Pułk KOP „Wołożyn”

Pułk KOP „Wołożyn”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1929

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Wołożyn

Tradycje
Kontynuacja

207 pułk piechoty

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Józef Urbanek

Ostatni

płk Władysław Mikołajczak

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 53[a]

Dyslokacja

Wołożyn

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Brygada KOP „Nowogródek”
Dowództwo KOP

KOP w 1931.jpg
KOP 1938.png
Pałac Tyszkiewiczów w Wołożynie, w którym mieściło się dowództwo pułku[b]

Pułk KOP „Wołożyn” – oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk KOP „Wołożyn” został sformowany w 1929 roku, w składzie Brygady KOP „Nowogródek”. Dowództwo oddziału znajdowało się w Wołożynie (w zespole pałacowym (klasycystycznym) zbudowanym w 1806 roku przez Józefa Ignacego Tyszkiewicza, pałac i oficyny zniszczone w czasie I wojny światowej odbudowano i umieszczono w nich siedzibę KOP-u). Oddziałem administracyjno-gospodarczym dla pułku był 28 batalion KOP „Wołożyn”[2]. Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 roku została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[3]. Pułkowi podporządkowano stację gołębi pocztowych KOP „Bogdanów”[4]

Dowództwo pułku KOP „Wołożyn” po przybyciu do Żywca zostało przemianowane na dowództwo 2 pułku piechoty KOP[5].

Służba graniczna

W 1937 roku ustalono dla pułku następujący podział ochranianego odcinka granicy państwowej[6]:

  • granica południowa: odcinek dotychczasowej strażnicy „Morgi” 1 kompanii granicznej „Zebrzydowszczyzna” [wł.].

Struktura organizacyjna pułku w 1934

Kadra pułku

Dowódcy pułku:

  • ppłk dypl. Józef Urbanek (16 VII 1929[8][9] – III 1932[10] → dowódca 32 pp)
  • ppłk dypl. Piotr Bartak (III 1932 – XI 1935 → szef sztabu DOK IV)
  • ppłk dypl. Władysław Frączek (XI 1935 – 1938[10] → dowódca 15 pp)
  • płk piech. Władysław Mikołajczak (18 VI 1938 – 1939[10])
Obsada personalna pułku w marcu 1939[11][c][13]
  • dowódca pułku – płk piech. Władysław Mikołajczak
  • I adiutant pułku – kpt. piech. Władysław Andrzej Aleksander Mojkowski[d]
  • II adiutant pułku – por. Franciszek Kosmala[e]
  • oficer wyszkolenia – mjr piech. Stanisław Jan Starzyński[f]
  • oficer graniczny – kpt. adm. (piech.) Stanisław Franciszek Pasierb
  • szef łączności – kpt. łącz. Kazimierz Edward Żórniak[g]
obsada 301 Rejonu PW „Nowogródek” w Baranowiczach[19]
  • komendant rejonu PW „Nowogródek” – kpt. adm. (piech.) Kazimierz Bolesław Nałęcz-Mroczkowski
  • komendant powiatowy PW „Wołożyn” – kpt. adm. (piech.) Aleksander II Tomaszewski
  • zastępca komendanta powiatowego PW „Wołożyn” – kpt. piech. Edward Hennig[h]
  • komendant powiatowy PW „Stołpce” – kpt. piech. Stefan Sowa
  • komendant powiatowy PW „Nieśwież” – kpt. adm. (piech.) Stanisław Wyrobiec

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Pałac Tyszkiewiczów został kupiony przez KOP, a w 1927 odrestaurowany i przystosowany na potrzeby wojska według planów Tadeusza Nowakowskiego.
  3. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[12].
  4. ↑ Władysław Andrzej Aleksander Mojkowski, kpt. piech., w KOP od 1934 roku. Do marca 1939 roku I adiutant pułku KOP „Wolożyn". We wrześniu 1939 roku oficer sztabu 1 BGór.[14].
  5. ↑ Franciszek Kosmala (ur. 1 października 1907 w Wysokinie, zm. w 1979). W 1930 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty na kierunku wojska łączności i w stopniu plutonowego i otrzymał przydział do 43 pułku piechoty. W 1932 roku odbył praktykę w 72 pułku piechoty w Radomiu (Jan Łukasiak, Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty, s. 21). Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej w 1933, w stopniu podporucznika w korpusie oficerów piechoty, został skierowany do 37 Łęczyckiego Pułku Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego w Kutnie (Dziennik Personalny Nr 9, rok XIV, z dnia 15 sierpnia 1933 r, Ministerstwo Sprawa Wojskowych, Warszawa). W 1938, w stopniu porucznika, skierowany do pułku KOP „Wołożyn” w Wołożynie. W kwietniu 1939 wraz z batalionem KOP „Wołożyn” przeniesiony w rejon Żywca. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 w szeregach 2 pułku piechoty KOP, 1 Brygady Górskiej.
  6. ↑ Więcej informacji biograficznych w: Batalion KOP „Krasne”.
  7. ↑ Kpt. łącz. Kazimierz Edward Żórniak ur. 29 listopada 1899. W grudniu 1932 został przeniesiony z Kadry 4 batalionu telegraficznego w Brześciu do kompanii telegraficznej 9 Dywizji Piechoty w tym samym garnizonie na stanowisko dowódcy[15]. Od 1937 w KOP[16]. W marcu 1939 w dowództwie pułku KOP „Wołożyn” na stanowisku szefa łączności[17]. W czasie kampanii wrześniowej w 133 i 116 pułku piechoty[18]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[18].
  8. ↑ Edward Hennig (1897-1940), kpt. piech., w KOP od 1933 roku. Do mobilizacji zastępca ko­mendanta powiatowego PW „Wołożyn". Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD[20].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
  2. ↑ Zarządzenie nr L.dz. KOP 1025/tjn./og.org./29 ↓.
  3. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
  4. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 6.
  5. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. CXXIX.
  6. ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 5/1.
  7. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 46.
  8. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 123.
  9. ↑ Obsada oficerska pKOP „Wołożyn” ↓.
  10. ↑ a b c Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 9.
  11. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 926.
  12. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  13. ↑ ASGr. KOP 177/664 Lista płac pułku KOP Wołożyn za marzec 1939 [k. 303-308].
  14. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 734.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
  16. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 760.
  17. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 265, 926.
  18. ↑ a b Straty ↓.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 942-343.
  20. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 720.

Bibliografia

  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji brygad KOP nr L.dz. KOP 1025/tjn./og.org./29 z 6 lipca 1929 roku.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: [red.] Artur Ochał, Michał Ruczyński, Paweł Skubisz: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
Korpus Ochrony Pogranicza
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938
KOP w 1931.jpg
Rozmieszczenie Korpusu Ochrony Pogranicza w 1931