Róża alpejska

Róża alpejska

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	róża
Gatunek	róża alpejska
Nazwa systematyczna
Rosa pendulina L Sp. pl. 1:492. 1753
Synonimy
Rosa alpina L.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Róża alpejska (Rosa pendulina L.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Występuje pospolicie na wielu obszarach Europy, głównie w Alpach, na wysokościach do 2600 m n.p.m. W Polsce rośnie w Bieszczadach, w Sudetach i w Tatrach. Poza tym ma pojedyncze stanowiska na niżu^[4][5].

Morfologia

Pokrój

Krzew o wzniesionych pędach, wysokości do 2 m.

Łodyga

Prawie pozbawiona kolców, igiełkowate kolce występują tylko na tegorocznych pędach płonych i łatwo odpadają. Pędy zabarwione często na kolor czerwony.

Liście

Nieparzystopierzaste. Cienkie, nagie lub owłosione, czasami gruczołowate, 7–11 listkowe. Listki podwójnie piłkowane, jajowate lub podługowate. Są nagie lub owłosione, czasami także ogruczolone. Na spodniej stronie są jaśniejsze.

Kwiaty

Kwiaty pięciopłatkowe, różowe lub czerwone, pojedyncze, wyrastające na długich szypułkach. Szypułki te są nagie, lub pokryte trzoneczkowatymi gruczołkami. Łopatkowatego kształtu działki kielicha całobrzegie i wzniesione, po przekwitnięciu nie opadają. Słupek z wolnymi szyjkami, kilka razy krótszymi od zewnętrznych pręcików, znamiona słupka wełniste. Miodniki zrośnięte we wzniesiony pierścień. Dno kwiatowe wydłużone, ku górze zwężające się szyjkowato, po dojrzeniu czerwone.

Owoce

Czerwone tzw. owoce pozorne. Wewnątrz zawierają orzeszki z nasionami^[4][5].

Biologia i ekologia

Krzew, nanofanerofit. Siedlisko: rośnie w kosówce, nad potokami, w świetlistych lasach. Roślina górska. W Tatrach sięga od dolnego regla do piętra kosówki (1800 m n.p.m.), przy czym główny obszar jej występowania stanowi piętro kosówki. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Betulo-Adenostyletea^[6]. Kwitnie od maja do czerwca. Liczba chromosomów 2n = 28^[4].

Towarzystwo tatrzańskie pod koniec XIX wieku starało się przenieść ją na teren Tatr. Kolejne próby kończyły się niepowodzeniem. Dopiero dzięki adwokatowi i prezesowi krakowskiego towarzystwa rybackiego Ferdynandowi Wilkoszowi^[7] udało się pozyskać jesienią 1891 roku nasiona róży^[8]. Na próbę posiano je na terenie Panieńskich Skał, w Przegorzałach i na Krzemionkach^[8]. Wiosną 1892 roku wysiali je w Tatrach: hr Władysław Zamojski, Towarzystwo Tatrzańskie i dyrektor szkoły zawodowej w Zakopanem Franciszek Neużil^[8][9].

Zmienność

Tworzy mieszańce z: różą czerwonawą, r. gęstokolczastą, r. girlandowa, r. jabłkowatą, r. kutnerowatą, różą siną, r. siną, r.rdzawą^[5].

Przypisy