Pustułka australijska

Pustułka australijska

Falco cenchroides[1]
Vigors & Horsfield, 1827
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Podrodzina	sokoły
Plemię	Falconini
Rodzaj	Falco
Gatunek	pustułka australijska
Podgatunki
F. c. baru Rand, 1940 F. c. cenchroides Vigors & Horsfield, 1827
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Pustułka australijska^[3] (Falco cenchroides) – gatunek średniej wielkości ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae).

To jeden z najmniejszych sokołów i w przeciwieństwie do wielu przedstawicieli tej rodziny w łowieniu zdobyczy głównym jego atutem nie jest szybkość. Zamiast tego siedzi na wyeksponowanej gałęzi i stąd wypatruje swych ofiar. Posiada też specyficzną technikę lotu wiszącego, który odbywa nad obszarami uprawnymi i pastwiskami.

Systematyka

Uważa się, że ptak jest bardzo blisko spokrewniony z pustułką i prawdopodobnie z pustułką plamistą. Wydaje się, że pustułka australijska wyewoluowała od pustułki. Proces ten miał miejsce w Australii i zaczął się w środkowym plejstocenie niecałe milion lat temu, kiedy to ptak zaczynał dostosowywać się do lokalnych warunków^[4]. Wyróżniono dwa podgatunki F. cenchroides^[5][6]:

• Falco cenchroides baru – Góry Śnieżne (zachodnio-środkowa Nowa Gwinea).
• Falco cenchroides cenchroides – Australia, Tasmania, Lord Howe, Norfolk.

Występowanie

Przed skokiem na zdobycz

To bardzo powszechny i łatwy do zauważenia drapieżnik w Australii, Nowej Gwinei i na sąsiednich wyspach. Nieregularnie zalatuje do Nowej Zelandii.

Zasiedla każdy typ krajobrazu, jeśli nie jest on zbyt gęsto porośnięty roślinnością. Preferuje zwłaszcza umiarkowanej wysokości tereny trawiaste i otwarte zbiorowiska leśne. Areał występowania w tropikalnej północy i na piaszczystych pustyniach na zachodzie jest nieciągły w wybranych porach roku.

Jak wiele australijskich ptaków, nie wykazuje dokładnie wyznaczonych tras migracji: na południowych pastwiskach występujące tam pary pustułek pozostają cały rok, ale wiele innych ptaków migruje na północ w trakcie australijskiej zimy lub wędruje do suchego wnętrza kontynentu w poszukiwaniu źródeł pokarmu.

Charakterystyka

Z ofiarą w szponach, Zachodnia Australia

To mały, wysmukły sokół o długości ok. 31–35 cm i rdzawym lub brązowym upierzeniu od góry i białym w dolnej części ciała. Końcówki ogona są czarne. Szczegóły ubarwienia mogą się różnić u poszczególnych osobników, toteż niektóre mogą wyglądać na przybrudzone. Pomimo to szczupła budowa, niewielkie rozmiary i zawisanie w powietrzu z wyprostowanymi skrzydłami sprawia, że łatwo rozpoznać ten gatunek w terenie (jedynymi australijskimi ptasimi drapieżnikami zawisającymi w powietrzu są kaniuki, które posiadają dużo bielsze upierzenie i są nieco większe, oraz sokoły brunatne, dużo większe i masywniej zbudowane, a zawisanie w powietrzu przychodzi im z trudnością). Gdy są grupie, wyglądają na jasnych, słabiej pręgowanych i mniejszych krewnych pustułki, którymi w istocie są.

Pożywienie

Pustułka australijska w locie

Dieta tej pustułki jest zróżnicowana, z dużym udziałem owadów. Znajdują się w niej również małe ptaki i gady, a zwłaszcza małe gryzonie, głównie myszy.
Pustułka australijska potrafi przystosować się do nowych warunków, co przejawia się w różnych metodach polowania. Jedną z najczęstszych jest przesiadywanie na dobrze widocznej w terenie gałęzi lub innym obiekcie, np. na starym drzewie, słupie telefonicznym i wypatrywanie zdobyczy. Ma jednak w zwyczaju zawisać bez ruchu w powietrzu nad uprawami i pastwiskami, co jest charakterystyczne dla tego gatunku.

Zachowanie

Samica pustułki australijskiej

Zwykle widuje się ją pojedynczo lub w parach, choć może się łączyć w luźne stada liczące do 30 osobników, gdy warunki temu sprzyjają. Pary lęgowe są przeważnie monogamiczne i nierzadko nie rozdzielają się na różne obszary w okresie pozalęgowym.

Okres lęgowy

Gniazdo jest praktycznie stworzoną konstrukcją. Stanowi je zagłębienie w korze drzewa, półka skalna lub opuszczone gniazdo po ptaku krukowatym. Pustułki nie zmieniają zastanego miejsca gniazdowego, ani go nie nadbudowują dla własnym potrzeb.

Samica składa od 3 do 7 (zwykle 4) jaj późną zimą i sama je wysiaduje. Młode wykluwają się po 26–28 dniach. Samiec w tym czasie przynosi pożywienie samicy ogrzewającej potomstwo, dopóki te się nie opierzy. Po tym czasie również matka opuszcza gniazdo i łapie ofiary dla swoich piskląt. W urodzajnych latach pustułki australijskie wyprowadzają więcej lęgów w ciągu roku.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pustułkę australijską za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy^[2].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Species account: Australian Kestrel Falco cenchroides. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-09-02]. (ang.).