Różnowiciowce

Różnowiciowce
Wydętka ziarnista (Botrydium granulatum)
Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Chromalveolata
Królestwo	protisty
Podkrólestwo	Heterokonta T. Cavalier-Smith
Typ	Heterokontophyta Moestrup
Gromada	różnowiciowce
Nazwa systematyczna
Xanthophyceae Allorge 1930 emend. Fritsch 1935 Fritsch, F.E. (1935). The structure and reproduction of the algae. Volume I. Introduction, Chlorophyceae. Xanthophyceae, Chrysophyceae, Bacillariophyceae, Cryptophyceae, Dinophyceae, Chloromonineae, Euglenineae, Colourless Flagellata. Vol. I pp. xvii + 791. Cambridge: Cambridge University Press.
Synonimy
Heterokontae Luther 1899

Różnowiciowce (Xanthophyceae Allorge ex Fritsch, 1935, Xanthophyta, Xanthophycea, Heterokontae, Heterocontae) – klasa protistów roślinopodobnych zaliczanych do glonów. W tradycyjnych systemach zaliczana do typu Chrysophyta. Obecnie łączona z innymi klasami w grupę stramenopili^[1]. Blisko spokrewniona z brunatnicami.

Ogólna charakterystyka

Wiciowce o różnych typach budowy jednokomórkowej, komórczakowej i rzadziej wielokomórkowej plechy: monadalnym, ryzopodialnym (ameboidalnym), kapsalnym, kokkalnym, trychalnym (np. Tribonema) i syfonalnym (np. Botrydium). Niektóre formy osiadłe, wytwarzające chwytniki, inne ruchliwe poruszające się dzięki wiciom lub ruchom pełzakowatym (np. woszeria). Formy ruchliwe nie mają ściany komórkowej, inne tworzą ścianę prawdopodobnie celulozową. Czasem inkrustowane węglanem wapnia lub – zwłaszcza w przypadku przetrwalnikowych cyst – krzemionką. U niektórych występuje plamka oczna. Wić pojedyncza lub dwie różne – dłuższa, pierzasta i krótsza, biczykowata. Chloroplasty przyścienne, zwykle duże, pojedyncze lub podwójne. Zielone lub brązowe. Barwniki fotosyntetyczne to chlorofile a i c_1,2, wiolaksantyna, heteroksantyna, β-karoten, vaucherioksantyna. Informacje o występowaniu fukoksantyny i luteiny są niejednoznaczne. Substancje zapasowe to podobnie jak u innych stramenopili tłuszcze, wolutyna i leukozyna. W odróżnieniu od innych zielonych glonów, brak chlorofilu b i skrobi.

Ekologia

Rozmnażanie najczęściej bezpłciowe (aplanospory lub zoospory). Płciowe rzadkie, częstsze u Vaucheriales wytwarzających plemnie i lęgnie. Większość autotroficzna, lecz występują również formy heterotroficzne i miksotroficzne. Występują głównie w wodach słodkich, rzadziej słonawych (np. niektórzy przedstawiciele rodzaju Ophiocytium) i w glebie (aerofity, np. wydętka ziarnista).

Systematyka

Tradycyjnie dzielone ze względu na morfologię na następujące rzędy^[2]:

• Botrydiales
• Mischococcales
• Tribonematales
• Vaucheriales
• inne o trudnej do określenia przynależności.

W wyniku rozwoju technik molekularnych zakwestionowano te podziały. Według jednego z nowszych systemów^[1] różnowiciowce dzielone są na dwa rzędy:

• Tribonematales Pascher, 1939
• Vaucheriales Bohlin, 1901

Ze względu na zielone chromatofory niektóre dawniej uważano za zielenice. Obecnie niektóre rodzaje (np. Halosphaera) zaliczane przez jakiś czas do różnowiciowców znów włącza się do zielenic, a niektóre inne do Craspedophyta – grupy odrębnej od innych grup glonów roślinnych, takich jak zielenice czy krasnorosty.

Grupę tę początkowo nazywano Heterokontae (ze względu na różną długość wici), co zachowane zostało w polskim tłumaczeniu nazwy. Obecnie nazwa Heterokonta stosowana bywa przez niektórych systematyków (T. Cavalier-Smith) do jednostek wyższej rangi (np. podkrólestwo) i w przybliżeniu odpowiada grupie określanej przez innych jako Stramenopile.

Przypisy

Bibliografia

• Joanna Zofia Kadłubowska: Zarys algologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Marcin Pliński: Glony Zatoki Gdańskiej. Cz. 2: Eugleniny, złotowiciowce, różnowiciowce, kryptofity. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1988. ISBN 83-7017-265-2.
• Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 1993. ISBN 83-214-0140-6.