Puchar Polski w piłce nożnej mężczyzn na obszarze województwa lubuskiego

Puchar Polski
Lubuskiego Związku Piłki Nożnej

2020/2021
Państwo	Polska
Dyscyplina	piłka nożna
Organizator rozgrywek	PZPN/ LZPN
Data założenia	1951 (1950)
Partner TV	TVP3 Gorzów Wielkopolski
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Budowlani Lubsko 1950 /organizator POZPN/
Obecny zwycięzca	Lechia Zielona Góra (2022)
Najwięcej zwycięstw	Lechia Zielona Góra (20)
Strona internetowa

Zielona Góra

Gorzów Wlkp.

Kostrzyn
n. Odrą

Witnica

Gubin

Wojcieszyce

Przytoczna

Krosno Odrzańskie

Nowa Sól

Drezdenko

Barlinek

Świebodzin

Żagań

Żary

Miejscowości z których kluby sportowe, zdobyły więcej niż jeden raz, Puchar Polski rozgrywek wojewódzkich w granicach dzisiejszego województwa lubuskiego. Kolor złoty 10 i więcej tytułów, Kolor niebieski 5-9, Kolor zielony 2-4.

Puchar Polski w piłce nożnej mężczyzn w województwie lubuskim – cykliczne rozgrywki piłkarskie, stanowiące eliminację do szczebla centralnego. Puchar Polski na szczeblu okręgowym prowadzony jest w regionie lubuskim od 1951 r. do dzisiaj. W latach 1951–1976 rozgrywki organizowane były przez Zielonogórski Okręgowy Związek Piłki Nożnej. W 1975 r. utworzono województwo gorzowskie, jednak pierwsze potyczki pucharowe rozegrane zostały w nowo utworzonym województwie w 1977 r. Od tego czasu, aż do 2000 r. Zielonogórski i Gorzowski OZPN (do 1982 OZPN w Gorzowie Wlkp.^[1]), organizowały Puchar Polski na szczeblu okręgu, każdy na terenie własnego województwa. Od 2000 r. w wyniku połączenia, rozgrywki w województwie lubuskim koordynuje Lubuski Związek Piłki Nożnej.

Historia

Decyzję o organizacji Pucharu Polski w Polsce podjęło Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Polskiego Związku Piłki Nożnej w dniu 4 grudnia 1949 r.^[2]. Start zaplanowano na 30 kwietnia 1950 r. w przeddzień Święta Pracy^[3], które w tym samym roku stało się świętem państwowym. Triumfatorem pierwszej lubuskiej, historycznej edycji w sezonie 1950 została drużyna Budowlanych Lubsko, która w piątek 8 grudnia 1950 r. pokonała najmocniejszą wówczas lubuską drużynę Stal Zielona Góra 2:0^[4][5][6]. Mecz rozegrany został na stadionie przy ul. Wyspiańskiego w Zielonej Górze (późniejszy Wojewódzki–Międzyszkolny Ośrodek Sportowy, a w latach 2010–2019 domowy stadion piłkarskiego Falubazu Zielona Góra). Z uwagi na przemiany administracyjne i przynależność znacznej części obszaru dzisiejszego województwa lubuskiego do województwa poznańskiego, organizatorem rozgrywek pucharowych był Poznański Okręgowy Związek Piłki Nożnej. W sezonie 1950/1951 w Pucharze Polski udział wzięło ponad 7000 drużyn^[7], także z obecnego województwa lubuskiego. W finale POZPN roku 1950, ekipa Budowlanych Lubsko mierzyła się jeszcze ze Stalą Poznań (Wartą Poznań), ale została rozgromiona 6:0. W wyniku reformy administracyjnej z 26 czerwca 1950 r. od 6 lipca zaczęło funkcjonować województwo zielonogórskie w granicach którego znalazły się miasta z dawnych województw: wrocławskiego i poznańskiego. W regionie lubuskim (przed reformą 1999 r. województwa zielonogórskie i gorzowskie), autonomiczne rozgrywki rozpoczęły się w roku 1952. Zgodnie z ówczesnym regulaminem w finale wojewódzkim zmierzyły się: zwycięzca rywalizacji w mieście wojewódzkim, którym została Stal Ib Zielona Góra i mistrz rywalizacji wojewódzkiej – GWKS Żagań^[8]. Ostatecznie, triumfatorem zostały rezerwy zielonogórskiej II – ligowej Stali, które w środę, 15 października 1952 r. na stadionie przy ul. Wyspiańskiego w Zielonej Górze pokonały GWKS Żagań 4:2 (1:1). W ekipie zielonogórskiej grało czterech piłkarzy drugoligowych, co spotkało się z prasową krytyką. Bramki dla triumfatorów zdobyli: Janus, Błażejewski, Owoc i Konieczny z rzutu karnego^[9]. W pierwszej rundzie PP, mimo udziału sześciu zawodników z pierwszego zespołu, triumfator przegrał ze Stalą (Zagłębiem) Sosnowiec 0:3 (0:2)^[10]. Nie najlepiej wypadł także II – ligowiec, pierwszy zespół zielonogórskiej Stali^[11]. W meczu rozegranym 22 października 1952 r. w Zielonej Górze gospodarze przegrali 2:6 (0:2), a spotkanie obejrzało ok. 2000 widzów^[12]. W kolejnym sezonie – 1953/1954, w województwie zielonogórskim udział wzięło ponad 280 drużyn^[13].

Podczas 41 Walnego Zgromadzenia PZPN, które odbyło się 17 lutego 1957 r. podjęto decyzję o likwidacji rozgrywek. W okresie 1957–1960 rozgrywki Pucharu Polski nie odbywały się. Presja środowisk sportowych przy wsparciu przedstawicieli prasy sportowej, a w szczególności „Przeglądu Sportowego” i „Sportu” sprawiła, że od sezonu 1961/1962 zostały reaktywowane. Do szczebla centralnego, zgodnie z regulaminem zakwalifikowali się obaj lubuscy finaliści: Lechia Zielona Góra i Warta Gorzów Wlkp. Przed meczem finałowym związkowa centrala zdecydowała, że zwycięzca finału zagra na wyjeździe z drugim zespołem Zagłębia, a przegrany będzie podejmował u siebie drugą drużynę Opola. Ostatecznie zielonogórzanie zwyciężyli 3:1^[14]. W kolejnych dwóch sezonach do szczebla centralnego awans uzyskiwały aż trzy zespoły. W sezonie 1962/1963 były to: Lechia Zielona Góra, Warta Gorzów Wlkp. i Stal Nowa Sól, a w sezonie 1963/1964: Warta Gorzów Wlkp., Czarni Żagań i Wiarus Krosno Odrzańskie. Do dawnego systemu eliminacji powrócono dopiero w sezonie 1966/1967 i wówczas zakwalifikował się tylko triumfator okręgowego PP – Wiarus Krosno Odrzańskie. W niektórych sezonach, jak np.: 1978/1979, 1979/1980, 1980/1981, 1982/1983 do szczebla centralnego kwalifikowali się obaj finaliści.

Kolejna reforma administracyjna, wprowadzona 1 czerwca 1975 roku sprawiła, że z części dawnych województw: poznańskiego, szczecińskiego i zielonogórskiego utworzono województwo gorzowskie. Rok później powołano do życia Okręgowy Związek Piłki Nożnej w Gorzowie Wlkp., który od 1977 r. rozpoczął organizację rozgrywek pucharowych w granicach nowo powstałego województwa. Co ciekawe, już w sezonie 1978/1979 los sprawił, że w I rundzie PP trafili na siebie finaliści z obu województw: „zielonogórski” Promień Żary wyeliminował „gorzowską” Celulozę Kostrzyn nad Odrą, pokonując ją 1:0. Spośród triumfatorów w gorzowskim i zielonogórskim PP, trzy drużyny znajdują się obecnie poza granicami województwa lubuskiego: Chrobry Głogów, obecnie w województwie dolnośląskim (zdobywca Pucharu w 1967 r.), Stoczniowiec Barlinek w województwie zachodniopomorskim (pięciokrotny zdobywca Pucharu: w 1979, 1981, 1982, 1983 i 1991 r.) oraz Dąb Dębno, także w województwie zachodniopomorskim (zdobywca Pucharu w 1993 r.).

Dąb jest również triumfatorem PP OZPN Szczecin w sezonie 1969/1970 oraz Zachodniopomorskiego ZPN w sezonie 2007/2008. Chrobry Głogów zdobywał trofea w sezonach: 1987/1988 i 1997/1998 (Legnicki OZPN) oraz w sezonie 2010/2011 (Dolnośląski ZPN). Pięciokrotny zwycięzca gorzowskiego PP – Stoczniowiec Barlinek nie powtórzył sukcesu. Największym dokonaniem ekipy z Barlinka był w późniejszym okresie tylko finał w rozgrywkach Zachodniopomorskiego PP w sezonie 2011/2012.

Wobec braku drużyn grających na najwyższym szczeblu rozgrywek ligowych, wygrana na szczeblu okręgu w Pucharze Polski to jedyna szansa na rywalizację z ekipami ekstraklasowymi. Tylko jeden raz w historii lubuski zespół zagrał w finale Pucharu Polski na szczeblu krajowym. W sezonie 1964/1965 trzecioligowa drużyna Czarnych Żagań przegrała 0:4 z Mistrzem Polski – Górnikiem Zabrze. Mecz odbył się 2 czerwca 1965 r. na Stadionie Miejskim w Zielonej Górze, a na widowni zasiadło 20 000 widzów. W europejskich pucharach zabrzanie doszli wówczas do 1/16 Pucharu Europy. W sezonie 1991/1992 do półfinału dotarł Stilon Gorzów Wlkp., który przegrał na wyjeździe 0:3 i zremisował u siebie 1:1 z późniejszym zdobywcą trofeum – Miedzią Legnica. W Pucharze Polski szczebla centralnego, zgodnie z regulaminem, udział brały również drugoligowe zespoły – Stilonu Gorzów Wlkp., Celulozy Kostrzyn nad Odrą, Dozametu Nowa Sól, Lechii Zielona Góra.

Uczestnictwo

Wykaz lubuskich zespołów, które uczestniczyły w pierwszej edycji eliminacji okręgowych Pucharu Polski (poznańskiego i wrocławskiego) w sezonie 1950/1951. Zespoły, które wzięły udział w rozgrywkach PP – Poznański Okręgowy Związek Piłki Nożnej /alfabetycznie wg miast/: Babimost /Gwardia, LZS/, Bojadła /Gwardia/, Gubin /Gwardia/, Gorzów Wlkp. /Gwardia, Kolejarz, Państwowe Gimnazjum i Liceum Handlowe, SKS Ogólnokształcące, Stal, WKS Legia, Włókniarz/, Kargowa /Gwardia/, Kostrzyn n. Odrą /Kolejarz, ZMP/, Krosno Odrzańskie /Gwardia/, Lipki Wielkie /LZS/, Lubsko /Budowlani, SKS, SPP, Włókniarz/, Międzyrzecz /Gwardia, Jednostka Wojskowa 3141/, Nowe Kramsko /LZS/, Podmokle /LZS/, Rzepin /Koło Kolejarzy/, Słubice /Gwardia/, Strzelce Krajeńskie /Gwardia/, Sulechów /Jednostka Wojskowa 2465, Unia/, Witnica /Unia/, Zbąszynek /Kolejarz/, Zielona Góra /Gimnazjum Zaodrzańskich Zakładów, Kolejarz, Ogniwo, SKS Liceum, Włókniarz/. Ponadto LZS-y ze wszystkich gmin powiatu gorzowskiego^{[15][16][17][18]}. Wśród zespołów zgłoszonych do rozgrywek z Wrocławskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej były m.in.: Kożuchów /Kożuchowianka/, Nowa Sól /Len, Odra, Odlew/, Szprotawa /Czuwaj/, Żagań /KKS/, Żary /Promień, Związkowiec, Budowlani/.

Spośród wymienionych „pucharowych” zespołów tylko dwa: Promień Żary i Budowlani Lubsko, funkcjonują pod pierwotnymi nazwami.

Mecze finałowe

Tabela zawiera wyniki wszystkich meczów finałowych w województwach: zielonogórskim i gorzowskim oraz lubuskim. Ujęto także zespoły ligowe, którzy zgodnie z regulaminem kwalifikowały się do centralnych rozgrywek Pucharu Polski, jako drugoligowcy. Od 1977 do 2000 roku zestawienie obejmuje osobno każde z dwóch województw.

Triumfatorzy i finaliści Pucharu Polski w województwie lubuskim

W tabeli wymieniono miejscowości, a w nawiasach nazwy klubów. Wynika to z faktu, że większość klubów, ale nie wszystkie, kontynuuje tradycje nieistniejących obecnie stowarzyszeń. Ponadto użycie historycznych nazw to wspomnienie ich dawnej tożsamości. Tabela zawiera także uczestników finałów z województw zielonogórskiego i gorzowskiego.

Gospodarze finałów

Ogółem w trakcie 66 edycji (stan na 4 czerwca 2021 r.) Pucharu Polski na szczeblu okręgu lubuskiego (w tym gorzowskiego i zielonogórskiego), gospodarzami finałów było 36 miejscowości. Najwięcej meczów finałowych rozegranych zostało w Zielonej Górze – 19. Najważniejsze spotkanie pucharowe gościło także na wsiach: Borek, Lipki Wielkie, Mostki, Przytoczna, Stare Kurowo, Wojcieszyce. W tabeli jako gospodarzy uwzględniono także miasta w których finalistami były cztery zespoły (1961), trzy zespoły (1962, 1963), jak również oba zespoły w przypadku systemu mecz – rewanż (1989, 1990, 1993).

Najczęściej finały rozgrywano w czerwcu, ale nie brakowało konfrontacji w święta komunistyczne: 1 maja (1968), 22 lipca (1972). Ewenementem było spotkanie do którego doszło w 1956 r. Potyczka Stali Nowa Sól z Pogonią Skwierzyna odbyła się 1 listopada. Najwcześniej rozegrane finały odbyły się 27 kwietnia w Dębnie (1978) i Sulęcinie (1983), a najpóźniej rozstrzygnięcie zapadło 8 grudnia 1950 r. w Zielonej Górze. Mecze finałowe nigdy nie były rozgrywane tylko w styczniu, lutym i marcu.

Puchar Polski na szczeblu okręgu, a szczebel centralny

• Zespołom z województwa lubuskiego najczęściej nie udawało się (i nie udaje) zakwalifikować wyżej niż do rund wstępnych (I lub II). Są także pewne wyjątki. Największym z nich jest historyczny awans do finału w sezonie 1964/1965 Czarnych Żagań, którzy przegrali ze zdecydowanie wyżej notowanym przeciwnikiem – Górnikiem Zabrze 0:4. W drodze do finału Czarni wyeliminowali: Karolinę Jaworzyna Śląska 6:0 (w), Start Łódź 1:1 pd., rzut monetą (d), Polonię Bytom 2:1 (d), Pogoń Szczecin (d), Wisłę Kraków 1:1 pd., rzut monetą (d), ŁKS Łódź 1:1 pd., rzut monetą (d).
• Drugi sukces lubuski zespół odnotował w 1992 r., kiedy to Stilon Gorzów Wlkp. dotarł do półfinału rozgrywek. W półfinale Stilon przegrał 0:3 i zremisował 1:1 z późniejszym zdobywcą trofeum – Miedzią Legnica. W drodze do najlepszej czwórki eliminował kolejno: Włocłavię Włocławek 5:0 (w), Zagłębie Sosnowiec 4:0 (d), Hutnik Warszawa 4:2 (w) i Stal Stalową Wolę 0:0 (d), 1:0 (w).
• W sezonie 1986/1987 Lechia Zielona Góra w drodze do ćwierćfinału rozgrywek PP pokonała: Wartę Poznań 2:0 (d), Zawiszę Bydgoszcz 3:0 (d), Dozamet Nowa Sól 2:0 (w), Lech Poznań 4:2 po dogrywce (d), Górnik Wałbrzych 2:1 i w dwumeczu wygrała u siebie z Łódzkim Klubem Sportowym 2:1, ale po dogrywce przegrała w Łodzi 1:4.

Przypisy

Bibliografia

• Gazeta Lubuska 1975 – 2020;
• Gazeta Zielonogórska 1950 – 1975;
• Gowarzewski A. i in., Puchar Polski, Katowice, 2018;
• Fąfera S., Zarys piłkarstwa lubuskiego 1945 – 2002, Zielona Góra, 2002;
• Fąfera S., 70 lat lubuskiego piłkarstwa 1950 – 2020, Zielona Góra, 2020;
• Jurek T., Woltmann B., Kultura fizyczna w województwie zielonogórskim 1950-1989, Zielona Góra, 1990;
• Pośpieszny M. P., Monografia piłkarstwa gorzowskiego 1945 – 1975, t. 1, Gorzów Wlkp., 2007.