Quinceañera

Jubilatka i damas

Quinceañera (z hiszp. quince – piętnaście i años – lata) – tradycyjna huczna uroczystość odbywająca się z okazji piętnastych urodzin dziewczyny, obchodzona w części państw latynoamerykańskich oraz wśród Latynosów w Stanach Zjednoczonych[1]. Uroczystość ta symbolizuje wejście dziewczyny w dorosłość[2] (w wielu rodzinach dopiero od tego momentu córka ma prawo umawiać się na randki, chodzić na tańce, nosić makijaż i buty na wysokich obcasach[3][4]). Składa się z części religijnej, obejmującej mszę świętą, oraz świeckiego przyjęcia z tańcami i jedzeniem. Terminem quinceañera określa się także bohaterkę tego święta.

Pochodzenie

Meksykańska quinceañera

Geneza uroczystości nie jest dokładnie poznana. Niektórzy badacze uważają, że quinceañera może wywodzić się z obrzędów Majów i Tolteków. W kulturach tych ludzie po ukończeniu piętnastego roku życia przechodzili obrzędy inicjacyjne wprowadzające w świat dorosłych. Zwyczaj ten miałby ulec silnym wpływom religii chrześcijańskiej i przekształcać się stopniowo w dzisiejszą quinceañera[5]. Według innej teorii związki tego święta z kulturą dworską miałyby wskazywać na to, że ukształtowało się ono pod wpływem XVII-wiecznej kultury francuskiej[1].

Początkowo quinceañera składała się głównie z elementów religijnych – odmówienia różańca i innych modlitw[1]. W kształcie przypominającym dzisiejszy ukształtowała się dopiero w latach 40. XX wieku. W tym okresie obchodzona była głównie w rodzinach znaczących i zamożnych – kupców, ziemian, prawników itp. Quinceañera spopularyzowała się w pozostałych warstwach społecznych od lat 60. XX wieku[6].

Przebieg uroczystości

Tort z okazji quinceañera

Quinceañera jest uroczystością bardzo huczną i kosztowną (może kosztować nawet tyle, co wesele[7]), a jej przygotowanie może trwać kilka miesięcy. W kosztach partycypują rodzice chrzestni jubilatki[1].

Podczas uroczystości jubilatka ubrana jest w elegancką, bardzo ozdobną suknię, przypominającą suknię ślubną[5] (suknia ta ma symbolizować jej pierwsze dorosłe ubranie[4]), najczęściej białą lub np. różową czy błękitną (delikatne kolory mają wskazywać na niewinność dziewczyny[2]), na głowie nosi diadem (mający symbolizować poświęcenie dziewczyny dla królestwa Bożego na ziemi[4]), ma na sobie także biżuterię podarowaną przez rodziców chrzestnych, a w rękach trzyma bukiet kwiatów[2].

Quinceañera rozpoczyna się od katolickiej mszy świętej (lub nabożeństwa protestanckiego), w której uczestniczą rodzice dziewczyny, jej rodzice chrzestni, członkowie dalszej rodziny i przyjaciele. Jubilatka odprowadzana jest do kościoła przez czternaście dziewcząt (damas), reprezentujących lata życia dziewczyny; towarzyszy im czternastu chłopców (chambelanes). Jubilatkę eskortuje wybrany chłopiec, nazywany chambelán de honor[8]. W czasie mszy świętej piętnastolatka dokonuje wyznania wiary oraz odmawia modlitwę, w której prosi o wsparcie Boga w dalszym życiu oraz o to, aby Maryja była dla niej wzorem[4]. Podczas kazania ksiądz często odwołuje się do wartości rodzinnych[8].

Podczas uroczystości jubilatka otrzymuje prezenty. Starsza krewna (np. ciotka lub siostra), nazywana madrina de medalla, wręcza jej medalik (często z wizerunkiem Matki Bożej z Guadalupe), medalik ten jest święcony podczas mszy świętej[9]. Inna krewna, madrina de anillo, podarowuje piętnastolatce obrączkę, symbolizującą jej łączność ze społecznością i Bogiem[4]. Jubilatka może też otrzymywać krzyż, kwiaty, książki religijne, naszyjnik itp.[8]. Otrzymane kwiaty dziewczyna składa pod figurą Matki Bożej. Ponadto w czasie quinceañera dziewczyna otrzymuje lalkę, którą kołysze jak dziecko, co ma symbolizować jej gotowość do macierzyństwa (zwyczaj ten nazywa się entrega de la última múñeca)[9] oraz wymienia otrzymane z okazji pierwszej komunii różaniec i książeczkę do nabożeństwa na nowe, dorosłe[2].

Quinceañera obejmuje również przyjęcie. Rozpoczyna się ono od walca, którego jubilatka tańczy najpierw ze swoim ojcem, a następnie z chłopcem, chambelán de honor[8]. Podczas przyjęcia może odbyć się również oficjalne założenie przez jubilatkę jej pierwszych butów na wysokim obcasie (w wielu rodzinach córki nie mogą się malować i nosić butów na wysokim obcasie aż do tej uroczystości[4]) oraz rzucenie lalki w grono dziewcząt, co ma symbolizować rozstanie z dzieciństwem[10]. Młodzież może także zaprezentować opracowane układy choreograficzne[11]. Przyjęcie może być również tematyczne, poświęcone jednemu motywowi (np. baśni o Kopciuszku)[11].

Kontrowersje

Quinceañera spotyka się z wieloma opiniami krytycznymi – według niektórych z nich uroczystość ta akcentuje seksualną gotowość dziewczyny i podkreśla stereotyp Latynosek jako kobiet rozwiązłych erotycznie[3]. Pojawiają się też głosy mówiące o tym, że quinceañera opiera się w dużej mierze na akcentowaniu zależności dziewczyny od rodziny i Kościoła (przy braku analogicznych oczekiwań wobec chłopców)[11]. Wskazuje się również na to, że koszty tej uroczystości stanowią znaczne obciążenie finansowe dla rodzin niezamożnych[4]. Ponadto niektórzy przedstawiciele Kościoła katolickiego obawiają się tego, że podobieństwo wielu rytuałów quinceañera do tradycji weselnych może sprawiać wrażenie, że uroczystość jest formą zezwolenia i zachęty dla dziewcząt do rozpoczęcia współżycia seksualnego; stąd namawia się jubilatki do rezygnacji z wszelkich elementów kojarzących się z elementami weselnymi i zachęca je do jak najsilniejszego akcentowania religijnej warstwy uroczystości[11].

Wymienia się także pozytywne skutki uroczystości – wskazuje się na jej rolę w zacieśnianiu więzi rodzinnych i przyjacielskich oraz w budowaniu kulturowej odrębności Latynosów[11]. Według innych opinii z kolei, quinceañera stanowi ważny element łączący współczesnych młodych Latynosów ze źródłami ich kultury[12]. Niektórzy teologowie twierdzą również, że święto, należące do religijności ludowej, jest przejawem religijności w codziennym życiu, charakterystycznym dla wiary Latynosów[11].

Wpływ i nawiązania

  • Quinceañera występuje jako motyw w wielu książkach, m.in. Estrella's Quinceañera Malín Alegría oraz Cuba 15 Nancy Osa.
  • W 2007 roku opublikowano zbiór opowiadań latynoskich autorów pt. Fifteen Candles: 15 Tales of Taffeta, Hairspray, Drunk Uncles, and Other Quinceanera Stories; ich motywem przewodnim jest uroczystość quinceañera.
  • Uroczystość była istotnym motywem w filmach: Piętnastolatka Richarda Glatzera i Washa Westmorelanda oraz Dirty Laundry Cristiny Ibarra.
  • Quinceañera pojawiała się również w przedstawieniach teatralnych i musicalach.
  • Popularność zyskuje święto cincuentañera, stanowiące odpowiednik quinceañera, obchodzone przez kobiety kończące 50 lat i podsumowujące swoje życiowe osiągnięcia[13].
  • Jest tematem 20. odcinka pierwszego sezonu serialu Czarodzieje z Waverly Place.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Claudia Mitchell, Jacqueline Reid-Walsh: Girl culture: an encyclopedia. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2008, s. 493. ISBN 978-0-313-33909-7.
  2. ↑ a b c d Paul Allatson: Key Terms in Latino/a Cultural and Literary Studies. Wiley-Blackwell, s. 195. ISBN 978-1-4051-0250-6.
  3. ↑ a b Cordelia Candelaria, Peter J. García, Peter J. Garcia, Arturo J. Aldama: Encyclopedia of Latino popular culture. Westport, Conn: Greenwood Press, 2004, s. 655. ISBN 0-313-33211-8.
  4. ↑ a b c d e f g Claudia Mitchell, Jacqueline Reid-Walsh: Girl culture: an encyclopedia. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2008, s. 494. ISBN 978-0-313-33909-7.
  5. ↑ a b Cordelia Candelaria, Peter J. García, Peter J. Garcia, Arturo J. Aldama: Encyclopedia of Latino popular culture. Westport, Conn: Greenwood Press, 2004, s. 654. ISBN 0-313-33211-8.
  6. ↑ Chicana traditions: continuity and change. Urbana: University of Illinois Press, 2002, s. 17. ISBN 978-0-252-07012-9.
  7. ↑ Chicano folklore: a handbook. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 145. ISBN 978-0-313-33325-5.
  8. ↑ a b c d Chicano folklore: a handbook. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 147. ISBN 978-0-313-33325-5.
  9. ↑ a b Chicana traditions: continuity and change. Urbana: University of Illinois Press, 2002, s. 22. ISBN 978-0-252-07012-9.
  10. ↑ Chicano folklore: a handbook. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 148. ISBN 978-0-313-33325-5.
  11. ↑ a b c d e f Claudia Mitchell, Jacqueline Reid-Walsh: Girl culture: an encyclopedia. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2008, s. 495. ISBN 978-0-313-33909-7.
  12. ↑ Cordelia Candelaria, Peter J. García, Peter J. Garcia, Arturo J. Aldama: Encyclopedia of Latino popular culture. Westport, Conn: Greenwood Press, 2004, s. 656. ISBN 0-313-33211-8.
  13. ↑ Claudia Mitchell, Jacqueline Reid-Walsh: Girl culture: an encyclopedia. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2008, s. 496. ISBN 978-0-313-33909-7.


Media użyte na tej stronie

Mexican Quinceanera.theora.ogv
(c) Jesus Vazquez and Lidia Becerra, CC BY 3.0
Mexican Quinceanera Tradition
Pastel de quinceaños.jpg
Autor: Christian Frausto Bernal, Licencja: CC BY-SA 2.0
Pastel de quinceaños