Róża alpejska

Róża alpejska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

róża

Gatunek

róża alpejska

Nazwa systematyczna
Rosa pendulina L
Sp. pl. 1:492. 1753
Synonimy
  • Rosa alpina L.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Rosa alpina a1.jpg

Róża alpejska (Rosa pendulina L.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Występuje pospolicie na wielu obszarach Europy, głównie w Alpach, na wysokościach do 2600 m n.p.m. W Polsce rośnie w Bieszczadach, w Sudetach i w Tatrach. Poza tym ma pojedyncze stanowiska na niżu[4][5].

Morfologia

Pokrój
Krzew o wzniesionych pędach, wysokości do 2 m.
Łodyga
Prawie pozbawiona kolców, igiełkowate kolce występują tylko na tegorocznych pędach płonych i łatwo odpadają. Pędy zabarwione często na kolor czerwony.
Liście
Nieparzystopierzaste. Cienkie, nagie lub owłosione, czasami gruczołowate, 7–11 listkowe. Listki podwójnie piłkowane, jajowate lub podługowate. Są nagie lub owłosione, czasami także ogruczolone. Na spodniej stronie są jaśniejsze.
Kwiaty
Kwiaty pięciopłatkowe, różowe lub czerwone, pojedyncze, wyrastające na długich szypułkach. Szypułki te są nagie, lub pokryte trzoneczkowatymi gruczołkami. Łopatkowatego kształtu działki kielicha całobrzegie i wzniesione, po przekwitnięciu nie opadają. Słupek z wolnymi szyjkami, kilka razy krótszymi od zewnętrznych pręcików, znamiona słupka wełniste. Miodniki zrośnięte we wzniesiony pierścień. Dno kwiatowe wydłużone, ku górze zwężające się szyjkowato, po dojrzeniu czerwone.
Owoce
Czerwone tzw. owoce pozorne. Wewnątrz zawierają orzeszki z nasionami[4][5].

Biologia i ekologia

Krzew, nanofanerofit. Siedlisko: rośnie w kosówce, nad potokami, w świetlistych lasach. Roślina górska. W Tatrach sięga od dolnego regla do piętra kosówki (1800 m n.p.m.), przy czym główny obszar jej występowania stanowi piętro kosówki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Betulo-Adenostyletea[6]. Kwitnie od maja do czerwca. Liczba chromosomów 2n = 28[4].

Towarzystwo tatrzańskie pod koniec XIX wieku starało się przenieść ją na teren Tatr. Kolejne próby kończyły się niepowodzeniem. Dopiero dzięki adwokatowi i prezesowi krakowskiego towarzystwa rybackiego Ferdynandowi Wilkoszowi[7] udało się pozyskać jesienią 1891 roku nasiona róży[8]. Na próbę posiano je na terenie Panieńskich Skał, w Przegorzałach i na Krzemionkach[8]. Wiosną 1892 roku wysiali je w Tatrach: hr Władysław Zamojski, Towarzystwo Tatrzańskie i dyrektor szkoły zawodowej w Zakopanem Franciszek Neużil[8][9].

Zmienność

Tworzy mieszańce z: różą czerwonawą, r. gęstokolczastą, r. girlandowa, r. jabłkowatą, r. kutnerowatą, różą siną, r. siną, r.rdzawą[5].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. Rosa pendulina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. (Charakterystyka)
  5. a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. (Charakterystyka, Zmienność)
  6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. Różne wiadomości Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1901-12-17, Seite 3, anno.onb.ac.at [dostęp 2018-06-27] (pol.).
  8. a b c Róża alpejska Czas 1891 nr 271 s. 3
  9. Róza alpejska Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1891-11-27, Seite 3, anno.onb.ac.at [dostęp 2018-06-27] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Gebirgsrose.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Rosa alpina a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Rosa alpina (pl. róża alpejska), habitat: Tatra Mountains, Dolina Roztoki