RMS Laconia (1921)

RMS Laconia
Ilustracja
Bandera

 Wielka Brytania

Port macierzysty

Liverpool

Armator

Cunard Line

Dane podstawowe
Typ

statek pasażerski

Historia
Stocznia

Swan Hunter & Wigham Richardson

Data wodowania

9 kwietnia 1921

Data zatonięcia

12 września 1942

Dane techniczne
Liczebność załogi

410

Liczba pasażerów

2180

Długość całkowita (L)

190 m

Szerokość (B)

22,3 m

Zanurzenie (D)

10 m

Pojemność

brutto 19 680 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

turbiny parowe, 13 500 KM

Liczba śrub napędowych

2

Prędkość maks.

16 w.

RMS Laconiabrytyjski oceaniczny statek pasażerski, należący do przedsiębiorstwa żeglugowego Cunard Line. Podczas II wojny światowej służył jako krążownik pomocniczy HMS Laconia, następnie transportowiec wojska, zatopiony przez U-Boota 12 września 1942 roku.

Służba

Statek zbudowano w stoczni Swan Hunter & Wigham Richardson w Wallsend z przeznaczeniem na linię nowojorską, jako następcę statku „Laconia” zatopionego podczas I wojny światowej. Należał do serii pięciu statków, nazwanych od historycznych krain („Scythia”, „Franconia”, „Carinthia”, „Samaria”; nazwa „Laconia” oznaczała Lakonię). Statek miał pojemność 19 860 BRT i mógł zabrać 340 pasażerów w klasie I, 340 w klasie II i 1500 w klasie III[1].

"Laconia” została zwodowana 9 kwietnia 1921 roku (numer budowy 1125), a budowę ukończono w styczniu 1922. W swój pierwszy rejs wyruszyła 25 maja 1922 roku na trasie z Southampton do Nowego Jorku. Głównie pływała do Nowego Jorku z macierzystego portu Liverpoolu, a w 1923 roku – z Hamburga[1].

Wkrótce po wybuchu II wojny światowej, 5 września 1939 statek został zarekwirowany przez brytyjską Admiralicję i przekształcony w krążownik pomocniczy HMS „Laconia” (znak taktyczny F42). Przebudowa w Portsmouth trwała cztery i pół miesiąca, okręt otrzymał uzbrojenie składające się z ośmiu pojedynczych armat kalibru 152 mm Mk VII i dwóch armat przeciwlotniczych kalibru 76 mm (w późniejszym czasie został przezbrojony). Zapas paliwa wynosił 1895 ts[1]. Służył następnie do eskorty konwojów atlantyckich, głównie między Halifaksem a Wielką Brytanią, w składzie sił Halifax Escort Force, od czerwca 1940 do kwietnia 1941 – Bermuda and Halifax Escort Force, a od maja do września 1941 – North Atlantic Escort Force[1].

Zatopienie Laconii

W październiku 1941 roku „Laconia” zakończyła służbę w charakterze krążownika pomocniczego i została zaadaptowana do funkcji transportowca wojska w czarterze Ministerstwa Transportu Wojennego. Jej uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 120 mm, sześć dział przeciwlotniczych kalibru 76 mm[1], oraz dodatkowo sześciolufową baterię pom-pomów, cztery pojedyncze armaty Bofors 40 mm oraz dwie baterie wyrzutni 2-calowych rakiet przeciwlotniczych typu Unrotated Projectiles. 1 września 1942 roku statek wypłynął samotnie z Kapsztadu, w rejsie z Suezu do Wielkiej Brytanii, wokół Afryki, z 2725 osobami na pokładzie (w tym 1793 włoskich jeńców, 286 żołnierzy brytyjskich, 103 żołnierzy polskich strzegącymi jeńców oraz 80 cywilów[a][2]. Dowódcą był kpt. mar. Rudolf Sharp. 12 września znajdujący się około 900 mil morskich na południe od Freetown statek został trafiony dwiema torpedami przez niemiecki okręt podwodny U-156 i zatonął w rejonie pozycji 5°05′S 11°38′W/-5,083333 -11,633333[1].

Na skutek korespondencji radiowej „Laconii” i zorientowania się w liczbie i narodowości rozbitków przez U-156, z inicjatywy jego dowódcy Wernera Hartensteina dowództwo U-Bootów podjęło szeroko zakrojoną akcję polecając znajdującym się w pobliżu okrętom U-156, U-506, U-507 i włoskiemu „Comandante Cappellini” ratowanie rozbitków[3]. Z powodu ograniczonej ilości miejsca na okrętach, brano pod uwagę holowanie szalup do brzegu francuskiego Wybrzeża Kości Słoniowej przez wynurzone okręty. Zaalarmowano także marynarkę francuskiego rządu Vichy, stacjonującą w Afryce. U-156 jako pierwszy podjął w nocy wyławianie rozbitków, biorąc ich na pokład 193, a następnie ubezpieczając szalupy. Podał też otwartym tekstem swoją sytuację przez radio w celu uprzedzenia aliantów. U-506 i U-507 przybyły w nocy 14/15 września i również brały udział w holowaniu łodzi. Rankiem 16 września, mimo wywieszenia flagi Czerwonego Krzyża, U-156 został obrzucony bombami przez amerykański samolot B-24 Liberator, który spowodował niewielkie uszkodzenia[3].

U-156 i U-506 podczas akcji ratowniczej

16 września w nocy dowództwo niemieckie nakazało przerwać operację, mimo to uczestniczące już w niej U-Booty kontynuowały ją. W końcu 17 września rozbitków przejęły francuskie okręty „Annamite” i „Gloire[3]. Konsekwencją akcji było wydanie przez dowódcę U-Bootów, admirała Dönitza wieczorem 17 września rozkazu zabraniającego załogom niemieckich okrętów podwodnych ratowania rozbitków ze storpedowanych statków nieprzyjaciela, jako sprzeciwiającego się elementarnej konieczności wojennej niszczenia statków i załóg (tzw. rozkaz Laconia-Befehl)[3]. Z całej załogi „Laconii” udało się uratować niewiele ponad 1000 osób.

Uwagi

  1. W źródłach można spotkać różne, niewiele różniące się od siebie dane dotyczące liczby osób na pokładzie „Laconii”, książka Grossmitha jako jedyna podaje dokładny spis pasażerów, załogi oraz polskich żołnierzy.

Przypisy

  1. a b c d e f J. Jarosz, Brytyjskie..., s. 46-47
  2. F. Grossmith, The Sinking..., s. 21
  3. a b c d The U-Boat War in The Atlantic. Volume II. January 1942 - May 1943, London: HMSO, 1989, ISBN 0-11-772603-6, s.41-42 (rozdział 234)

Bibliografia

  • Jacek Jarosz, Brytyjskie krążowniki pomocnicze II wojny światowej w: Morza, Statki i Okręty nr 6/2005
  • R.M.S. Laconia 1921 (ang.). The Cunarders. [dostęp 2010-03-31].
  • Clay Blair: The Laconia Affair (ang.). Werner Hartenstein and the Laconia Incident. [dostęp 2010-03-31].
  • Frederick Grossmith: The Sinking of the „Laconia”: A Tragedy in the Battle of the Atlantic. Paul Watkins Publishing. ISBN 1-871615-68-2.

Media użyte na tej stronie

Civil Ensign of the United Kingdom.svg
Red Ensign, Civil Ensign of the United Kingdom
RMS Laconia.jpg
Cunard Line postcard of the RMS circa 1921
U-156 37-35 Laconia 1942 09 15.jpg
Shuttle service for shipwrecked persons from the Laconia between U156 (foreground) and U507 (background) See also: Spraul, G.: "Vom Fähnlein zur Fahne in den Tod", ISBN 978-3-86634-502-7, pp. 637