Pułk KOP „Zdołbunów”

Pułk KOP „Zdołbunów”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1937

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Zdołbunów

Tradycje
Rodowód

Brygada KOP „Wołyń”

Dowódcy
Pierwszy

płk Bolesław Ostrowski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Numer

kryptonimowy: 18[a]

Dyslokacja

Zdołbunów
Łuck
Równe

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

Dowództwo KOP

KOP 1938.png

Pułk KOP „Zdołbunów”oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk KOP „Zdołbunów” został sformowany na podstawie rozkazu L. 500/tjn. Og. Org./37 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 23 lutego 1937 roku w sprawie przeprowadzenia I fazy reorganizacji KOP, która odbywała się pod kryptonimem „R3”.

Oddział został zorganizowany na bazie zlikwidowanej Brygady KOP „Wołyń”. Dowództwo pułku stacjonowało w Zdołbunowie, mieście powiatowym ówczesnego województwa wołyńskiego. Zimą 1937 roku dowództwo pułku przeniesiono do Równego.

Po przeprowadzonej mobilizacji i odtworzeniu, pułk ochraniał granicę z ZSRR o długości 274,927 km[2].

Walki pułku

Walki o strażnice:
Na pułk KOP „Zdołbunów”, strzegący siłami trzech batalionów granicznych, dywizjonu i szwadronu kawalerii granicy na Wołyniu, uderzyły jednostki 8 Korpusu Strzeleckiego kombriga Josifa Rubina i 36 Brygady Pancernej kombriga Michaiła Bogomołowa, 2 Korpusu Kawalerii komdiwa Fiodora Kostienki i 24 Brygady Pancernej płk. Fotczenkowa oraz pododdziały 20. i 21. Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD.

Struktura organizacyjna

Organizacja pokojowa pułku KOP „Zdołbunów” w 1937 roku

Struktura pułku KOP „Zdołbunów” po mobilizacji w 1939 roku

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

Obsada personalna pułku w czerwcu 1939[6]:

  • dowódca pułku – płk Józef Adam Pecka
  • I adiutant – kpt. Zygmunt Barcik[d]
  • dowódca łączności – mjr łącz. Franciszek II Chmura
  • komendant rejonu PW KOP „Wołyń” – kpt. Eugeniusz Konstanty Dyaczyński
  • dowódca kompanii saperów KOP „Hoszcza” – kpt. Tadeusz Henryk Janiczek[e]
  • dowódca szwadronu KOP „Dederkały” – rtm. Edward Rudnicki[f]
  • dowódca dywizjonu kawalerii „Niewirków” – mjr Wacław Kryński[g]
  • dowódca szwadronu młodych koni – rtm. Zbigniew Piotrowski[h]
  • dowódca szwadronu liniowego – rtm. Jan Józef Suchcicki[i]
  • dowódca szwadronu „Mizocz” – rtm. Jan Maciejowski[j]
Obsada 303 Rejonu PW „Wołyń” w Równem

Obsada oficerska rejonu PW przy pułku KOP „Zdołbunów” w maju 1939[15][k]:

  • komendant rejonu PW „Wołyń” – kpt. adm. (piech.) Eugeniusz Konstanty Dyaczyński
  • komendant pasa graniczego PW „Hoszcza” – kpt piech. Kazimierz Skrzydlewski
  • komendant powiatowy PW „Zdołbunów” – kpt. piech. Stefan Aleksander Zieliński
  • komendant powiatowy PW „Krzemieniec” – kpt piech. Ignacy Gronowski

Uwagi

  1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. Władysław Węgrzyński (ur. 1894), ppłk piech., 1914-1918 żołnierz armii austriac­kiej. W KOP od 1928 roku. Do mobilizacji dowódca baonu KOP „Hoszcza". We wrześniu 1939 roku na dotychczasowym stanowisku. Zaginął na Kresach wschodnich po wkroczeniu Armii Czerwonej[4].
  3. Prochwicz przyjął, że dowódcą pułku był najstarszy stopniem oficer oddziału[5].
  4. Zygmunt Barcik, kpt. piech., w KOP od 1934 roku. Do mobilizacji I adiutant pułku KOP „Zdołbunów”. We wrześniu 1939 roku dowódca 2 kompanii ckm II batalionu piechoty 98 pułku piechoty[7].
  5. Tadeusz Henryk Janiczek, kpt. sap., w KOP od 1938 roku. Dowódca kompanii saperów KOP „Hoszcza". W marcu 1939 roku wraz z kompanią skierowa­ny do dyspozycji Zgrupowania „Chojnice". Poległ w walkach z Niemcami 11 września 1939 roku we wsi Lubień koło Łęczycy[8].
  6. Edward Rudnicki (1901-1942), rtm., w KOP od 1938 roku. Do mobilizacji dowódca szwadronu kawalerii KOP „Dederkały". W bliżej nieznanych okolicznościach dostał się do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie zo­stał zamordowany w 1942 roku[9].
  7. Wacław Kryński (1898-1980), mjr kaw., w KOP od 1937 roku. Do mobilizacji dowódca dyonu kawalerii KOP „Niewirków". We wrześniu 1939 roku na dotychczas zajmowanym stanowisku. Wraz z dyonem brał udział w walkach z oddziała­mi Armii Czerwonej 27 września 1939 roku w m. Domaszewo nad Bugiem, a następnie dołączył do Podlaskiej Brygady Kawalerii. W skła­dzie brygady brał udział w walkach z od­działami Armii Czerwonej w dniach 29-30 września 1939 roku pod m. Jabłoń. W końcowych walkach SGO „Polesie" brał wraz z dyonem udział w wal­kach z niemiecką 13 DP Zmot[10].
  8. Rotmistrz Zbigniew Piotrowski ur. 12 sierpnia 1903 roku. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W 1938 roku został przeniesiony do KOP. Do mobilizacji był dowódcą szwadronu młodych koni dyonu kawalerii KOP „Niewirków". W kampanii wrześniowej dowodził 2 szwadronem 5 pułku ułanów[11][12].
  9. Jan Józef Suchcicki, rtm., w KOP od 1937 roku. Do mobilizacji dowódca szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków". We wrześniu 1939 roku dowódca 2 szwadronu liniowego dyonu kawalerii KOP „Niewirków"[13].
  10. Jan Maciejowski (1904-1944), ppłk (po­śmiertnie), w KOP od 1934 roku. Do marca 1939 roku dowódca szwadronu kawalerii KOP „Mizocz". Po wejściu szwadronu w skład 1 pkaw. KOP dowódca 3 szwadronu liniowego. Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się na zachód. 20 sierpnia 1944 roku jako dowódca pułku rozpoznawczego (10 PSK 1 DPanc. ) zginął od kuli snajpera podczas walk z Niemcami we Francji na wzgórzu 113 pod Chambois[14].
  11. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[16].

Przypisy

Bibliografia

  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wołyń»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938