Różana (powiat średzki)

Różana

wieś
(c) muzolph / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0 Fragment miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	średzki
Gmina	Udanin
Liczba ludności (III 2011)	223[1]
Strefa numeracyjna	76
Tablice rejestracyjne	DSR
SIMC	0367982
Położenie na mapie gminy Udanin Różana
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Różana
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Różana
Położenie na mapie powiatu średzkiego Różana
51°03′34″N 16°25′42″E/51,059444 16,428333

Różana – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Udanin.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego.

Historia

Pierwsze wzmianki o Różanie pochodzą ze źródeł kościelnych (1305 rok - Cunczledirhosin). Biskup Wrocławia von Bongarel w roku 1360 wspomina proboszcza tej wsi. W późniejszych wiekach często zmieniali się właściciele wsi. Na przykład: w 1512 roku właścicielem był Schindel a w 1600 roku ponownie Von Mohl z Drogomiłowic (Dromsdorf). w 1680 roku wieś nabył Dichter Hans Hassman von Abschatz auf Zobel, a po jego śmierci odziedziczył wieś jego syn – Wolf Aassman Freicher von Abschatz.

Kościół, którego ruiny znajdują się we wsi został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) – nie remontowany popadł w ruinę. Wierni przeszli do paafi Udanin (Gabersdorf) – tam mieściło się probostwo.

W 1845 roku osiedlił się w Różanie major D.Von Koschembach. Wieś liczyła wówczas 72 domy mieszkalne, 1 zamek, 1 folwark, 1 wiatrak, 1 kierat, 1 browar i gorzelnię oraz miała 474 mieszkańców. Od tego czasu Różana stała się siedzibą rodową.

Sam folwark założyli Koschembachrowie już w 1732 roku. W 1922 roku rodzina założyła fundację, swego imienia i utrzymywała m.in. dom starców prowadzony przez siostry zakonne w Różanie pod nr 17 (numeracja na dzień 15.10.1940 roku)

Do 1860 roku funkcjonowała nazwa Lederhose (skórzane spodnie). Tłumaczone tę nazwę tym, że w XVI-XVII wieku skórzane spodnie były typowym ubiorem rolników, gospodarzy.

W 1860 roku zmieniono nazwę na Lederose.

Wieś leży nad rzeką - Leisebach, przy trasie Malczyce-Strzegom, wokół brak było większych przedsiębiorstw. 15.10.1940 roku do wsi należało 572 ha ziemi, wieś liczyła 349 mieszkańców. Największe gospodarstwo rolne to Rittergut - 213,5 ha. Istniała także szkoła, cmentarz z kaplicą dla dwu wyznań. We wsi było przedszkole, dom starców prowadzony przez ewangelicką siostrę zakonną - w 1940 roku - Helene Purz. Ewangelicy chodzili do kościoła w Jenkowie (Jenkau) a katolicy do Konar (Kuhnern), był również do ludowy i ochotnicza straż pożarna.

We wsi stał pomnik poświęcony mieszkańcom poległym w czasie pierwszej wojny światowej - 14 nazwisk, staw hodowlany należący do Rufersa (obecnie Majda), staw przeciwpożarowy (obecnie zasypany) oraz 2 stawy parkowe.

Wysiedlenia (opis)

Wspomnienia jednego z mieszkańców (Ericha Preisnera) dotyczące ostatnich lat przed wysiedleniem:

• Do wsi w miejsce powołanych do wojska mężczyzn i ich synów przybyli jeńcy wojenni i robotnicy przymusowi (obcokrajowcy). W styczniu 1945 roku już niektóre matki i dzieci zostały ewakuowane koleją. Podróżowali wagonami bydlęcymi w silnym mrozie do Truntova (Trutenau). Kiedy wojna się skończyła, wróciliśmy z powrotem do Różany – po powrocie okropny widok – puste domy, brak elektryczności, potłuczone naczynia.
• Cała wieś wyglądała jak po przejściu tajfunu. Kiedy przyszli Polacy, wzięliśmy ostatnie konie, ręczne wózki i skierowaliśmy się w kierunku Nysy. Pod Haynau (Kleefeld) byliśmy w obozie 8 dni. Znowu wróciliśmy - mieszkaliśmy z Polakami – każda niemiecka rodzina dostała jedną małą izdebkę. W lipcu 1946 roku 33 osoby bydlęcymi wagonami wróciło do ojczyzny - przybyliśmy do Ronnenberg pod Hannverem, niektórzy osiedlili się w Raum (niedaleko). Pozostali mieszkańcy Różanej (narodowości niemieckiej) w 1947 roku zostali przesiedleni do NRD (niedaleko Lipska).

Demografia

Od roku 1945 wieś Różana, była zasiedlana głównie osobami zamieszkującymi dotychczas wschodnie tereny Polski - okolice Kielc i Rzeszowa. Obecnie (III 2011 r.) wieś liczy 223 mieszkańców^[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[2]:

• cmentarz parafialny, z drugiej połowy XIX w.
• kaplica, z 1887 r.

Zobacz też

• Różana

Przypisy