Rabije Kadir

Rabije Kadir (2011)

Rabije Kadir (ujg. ﺭﺍﺑﯩﻴﻪ ﻗﺎﺩﯨﺮ, Rabiye Qadir; chiń. upr. 热比娅·卡德尔; chiń. trad. 熱比婭·卡德爾; pinyin Rèbǐyǎ Kǎdé’ěr; ur. 21 stycznia 1947 r. w Altay) – prominentna ujgurska działaczka polityczna i biznesmenka pochodząca z Sinciangu. Oskarżana przez władze chińskie o terroryzm i działalność separatystyczną[1], zarzuca się jej m.in. inspirowanie zamieszek z 2009 roku[2]. Obecnie na emigracji. Od 2006 r. przewodnicząca Światowego Kongresu Ujgurów.

W latach 90. była jedną z pięciu najbogatszych ludzi w Chinach. Była deputowaną Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin VIII kadencji (1993-1998)[3] oraz oficjalną przedstawicielką Chin na konferencji ONZ w sprawie kobiet, która odbyła się w 1995 roku w Pekinie[4]. Po krwawo stłumionych przez władze zamieszkach w Kuldży w lutym 1997 roku publicznie skrytykowała rząd. Na skutek tego objęto ją dozorem policyjnym, odebrano paszport i zabroniono ponownego ubiegania się o mandat LPKKCh[3]. Po tym, jak przesłała zachodnim gazetom dowody na dyskryminację Ujgurów w Chinach[5], została w 1999 roku aresztowana pod zarzutem niepłacenia podatków i ujawnienia tajemnicy państwowej[6]. Skazana w 2000 roku na 8 lat więzienia za działanie przeciw bezpieczeństwu państwa, wyszła z więzienia w 2005 roku, po naciskach administracji amerykańskiej[7]. Tuż po wyjściu z więzienia za zgodą władz wyjechała z Chin, oficjalnie "w celu leczenia"[8]. Zamieszkała w USA u boku męża, Sidika Rouziego, także dysydenta, który w 1996 roku otrzymał azyl w Stanach Zjednoczonych[9].

W listopadzie 2006 roku została wybrana na przewodniczącą Światowego Kongresu Ujgurów[10]. W odpowiedzi władze chińskie oskarżyły trzech przebywających w Chinach jej synów o przestępstwa podatkowe i działalność przeciw bezpieczeństwu państwa. Dwóch zostało skazanych na kary grzywny, w tym jeden także na karę 7 lat więzienia. Trzeci z oskarżonych synów w kwietniu 2007 roku otrzymał wyrok 9 lat więzienia i 3 lat pozbawienia praw publicznych[11].


Przypisy

  1. ↑ Unveiled Rebiya Kadeer: a Uighur Dalai Lama (ang.). People's Daily, 7 lipca 2009. [dostęp 2012-03-06].
  2. ↑ Peter Ford: Evidence shows Rebiya Kadeer behind Urumqi riot: Chinese gov't (ang.). Xinhua, 9 lipca 2009. [dostęp 2012-03-07].
  3. ↑ a b Profile: Rebiya Kadeer (ang.). BBC. [dostęp 2012-03-06].
  4. ↑ Daniel Nasaw: Rebiya Kadeer: from Beijing envoy to exiled prisoner of conscience (ang.). The Guardian, 7 lipca 2009. [dostęp 2012-03-06].
  5. ↑ Kate McGeown: Fighting the cause of China's Uighurs (ang.). BBC, 24 czerwca 2005. [dostęp 2012-03-06].
  6. ↑ Peter Ford: Spiritual mother of Uighurs or terrorist? (ang.). The Christian Science Monitor, 9 lipca 2009. [dostęp 2012-03-06].
  7. ↑ China Frees Rebiya Kadeer (ang.). Radio Free Asia, 17 marca 2005. [dostęp 2012-03-06].
  8. ↑ China frees top Uighur prisoner (ang.). BBC, 17 marca 2005. [dostęp 2012-05-27].
  9. ↑ Erik Eckholm: Prominent Chinese Muslim Secretly Sentenced to 8 Years (ang.). The New York Times, 11 marca 2000. [dostęp 2012-05-27].
  10. ↑ UNPO General Secretary Addresses World Uyghur Congress General Assembly (ang.). Unrepresented Nations and Peoples Organization, 6 grudnia 2006. [dostęp 2012-05-27].
  11. ↑ International Religious Freedom Report 2007 (ang.). U.S. Department of State. [dostęp 2012-05-27].

Media użyte na tej stronie

Rebiya Kadeer (2).jpg
Autor: , Licencja: CC BY 2.0
Panel discussion "Guaranteeing the Rights of Minority Women" at the Forum on Minority Issues, United Nations at Geneva. U.S. Mission Photo by Eric Bridiers