Punta della Dogana

Punta della Dogana

Widok budynku Dogana da Mar od strony Canal Grande
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Adres	Punta della Dogana, Dorsoduro, 2, 30123 Venezia, Italia
Data założenia	2007
Zakres zbiorów	sztuka współczesna
Dyrektor	Martin Bethenod
Położenie na mapie Wenecji Punta della Dogana
Położenie na mapie Włoch Punta della Dogana
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Punta della Dogana
45°25′51,6″N 12°20′09,6″E/45,431000 12,336000
Strona internetowa

Punta della Dogana – galeria sztuki współczesnej mieszczące się w Dogana da Mar, budynku byłego morskiego urzędu celnego. Tworzy wspólną jednostkę organizacyjną z muzeum sztuki współczesnej w Palazzo Grassi, zakupionym w maju 2005 roku przez francuskiego przedsiębiorcę i kolekcjonera sztuki François Pinaulta.

Na mocy umowy pomiędzy François Pinault Foundation a Miastem Wenecja budynek został wydzierżawiony Fundacji na okres 33 lat na cele muzealno-wystawiennicze. W muzeum są prezentowane zbiory z kolekcji François Pinaulta, organizuje się w nim również wystawy sztuki współczesnej.

Dogana da Mar (XVII–XX wiek)

Od 1414 roku w tym miejscu, zwanym Punta della Dogana, znajdowała się morska komora celna, w której pobierano opłaty za towary przywiezione drogą morską. Znajdował się tu też system umocnień strzegących wejścia do Canal Grande, w tym potężny, żelazny łańcuch, odcinający drogę^[1].

W 1676 roku rozpoczęto prace budowlane na Punta della Dogana^[2]. Spośród kilku projektów (Longheny, Sardiego i Cominellego) wybrano ten, który przygotował Giuseppe Benoni^[3]. Budynek Dogana da Mar został wzniesiony w latach 1676–1682 na miejscu dawnej wieży obronnej^[1].

W XIX wieku Dogana da Mar przechodził różne przebudowy i renowacje, w szczególności te, które wykonali Austriacy w czasie okupacji oraz te, które zrealizował architekt Alvise Pigazzi, odnawiając budynek w latach 1835–1838^[2].

Punta della Dogana (XXI wiek)

Budynek Dogana da Mar przez dziesięciolecia stał pusty. Były plany przebudowania go na hotel lub apartamentowiec, ale zostały odrzucone przez władze i mieszkańców Wenecji. Zwycięski okazał się dopiero pomysł francuskiego przedsiębiorcy i kolekcjonera sztuki François Pinaulta, aby budynek zaadaptować na muzeum sztuki współczesnej^[4].

W czerwcu 2007 roku François Pinault został wybrany przez Miasto Wenecja jako podmiot mający dokonać transformacji Punta della Dogana w nowe centrum sztuki współczesnej, w którym miałyby być prezentowane eksponaty z jego kolekcji. Modernizacji dokonał japoński architekt Tadao Andō^[5]. Postanowił on pozostawić bez zmian zewnętrzny wygląd budynku, między innymi ze względu na restrykcyjne wymogi władz miasta. Dekoracja stiukowa, kamienna i ceglana ścian została starannie odrestaurowana, a tam gdzie zaistniała potrzeba – wzmocniona kotwami ze stali nierdzewnej. Na drewnianej konstrukcji nośnej zamontowano nowy dach, przypominający dach pierwotny, a w jego powierzchnię wstawiono świetliki. Wewnątrz usunięto naleciałości dwóch ostatnich stuleci, w tym ścianki działowe i schody. Ściany pozostawiono w dużym stopniu w stanie surowym. Uzupełniono jedynie brakujące cegły nowymi, zbliżonymi wyglądem do oryginalnych. Posadzki, w zależności od miejsca wylano betonem, lub wyłożono linoleum tworząc w ten sposób kontrast pomiędzy nimi, a ceglanymi ścianami i drewnianymi belkami stropowymi pierwotnego budynku. Takie rozwiązanie ma, według symboliki przyjętej przez Andō jego zespół, oznaczać jedność przeszłości (budynek), teraźniejszości (dokonana przez niego modernizacja wnętrza) i przyszłości (galeria sztuki współczesnej)^[4].

W czerwcu 2009 roku inauguracyjną wystawą Mapping the Studio (2009–2011) otwarto muzeum Punta della Dogana. Po tej wystawie miały miejsce kolejne: In Praise of Doubt (2011–2013), którą połączono z równoległą ekspozycją The World Belongs to You (2011) prezentowaną jednocześnie w Palazzo Grassi), Madame Fisscher (2012), Voice of Images (2012–2013), Rudolf Stingel (2013–2014) i Prima Materia (2013–2014)^[5].

Architektura

Budynek Punta della Dogana ma kształt trójkąta, którego dłuższe boki, biegnące wzdłuż Canal Grande i Canale della Giudecca mierzą po 105 m długości, podstawa natomiast ma 75 m długości. Fasady są przebite dwudziestoma monumentalnymi bramami. Wewnątrz budynek jest podzielony na dziewięć poprzecznie ułożonych hal, z których każda ma średnio 10 m szerokości i 7 m wysokości do belki stropowej. Powierzchnia budynku wynosi prawie 5000 m². Zewnętrzne balkony usytuowane są na wysokości 9 m^[6]. Na malowniczej, narożnej wieży, dominującej nad płaskim i długim budynkiem, zbudowanej na planie kwadratu i wysokiej na 28 m, umieszczono pozłacany glob ziemski, podtrzymywany przez parę odlanych z brązu posągów Atlantów. Glob wieńczy posąg Fortuny, autorstwa Bernarda Falcone, obracający się zgodnie z kierunkiem wiatru^[1][3][6].

• 

  Punta della Dogana widziana z dzwonnicy San Giorgio Maggiore.

• 

  Punta della Dogana widziana z Bacino di San Marco.

• 

  Gondolierzy wypływający z Punta della Dogana w Wenecji.

• 

  Wejście do muzeum

• 

  San Marco widziany z Punta della Dogana.

• 

  Charles Ray, Chłopiec z żabą (2009)

• 

  Zwieńczenie wieży – złoty glob z posągiem Fortuny

• 

  Wnętrze – jedna z sal wystawowych

• 

  Fragment ekspozycji Prima Materia

• 

  L'Île de San Giorgio Maggiore vue de la Punta della Dogana.

Zbiory

Z okazji 55. Biennale w Wenecji (2013) w Punta della Dogana wystawiono około 80 eksponatów z kolekcji Pinaulta pod zbiorczym tytułem Prima Materia; opiekę kuratorską nad wystawą sprawowali Michael Govan i Caroline Bourgeois^[7]. Złożyły się na nią dzieła sztuki współczesnej: obrazy, rzeźby, instalacje, performance i wideo:

• Décor (2012) – Adel Abdessemed
• Marquee (2013) – instalacja Philippe’a Parreno
• No, No Museum (1987) – wideo Bruce’a Naumana
• Raining (2012) – instalacja dźwiękowa Dominique Gonzalez-Foerster
• prace Lizzie Fitch i Ryana Trecartina
• obrazy Marlene Dumas, w tym Mamma Roma (2012)
• Turkish Forest (2012) – Mark Grotjahn
• Deliverance (2007) – Llyn Foulkes
• prace artystów nurtu Arte povera: Alighiero Boettiego, Mario Merza, Giuseppe Penone, Michelangela Pistoletta
• prace Lee Ufana
• prace Zenga Fanzhi
• Well and Truly (2009) – Roni Horn
• Six Color Sun Vertical Stack (2000) – Diana Thater^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Danuta Stefańska: Wenecja i okolice. Przewodnik turystyczny. Wyd. I. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980.
• Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).
• Frank Peter Jäger (red.): Old & New: Design Manual for Revitalizing Existing Buildings. Basel: Birkhäuser, 2010. ISBN 978-3-0346-0525-0. (ang.).