XXIII Padibastet Iuput I Szeszonk V Osorkon III Takelot III Rudżamon Iuput II Osorkon IV Od Epoki Późnej do panowania rzymskiego (od 730) Okres Dynastia Faraonowie Epoka Późna (730–305) XXIV Tefnacht Bakenrenef XXV Pianchi Szabaka Szabataka Taharka Tanutamon XXVI Necho I Psametych I Necho II Psametych II Apries Ahmose II Psametych III XXVII Kambyzes II Dariusz I Wielki Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II XXVIII Amyrtajos XXIX Neferites I Achoris Psamutis Neferites II XXX Nektanebo I Tachos Nektanebo II XXXI Artakserkses III Ochos Arses Chabbasz Dariusz III Hellenistyczny (305–30) Argeadzi Aleksander Wielki Filip Arrhidaeus Aleksander IV Macedoński (koregent) Lagidzi Ptolemeusz I Soter I Ptolemeusz II Filadelfos Ptolemeusz III Euergetes I Ptolemeusz IV Filopator I Ptolemeusz V Epifanes Ptolemeusz VI Filometor Ptolemeusz VII Neos Filopator II Ptolemeusz VIII Euergetes II Fyskon Ptolemeusz IX Soter II Lathyros Ptolemeusz X Aleksander I (koregent) Kleopatra III (koregentka) Kleopatra Berenike III Ptolemeusz XI Aleksander II (koregent) Ptolemeusz XII Neos Dionizos Kleopatra VI Tryfajna III Berenike IV Kleopatra VII Filopator Ptolemeusz XIII (koregent) Ptolemeusz XIV (koregent) Ptolemeusz XV Cezarion (koregent) Rzymski (od 30) cesarze rzymscy cesarze bizantyńscy