Rabdomioliza

Rabdomioliza (gr. ῥάβδος rhabdos „prążek”, μῦς mys „mięsień”, λύσις lysis „rozpad”) – zespół objawów chorobowych wywołanych masywnym rozpadem tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, co doprowadza do pojawienia się we krwi wolnej mioglobiny pochodzenia mięśniowego, która następnie jest filtrowana przez kłębuszki nerkowe i powoduje mechaniczną obturację cewek nerkowych i sama bezpośrednio działa nefrotoksycznie, co w konsekwencji może doprowadzić do ich uszkodzenia i rozwoju ostrej niewydolności nerek. Rabdomioliza odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona jest stanem odwracalnym^[1].

Objawy chorobowe

Może nie być żadnych objawów choroby, poza objawami niewydolności nerek, która powstaje w mechanizmie ostrej martwicy cewek nerkowych. Czasami można stwierdzić objawy uszkodzenia pourazowego mięśni, takie jak obrzęk lub też występują uogólnione bóle mięśniowe. Czasami można zaobserwować obecność krwistego moczu.

Etiologia

Wśród przyczyn rabdomiolizy mogą znajdować się czynniki natury fizycznej, czyli: termiczne lub mechaniczne które powodują zaburzenia w dopływie krwi, ale także i różnorakie niefizyczne. Zazwyczaj występuje kilka czynników, które prowadzą do rozwoju tego zespołu chorobowego^[1].

Możliwe czynniki predysponujące

• ekstremalny wysiłek fizyczny^[1]
• zakażenia miejscowe lub ogólnoustrojowe^[1]
• urazy bezpośrednie^[1]
• porażenie prądem^[2]
• napady padaczkowe^[1]
• niedokrwistość sierpowatokrwinkowa^[1]
• czynniki genetyczne^[1]
• tężec^[1]
• niedokrwienie kończyny (np. z powodu długotrwałego unieruchomienia, zakrzepu, zatoru, operacji naczyniowej lub ortopedycznej^[1]
• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej
  • kwasica ketonowa i nieketonowa^[1]
  • śpiączka hiperosmolarna^[1]
• zaburzenia metaboliczne
  • niedobór dehydrogenazy acylo-CoA^[3][4][5]
  • niedobór fosfofruktokinazy
• zaburzenia elektrolitowe^[1]
  • hipokaliemia
  • hipofosfatemia
• złośliwy zespół neuroleptyczny po zastosowaniu:
  • znieczulenia
  • pochodnych fenotiazyny
  • inhibitorów MAO
• zapalenie wielomięśniowe i zapalenie skórno-mięśniowe
• zespoły hipertermii (udar cieplny, hipertermia złośliwa)^[1]
• hipotermia^[1]
• zespół zmiażdżenia^[1]
• nadmierny wysiłek fizyczny^[1]
• niedokrwienie mięśni^[1]
• stan padaczkowy^[1]
• oparzenie
• zakażenie:
  • wirusem grypy
  • wirusem Epsteina-Barr
  • bakteryjne, w tym także w przebiegu sepsy
• alkoholizm^[1]
• zatrucie tlenkiem węgla^[1]
• narażenia na jad węży^[1]
• spożycie niektórych gatunków grzybów, na przykład Russula subnigricans^[6][7], gąski zielonki^[1]
• narkomania – w przypadku nadużywania następujących narkotyków:
  • kokaina^[1]
  • heroina^[1]
  • amfetamina^[1]
  • LSD^[1]
• zatrucie lekami^[1]
  • teofilina^[1]
  • leki obniżające poziom lipidów we krwi
    • fibraty^[1]
    • statyny^[1]
  • cyklosporyna A
  • wenlafaksyna^[8]
• ostra miopatia w przebiegu nowotworów

Badania diagnostyczne

• wzrost aktywności enzymów mięśniowych:
  • kinazy kreatynowej^[1]
  • dehydrogenazy mleczanowej^[1]
• wzrost stężenia potasu^[1]
• hipokalcemia w okresie oligurii i hiperkalcemia w okresie zdrowienia
• obecność mioglobiny w moczu

Leczenie

Stosuje się leczenie objawowe. Obowiązuje podawanie płynów oraz działania zmierzające do wymuszenia odpowiedniej diurezy, co pozwala na eliminację mioglobiny i ogranicza ryzyko powikłań nerkowych^[1]. Konieczne jest monitorowanie i zapobieganie powikłaniom niewydolności nerek: hiperkaliemii, podwyższeniu poziomu kwasu moczowego, kwasicy. W przypadku niemożności farmakologicznego opanowania powyższych zaburzeń konieczna jest dializoterapia.

Przypisy