Punca

Punca stalowa z wygrawerowaną na głowicy literą (M)

Punca (niem. Punze) – stalowe narzędzie złotnicze i cyzelerskie, przez uderzanie młotkiem służące do wykonywania zagłębień oraz opracowywania faktury wyrobów metalowych.

Ma kształt pręta o odpowiednio do zamierzonego przeznaczenia ukształtowanej hartowanej głowicy. Szczególnym typem puncy są punce z wygrawerowanym na głowicy znakiem złotniczym, oraz punce probiercze z wygrawerowanymi znakami probierczymi określającymi próbę kruszcu.

Punce mincerskie były wykonane w formie stempla, służąc niegdyś do wybijania monet. Ich głowica była wygrawerowana w postaci negatywu wizerunku przedstawianego na bitej monecie. Innym zastosowaniem menniczym są kontrasygnatury (kontrmarki) jako sposób na zalegalizowanie obiegu obcej monety w innym kraju lub jako element walki politycznej z oficjalnym ustrojem (rządem).

Punca stalowa stosowana w jubilerstwie i złotnictwie z wygrawerowanym na głowicy znakiem złotnika
Zestaw punc kulowych

Typy narzędzia

  • Punce kulowe
  • Punce cyzelerskie
  • Punce do fazowania
  • Punce stemplowe
  • Punce ze znakiem firmy – imiennik
  • Punce matujące i moletujące
  • Punce perełkowe (służące przy oprawie brylantów) – kornajzin
  • Punce probiercze

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Choix gradue ecritures.jpg
Autor: Morburre, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cul-de-lampe, gravure, Choix gradué de 50 sortes d'écritures, éditions Hachette, XIXe siècle (nombreuses éditions, sans date).
Punzstahl.wmt.jpg
Autor: Wolfgang Meinhart, Hamburg, Licencja: CC BY-SA 3.0
Steel punch für Bookbindery
Punca stosowana w jubilerstwie i złotnictwie.png
Punca stosowana w jubilerstwie i złotnictwie
Flachanke mit kugelpunzen.jpg
set of punches, used e.g. by a goldsmith