Puszcza Solska (Biłgoraj)

Puszcza Solska
Osiedle Biłgoraja
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

biłgorajski

Miasto

Biłgoraj

W granicach Biłgoraja

5 października 1954

SIMC

0987740

Tablice rejestracyjne

LBL

Położenie na mapie Biłgoraja
Mapa konturowa Biłgoraja, na dole znajduje się punkt z opisem „Puszcza Solska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Puszcza Solska”
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego
Mapa konturowa powiatu biłgorajskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Puszcza Solska”
Ziemia50°31′26″N 22°42′43″E/50,523900 22,711900
Portal Polska

Puszcza Solska – dawna wieś, a obecnie jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)[1] oraz część miasta Biłgoraja[2].

Dane ogólne

Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[3].

Położenie, zagospodarowanie, komunikacja

Obszar administracyjny Puszczy Solskiej obejmuje południową i południowo-zachodnią część Biłgoraja. Osiedle to sąsiaduje ze Śródmieściem i Różnówką (od północy) oraz z Piaskami (od wschodu). Po stronie południowej i zachodniej Puszcza Solska sięga granicy miasta.

Przez Puszczę Solską przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 835 (w ciągu ulicy Tarnogrodzkiej oraz alei Jana Pawła II) i nr 858 (w ciągu ulicy Krzeszowskiej). Pierwsza kieruje się stąd na południe, w stronę Przemyśla, zaś druga na zachód, w stronę Stalowej Woli[4].

Teren osiedla jest zagospodarowany w zróżnicowany sposób. Znajdują się tutaj[5]:

Niektóre obszary Puszczy Solskiej są niezagospodarowane i obejmują nieużytki; do tych zaliczają się głównie doliny rzeczne Białej i Czarnej Łady[5].

Ważniejsze obiekty

W granicach Puszczy Solskiej znajdują się obiekty sakralne: zespół katolickiego Sanktuarium św. Marii Magdaleny (kościół, klasztor, dzwonnica, kaplica i inne)[10] oraz prawosławna cerkiew św. Jerzego[11]. Wszystkie położone są w bezpośrednim sąsiedztwie, wokół ronda im. ks. Jana Mroza. Przy alei Jana Pawła II zlokalizowany jest zabytkowy cmentarz[12], administrowany przez wymienioną wyżej parafię katolicką[13].

Na terenie osiedla mają swoje siedziby instytucje samorządowe (Starostwo Powiatowe[14], Powiatowy Urząd Pracy[15], Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego[16]) i oświatowe (m.in. Szkoła Podstawowa Nr 3[17], Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej[18], Państwowa Szkoła Muzyczna[19], Medyczne Studium Zawodowe[20]).

Przy ulicy dra Pojaska znajduje się zespół obiektów szpitala powiatowego, dzierżawionego przez prywatne przedsiębiorstwo Arion Szpitale sp. z o.o[21]. Funkcjonują tu także przedsiębiorstwa, działające w zakresie gospodarki komunalnej miasta: mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków[22] oraz główna miejska ciepłownia, której operatorem jest Biłgorajskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o[23].

Wokół niektórych z obiektów szkolnych znajdują się place sportowe – m.in. boiska i korty tenisowe – służące ogółowi mieszkańców najbliższej okolicy[5]. Przy ulicy Motorowej zlokalizowany jest autodrom z torami kartingowymi i instalacjami do organizacji imprez związanych ze sportami motorowymi[24].

Na terenie osiedla znajdują się miejsca pamięci. Wśród nich wymienić można pomnik żołnierzy Armii Kraków, którzy w 1939 ofiarnie bronili Biłgoraja przed naporem hitlerowców, a także kontrowersyjny pomnik komunistycznego działacza Józefa Dechnika (usunięty w 2019)[25].

Historia

W momencie założenia Biłgoraja w drugiej połowie XVI w. obszar dzisiejszego osiedla stanowił zalesiony teren, położony po południowej stronie miasta, przez który przepływała Czarna Łada. Według tradycji katolickiej niedługo później, bo w latach 1603, 1615 i 1651-1654 miały tu miejsce cudowne wydarzenia, związane z osobą św. Marii Magdaleny[26][27]. W związku z tym w 1621 osiedlił się tu pierwszy zakonnik, franciszkanin, o. Seweryn Chamiec[28]. W 1644 na miejscowym wzniesieniu oficjalnie został założony klasztor franciszkański; w 1721 Tomasz Józef Zamoyski ufundował parafię, wokół której po 1740 powstała wieś o nazwie Puszcza Solska[28].

Biłgoraj na austriackiej mapie topograficznej z XIX w. Puszcza Solska oznaczona jest jako wieś po południowej stronie miasta; widoczne są zabudowana klasztorne oraz zarys dzisiejszych ulic Kościuszki, Krzeszowskiej, Tarnogrodzkiej.

Wokół Puszczy Solskiej do XVIII w. koncentrowało się życie religijne katolików z Biłgoraja, gdyż miasto – w przeciwieństwie do Puszczy Solskiej, należącej do Zamoyskich – stanowiło własność protestanckiego rodu Gorayskich, którzy organizowali w nim zbór kalwiński. Po wygaśnięciu tego rodu Biłgoraj nigdy nie stał się własnością katolickich Zamoyskich, niemniej zanikła jego rola jako ośrodka reformacji. Franciszkanie z Puszczy Solskiej stanowili istotny punkt odniesienia dla mieszczan i dla powstającej dopiero wtedy w mieście parafii katolickiej[29].

Obiekty Puszczy Solskiej kilkakrotnie padały ofiarą zniszczeń wojennych (podczas powstania Chmielnickiego 1648, a także w 1657). W 1778 Konstancja Zamoyska ufundowała budynek klasztorny, który istnieje do dziś[30]. Do 1866 wieś stanowiła osadę, której mieszkańcy zobowiązani byli do wypełniania powinności i współpracy z zakonnikami[28]. W pierwszej połowie XIX w. zorganizowano obecny cmentarz parafialny[13]. Od połowy XIX w. Puszcza Solska stanowiła siedzibę gminy, która otaczała miasto Biłgoraj.

Wieś Puszcza Solska odegrała rolę podczas powstania styczniowego. W dniach 22-23 stycznia 1863 miała tu miejsce koncentracja wojsk powstańczych; w 1864 władze rosyjskie, w ramach represji, dokonały likwidacji klasztoru[31]. U schyłku XIX w. w miejscowości mieszkały 442 osoby; w roku 1929 znacznie mniej, bo już tylko 233 ludzi. W 1928 ukończono budowę obecnego kościoła parafialnego[32].

Podczas wojny obronnej Polski w 1939 Puszcza Solska była miejscem ciężkich walk między oddziałami polskimi i niemieckimi. W trakcie bitwy o Biłgoraj w dniach 16-17 września miejscowość przechodziła z rąk do rąk i padła ofiarą pożaru. Zabudowania klasztorne były wykorzystywane jako stanowiska ogniowe[33]. Po przegranej kampanii Puszcza Solska chwilowo znajdowała się pod okupacją sowiecką, a następnie została włączona do obszaru okupacji niemieckiej, tzw. Generalnej Guberni.

Dekadę po zakończeniu wojny, 5 października 1954, wieś Puszcza Solska została urzędowo włączona w granice miasta Biłgoraj[34] i od tego czasu stanowi jego południowe osiedle. Od lat 60. XX w. powstawała obecna sieć ulic, zabudowa mieszkalna i przemysłowa. W latach 70. wybudowano osiedle bloków mieszkalnych pomiędzy ulicami Kościuszki, Krzeszowską i Armii Kraków.

Osiedle Puszcza Solska jako jednostkę obecnego podziału administracyjnego w sensie formalnym powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004; wówczas też wytyczono aktualnie obowiązujące granice osiedla[35].

Przypisy

  1. § 29 uchwały nr XIII/122/2019 Rady Miasta Biłgoraj z dnia 30 października 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biłgoraja, 2019-10-30 [dostęp 2022-08-12].
  2. Wyszukiwanie (pol.). eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-08-13].
  3. Uchwała Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r.
  4. Interaktywna Mapa Dróg – ZDW Lublin, zdw.lublin.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  5. a b c Podgląd w Geoportalu, 2018-11-07.
  6. Black Red White - O nas, www.brw.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  7. Kontakt - mewa.com.pl, „Polski producent bielizny - MEWA Biłgoraj” [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  8. Elementy zbrojeniowe, drut – kontakt z firmą Mostostal-Met [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  9. Pomiar w Geoportalu, 2018-11-08.
  10. Aktualności, www.maria-magdalena.zamojskolubaczowska.pl [dostęp 2018-11-08].
  11. Prawosławna Diecezja Lubelsko - Chełmska, lublin.cerkiew.pl [dostęp 2018-11-08].
  12. Michał Zalewski: Kapliczka domkowa na cmentarzu w Biłgoraju (pol.). kapliczki.org.pl. [dostęp 2020-10-05].
  13. a b Ks. Piotr, Cmentarz, www.maria-magdalena.zamojskolubaczowska.pl [dostęp 2018-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-15].
  14. kontakt, www.bilgorajski.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  15. Dane kontaktowe - Powiatowy Urząd Pracy w Biłgoraju, bilgoraj.praca.gov.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  16. Oddział Biłgoraj - Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego w Zamościu, www.word.zamosc.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  17. Szkoła Podstawowa Nr 3 w Biłgoraju wita na stronie Internetowej, www.mzsbilgoraj.com [dostęp 2018-11-08].
  18. Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej w Biłgoraju, www.rcezbilgoraj.lbl.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  19. Kontakt, muzycznabilgoraj.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  20. O nas..., czyli o Medycznym Studium Zawodowym w Biłgoraju, www.medyk.lbl.pl [dostęp 2018-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-10] (pol.).
  21. ARION Szpitale sp. z o.o. - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju, www.arion-szpitale.pl [dostęp 2018-11-08].
  22. Miejska Oczyszczalnia Ścieków (PGK Biłgoraj), www.pgk.bilgoraj.pl [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  23. Biuletyn Informacji Publicznej - Biłgorajskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., bpecbilgoraj.e-biuletyn.pl [dostęp 2018-11-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-21] (pol.).
  24. Autodrom podzielony | Nowa Gazeta Biłgorajska, „Nowa Gazeta Biłgorajska”, 5 września 2018 [dostęp 2018-11-08] (pol.).
  25. https://m.bilgorajska.pl/aktualnosc,18266,0,0,0,Pomnik-Dechnika-usuniety.html
  26. Ks. Mariusz Trojanowski, 400 lat objawień św. Marii Magdaleny w Biłgoraju, 2003.
  27. O historii objawień św. Marii Magdaleny w Biłgoraju, bilgoraj.com.pl [dostęp 2018-12-09].
  28. a b c Piotr Flor, Bracia Mniejsi Konwentualni w Puszczy Solskiej, [w:] Z dziejów sanktuarium św. Marii Magdaleny w Puszczy Solskiej, Biłgoraj 2006.
  29. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biłgoraju, www.wnmpbilgoraj.pl [dostęp 2018-12-09].
  30. Teresa Bogdanowicz, Architektura i obiekty zabytkowe Puszczy Solskiej, [w:] Z dziejów sanktuarium św. Marii Magdaleny w Puszczy Solskiej, Biłgoraj 2006.
  31. Tomasz Brytan, Puszcza Solska w okresie Powstania Styczniowego, [w:] Z dziejów sanktuarium św. Marii Magdaleny w Puszczy Solskiej, Biłgoraj 2006.
  32. Dorota Skakuj, Zarys dziejów (...) w latach 1864-1939, [w:] Z dziejów sanktuarium św. Marii Magdaleny w Puszczy Solskiej, Biłgoraj 2006.
  33. Tomasz Bordzań, Działania wojenne (...) we wrześniu 1939 roku, [w:] Z dziejów sanktuarium św. Marii Magdaleny w Puszczy Solskiej, Biłgoraj 2006.
  34. Historia parafii, www.maria-magdalena.zamojskolubaczowska.pl [dostęp 2018-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-13].
  35. Rady Osiedli - Biłgoraj [dostęp 2018-10-19] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Biłgoraj - skrzyżowanie.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Piott~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Author: Rafał Pawłowski
Biłgoraj location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Biłgoraj, Poland
Ta mapa of Biłgoraj została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
00720 Biłgoraj, kościół p.w. św. Marii Magdaleny, tzw. W Puszczy, 1921-1928.jpg
Autor: Daniel.zolopa, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Biłgoraj - kościół rzymskokatolicki p.w. św. Marii Magdaleny, tzw. W Puszczy, 1921-1928
BilgorajAutodrom.jpg
Tor kartingowy w Biłgoraju.
Biłgoraj, mapa z II połowy XIX wieku.png
Autor: Austro-Hungarian Monarchy. Militargeographisches Institut. -- Cartographer, Licencja: CC0
Biłgoraj na Spezialkarte der osterreichisch-ungarischen Monarchie.
POL Biłgoraj COA.svg
Biłgoraj (Polish town) coat of arms.
BilgorajBRW.jpg
Biłgoraj - siedziba fabryki mebli "Black Red White".
Biłgoraj, cmentarz "W Puszczy".jpg
Autor: Matizz2, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Cmentarz rzym.-kat. „w Puszczy” (najstarsza część) (poł. XIX)
Brama z częścią ogrodzenia (1906)
89 nagrobków → zabytki ruchome Puszcza Solska, al. Jana Pawła II, miasto Biłgoraj
Cerkiew św. Jerzego w Biłgoraju 2014.JPG
Autor: Daniel.zolopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cerkiew św. Jerzego w Biłgoraju