Pułk Radiotelegraficzny

Pułk Radiotelegraficzny
Ilustracja
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

29 czerwca

Nadanie sztandaru

23 maja 1937

Dowódcy
Pierwszy

ppłk łącz. Antoni Powierza

Ostatni

ppłk Władysław II Malinowski

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Warszawa, Beniaminów

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

łączność

Wojska Łączności w 1939 przed wybuchem II wś

Pułk Radiotelegraficzny (prtlgr) - oddział łączności Wojska Polskiego II RP.

Historia pułku

Pułk Radiotelegraficzny został sformowany 29 czerwca 1924 roku z połączenia trzech batalionów radiotelegraficznych, które dotychczas wchodziły w skład trzech pułków łączności, a mianowicie:

17 września 1924 na łamach „Polski Zbrojnej” poinformowano, że pułk „z powodu braku lokali w Jabłonnie pozostaje czasowo w Beniaminowie”[2].

W 1926 roku dowództwo pułku zostało przeniesione z Beniaminowa do Warszawy. W następnym roku z Jabłonny do stolicy zostały przeniesione warsztaty i składy pułkowe. Pracownicy warsztatu pułkowego wykonali radioodbiornik dla Józefa Piłsudskiego, zainstalowany w Belwederze. Ponadto, pułk we własnym zakresie i z własnych środków, zbudował stację krótkofalową, która posłużyła do powstania laboratorium krótkofalowego[1].

19 maja 1927 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 29 czerwca, jako datę święta pułkowego[3][4]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę sformowania w 1924 roku[1].

We wrześniu 1929 roku zostały zorganizowane pododdziały pełniące rolę szkół podoficerskich dla szeregowych służby czynnej pułków broni, których zadaniem było wyszkolenie dowódców radiostacji pułkowych:

  • kadra 2 kompanii szkolnej 2 baonu rtlgr w Krakowie pod dowództwem por. łącz. Mariana Lekszyckiego,
  • kadra 3 kompanii szkolnej 3 baonu rtlgr w Przemyślu pod dowództwem por. łącz. Stanisława Rościszewskiego[5][6][7].

Dowództwo pułku i bataliony stacjonowały w Warszawie, 1 kompania szkolna też w Warszawie, 2 kompania szkolna w Krakowie, a 3 kompania szkolna w Przemyślu[8].

Kadra pułku

Dowódcy pułku
  • ppłk łącz. Antoni Powierza (VI 1924[9] – V 1925 → kierownik referatu w Departamencie V Technicznym MSWojsk.)
  • ppłk łącz. Tadeusz Argasiński (V 1925 - IV 1929 → dowódca 2 Grupy Łączności)
  • ppłk łącz. inż. Zygmunt Karaffa-Kraeuterkraft (IV 1929 - VIII 1934 → stan spoczynku)
  • ppłk łącz. Władysław II Malinowski (X 1935 – 1939 → dowódca łączności Armii „Łódź”)
Zastępcy dowódcy pułku
  • mjr łącz. Edmund Feliks Świdziński (VI 1924[9][10] – X 1927 → wykładowca w OSInż.[11])
  • mjr łącz. Józef Łukomski (IV 1928 – 1 III 1929 → szef łączności 19 DP[12])
  • mjr / ppłk łącz. Władysław II Malinowski (15 V 1929[13] – X 1935 → dowódca pułku)
  • ppłk łącz. Mieczysław Ornatowski (do 1939)
Kwatermistrzowie
  • kpt. łącz. Edmund Iwaszkiewicz (od VI 1924[9])
  • kpt. łącz. Józef Albin Schubert (od VI 1927[14][15])
  • mjr łącz. Franciszek Maksymilian Jaeschke (III 1932[16] – 1939)
Oficerowie pułku
  • ppłk łącz. inż. Emil Kaliński (nadetatowy)
  • mjr łącz. Kazimierz Jackowski
  • mjr łącz. Egon Krulisz
  • mjr łącz. Ignacy Junosza-Drewnowski – dowódca I batalionu (VIII 1929–III 1932)
  • mjr łącz. inż. Antoni Krzyczkowski – dowódca batalionu (od 1 VI 1932)
  • mjr łącz. Aleksander I Winiarski
  • kpt. łącz. Witold Scazighino (rezerwowy w latach 20. i 30.)
  • kpt. łącz. Marian Suski
  • kpt. dypl. Zenon Starkiewicz
  • por. adm. Czesław Gąsiorkiewicz (oficer służby administracyjnej pułku w 1932)
  • por. rez. Adolf Morawski
  • por. rez. łącz. Bolesław Przedpełski
  • ppor. rez. Antoni Chomicz
  • ppor. rez. Wacław Szymanowski
Podoficerowie
Organizacja i obsada personalna w 1939

Pokojowa obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku[17][a]:

  • dowódca pułku – ppłk łącz. Władysław II Malinowski
  • I zastępca dowódcy – ppłk łącz. Mieczysław Ornatowski †1940 Katyń[19]
  • adiutant – kpt. Dariusz Władysław Tarnowski
  • lekarz – mjr lek. dr Wiktor Niedźwiedzki †1940 Charków[20]
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Franciszek Maksymilian Jaeschke †1940 Charków[21]
  • oficer mobilizacyjny – kpt. Ludwik Wincenty Chełkowski †1940 Katyń[22]
  • zastępca oficera mobilizacyjnego – por. mgr Michał Benesch †1940 Katyń
  • oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (piech.) Bronisław Banasik
  • oficer gospodarczy – kpt. int. Feliks Olbrysz †1940 Katyń[23]
  • oficer żywnościowy – chor. Józef Kantorowicz
  • dowódca kompanii obsługi – kpt. adm. (piech.) Roman Jazowski
  • komendant parku – kpt. Henryk Jagiełło †1940 Katyń[24]
  • zastępca komendanta parku – chor. Edmund Nimiński(*)[b]
  • na kursie – kpt. Kazimierz Mazur
  • na kursie – por. Stanisław Bilski

1 batalion radiotelegraficzny

  • dowódca – mjr Stanisław Czubiński †1940 Katyń
  • adiutant – por. Zdzisław Szymon Kossakowski
  • dowódca 1 kompanii – kpt. Włodzimierz Florian Rychlicki †1940 Charków[26]
  • instruktor – ppor. Antoni Wasilewski
  • instruktor – chor. Edmund Nimiński (*)
  • dowódca 2 kompanii – kpt. Stanisław Napoleon Bancer
  • instruktor – ppor. Aleksander Dakowski
  • dowódca 3 kompanii – por. Mieczysław Gucma
  • instruktor – ppor. Władysław Bolesław Żychowski
  • dowódca kompanii szkolnej – mjr dypl. mgr Jerzy Kurpisz
  • instruktor – ppor. Kazimierz Walenty Banuack

2 batalion radiotelegraficzny

  • dowódca – mjr Adam Parafiński
  • adiutant – por. Mieczysław Goździkowski
  • pomocnik ds gospodarczych – kpt. adm. (piech.) Jan Banaszewski
  • oficer żywnościowy – chor. Romuald Edmund Bansleben
  • dowódca 1 kompanii – por. Karol Łuniewski
  • instruktor – ppor. Ignacy Nowicki
  • instruktor – ppor. Arkadiusz Hąjbowicz
  • dowódca 2 kompanii – kpt. Marian Aleksander Tabeau
  • instruktor – ppor. CzesławBrejdygant
  • instruktor – ppor. Leopold Serwacjusz Zieliński Rudolf
  • dowódca 3 kompanii – ppor. Józef Biernacki
  • instruktor – ppor. Stefan Mydlarz
  • instruktor – ppor. Wacław Malinowski
  • dowódca 4 kompanii – por. Marian Radzio
  • instruktor – por. Adam Julian Zawiliński †1940 Charków[27]
  • dowódca kompanii szkolnej w Krakowie – kpt. Leopold Piątkiewicz
  • instruktor – ppor. Zdzisław Malik

3 batalion radiotelegraficzny

  • dowódca – mjr Mieczysław III Zaremba †1940 Katyń[28]
  • dowódca (dubler) – mjr kontr. Giorgi Mamaładze[c]
  • adiutant – kpt. Bogusław Wolniak
  • dowódca 1 kompanii – kpt. Zbigniew Szczęsny Zubalewicz
  • instruktor – ppor. Stanisław Lorenc
  • instruktor – chor. Marian Brycan
  • instruktor – chor. Józef Urbanik
  • dowódca 2 kompanii – kpt. Janusz Stanisław Wagner †1940 Charków[29]
  • instruktor – por. Roman Kiźny
  • instruktor – ppor. Zbigniew Zygmunt Młodzianowski
  • instruktor – ppor. Tadeusz Józef Szuster
  • dowódca 3 kompanii – kpt. Wincenty Janecki
  • instruktor – por. Juliusz Przemysław Domagalski
  • dowódca kompanii szkolnej w Przemyślu – kpt. Stanisław Gospodarczyk
  • instruktor – kpt. Piotr Puciata
  • instruktor – por. Jan Kowal

Symbole pułkowe

Sztandar

23 maja 1937 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru pułku radiotelegraficznego. Na prawej stronie płatu sztandarowego jest umieszczona w rogach, zamiast numeru pułku, stylizowana litera „R”. Na lewej stronie płatu sztandarowego są umieszczone: w prawym górnym rogu na tarczy wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, w lewym górnym rogu na tarczy znak wojsk łączności, w prawym dolnym rogu na tarczy godło m. Warszawy, w lewym dolnym rogu na tarczy odznaka pamiątkowa pułku radiotelegraficznego, na dolnym ramieniu krzyża kawalerskiego napis: „Warszawa 19 XI 1918”[30][31].

Odznaka pamiątkowa

14 lipca 1928 roku minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej prtlgr[32].

Odznaka o wymiarach 41x41 mm ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego emalią w barwach wojsk łączności. Na jego ramionach umieszczono inicjały i datę „P R 29 VI 1924”, pomiędzy ramionami po trzy błyskawice. W centrum nałożono czerwoną tarczę z orłem. Odznaka dwuczęściowa - wykonana w tombaku srebrzonym, emaliowana. Wykonanie: Zjednoczeni Grawerzy - Warszawa[33].

Uwagi

  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[18].
  2. ↑ Gwiazdką oznaczono żołnierza, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[25].
  3. ↑ Jerzy (Giorgi) Mamaładze ur. 25 grudnia 1898 roku na Kaukazie, w guberni bakińskiej, w rodzinie Tarasiego i Kamilli Niny z Szepffów, zamieszkały w Warszawie przy ul. Krasińskiego 66 m. 4. Monitor Polski z 1946 nr 28, s. 5

Przypisy

  1. ↑ a b c Karaffa-Kraeuterkraft 1933 ↓, s. 6.
  2. ↑ Miejsce postoju Pułku Radjotelegraficznego. „Polska Zbrojna”. 255, s. 4, 1924-09-17. Warszawa. .
  3. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  4. ↑ Święto pułku radjotelegraficzny. „Radio”, s. 11, Nr 28 z 9 lipca 1933. 
  5. ↑ Rościszewski 1933 ↓, s. 40.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 392, 406.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 763.
  8. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 818.
  9. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 21 czerwca 1924 roku, s. 335.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 880.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 314.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 202.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 406.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 164.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 615.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 240.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 817.
  18. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  19. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 451.
  20. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 369.
  21. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 177.
  22. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 70.
  23. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 443.
  24. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 217.
  25. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
  26. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 462.
  27. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 630.
  28. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 725.
  29. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 577.
  30. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 7 z 19 czerwca 1937 roku, poz. 89.
  31. ↑ Satora 1990 ↓, s. 361-364.
  32. ↑ Dz Rozk. MSWojsk. Nr 18 z 14 lipca 1928 roku, poz. 211.
  33. ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 372.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1. ISBN 83-7188-899-6.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Zygmunt Karaffa-Kraeuterkraft. 9 lat pracy pułku radiotelegraficznego. „Polska Zbrojna”. 178, 1933-06-29. Warszawa. 
  • Stanisław Rościszewski: Kadra Kompanii Szkolnej 3-go Batalionu Radiotelegraficznego. W: Oświata – to potęga. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji 15-lecia niepodległości Państwa Polskiego. Józef Kopeć (red.). Przemyśl: Okręgowy Zarząd Polskiego Białego Krzyża w Przemyślu, 1933.
Wojska Łączności II Rzeczypospolitej
grupy łączności
pułki łączności
bataliony łączności
kompanie łączności
szkolnictwo
służba łączności
Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej
Rodowód
Naczelne władze wojskowe
Rodzaje sił zbrojnych
Formacje
Bronie
Służby
WP w 1939
Inne

Orzełek II RP.svg

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Wojska Łączności w 1939.jpg
Wojska Łączności w 1939 przed wybuchem II wś
Godło radiotelegrafu.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Godło radiotelegrafu Wojska Polskiego II RP