Ptyś

Ptyś
Ptysie z kremem bezowym
Ptysie z kremem z bitej śmietanki

Ptyś – wyrób cukierniczy z ciasta parzonego przełożonego kremem bezowym lub kremem bitą śmietanką[1]. Z wierzchu jest posypywany cukrem pudrem[1].

Korpusy na ptysie można także przekładać nadzieniami słonymi i podawać zamiast pasztecików jako gorącą zakąskę lub dodatek do czystych zup[1].

W Wielkopolsce ciastko to nazywane jest „wietrznikiem”, co jest kalką językową z niemieckiego wyrazu Windbeutel(niem.)[2].

Nazwa pochodzi z języka francuskiego. Przepis na ciasto parzone (ptysiowe) powstał w XVIII wieku za sprawą dwóch osób: cukiernika Jeana Avice’a oraz cukiernika i kuchmistrza Marie-Antoine’a „Antonina” Carême’a[3]. Od nazwy pâte à choux[a] oznaczającej ciasto parzone powstało określenie dla gotowych wyrobów (ptysiów, profiterolek etc.): petit-chou[b], co oznacza dosłownie „kapustkę”[3]. Jest to nawiązanie do kształtu przypominającego kapuścianą głowę[3]. Petit-chou[b] wymawiane po polsku „pti szu” wyewoluowało do słowa „ptyś”[3]. W kuchni francuskiej ptysie zwane są chou à la crème[c][3] – co oznacza dosłownie „kapustę z kremem”. Zdrobniale petit chou à la crème – „kapustka z kremem”[4].

Zobacz też

  • croquembouche – deser/dekoracja z ciastek ptysiowych z kremem
  • podobne z ciasta ptysiowego: profiterolka, moorkop, ekler

Uwagi

  1. ↑ W materiale źródłowym (Kasprzyk-Chevriaux) było pâte a choux, tu poprawiono na pâte à choux.
  2. ↑ a b W materiale źródłowym (Kasprzyk-Chevriaux) było petit choux, tu poprawiono na petit-chou.
  3. ↑ W materiale źródłowym (Kasprzyk-Chevriaux) było choux a la créme, tu poprawiono na chou à la crème.

Przypisy

  1. ↑ a b c 3.8 „Ciasta parzone (ptysiowe)”. W: Małgorzata Konarzewska: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej. T. 2. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2011, s. 116. ISBN 978-83-7141-980-5.
  2. ↑ Anna Piotrowicz: Typy regionalizmów leksykalnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1991, s. 37 (fragment). ISBN 83-232-0353-9. ISSN 0554-8179.
  3. ↑ a b c d e Magdalena Kasprzyk-Chevriaux: „Historie kuchenne. Wyborczy ptyś na osłodę”. W: krakow.wyborcza.pl [on-line]. Agora SA, 30 maja 2015. [dostęp 2018-10-25].
  4. ↑ „ptysiu, ptysiuniu, ptysiaku, ptysiaczku”. W: Ciekawostki językowe PWN [on-line]. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2018-10-26].

Media użyte na tej stronie