Racławice Śląskie

Racławice Śląskie

wieś
Widok Racławic z mostu nad ul. Zwycięstwa
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Głogówek
Liczba ludności (2011)	1458[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-250[2]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0493882
Położenie na mapie gminy Głogówek Racławice Śląskie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Racławice Śląskie
Położenie na mapie województwa opolskiego Racławice Śląskie
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Racławice Śląskie
50°18′36″N 17°46′09″E/50,310000 17,769167
Strona internetowa

Racławice Śląskie (daw. Racławice Niemieckie^[3], niem. Deutsch Rasselwitz^[4], śl. Rasławice^[5]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek^[6]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na skraju Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 1458 osób^[1].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, tuż przy granicy z Czechami, na skraju Obniżenia Prudnickiego. Należy do Euroregionu Pradziad^[7]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[8]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Osobłoga. Na południowy zachód od miejscowości znajduje się ujście rzeki Prudnik do Osobłogi, w pobliżu tak zwanej „czeskiej tamy”^[9].

Środowisko naturalne

W Racławicach Śląskich panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mochowa wynoszą 623 mm. Dominują wiatry zachodnie^[10].

Nazwa

Nazwa wsi miała pochodzenie słowiańskie. Ma ona wywodzić się od jej założyciela, Czecha o imieniu Racław lub Razlav. Wieś nazywana była Raßlawicz major (Racławice Wielkie). Niemiecka nazwa Rassilwicz pojawia się po raz pierwszy w 1417. W 1531 wieś nazywano Raßlawitz teutonicalis (Racławice Niemieckie), natomiast w 1534 używana była niemiecka nazwa Deutsch Rasselwitz, która przetrwała do 1945^[11].

W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Racławice^[12]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości nazwę Racławice Śląskie^[13].

Historia

Nieoficjalny herb wsi Racławice Śląskie

Wieś była lokowana w XIII wieku na prawie niemieckim. Wówczas znajdowały się na terenie Królestwa Czech, w pobliżu granicy z księstwem opolskim. Pierwsza wzmianka o istnieniu wsi pochodzi z 29 września 1252 z dokumentu biskupa ołomunieckiego Bruna ze Schauenburga, według którego Razlawiz iuxta Hocenploc (pol. Racławice koło Osobłogi) były własnością założonego w 1063 biskupstwa ołomunieckiego^[11].

Według sołtysa racławickiego Mykuschiusa Sedlnitzky’ego, wzmiankowanego w dokumencie księżnej opolskiej i pani na Głogówku Ofki z 1417, osada słowiańska o nazwie Razlawiz została zniszczona w latach 1240–1241 przez Mongołów wycofujących się spod Legnicy w kierunku Bramy Morawskiej, a w latach 1241–1952 została zasiedlona na prawie niemieckim na zlecenie biskupa Bruna ze Schauenburga. W 1337 król czeski Jan Luksemburski przekazał ziemię prudnicką księciu niemodlińskiemu Bolesławowi Pierworodnemu^[14]. Proboszcz Johannes z Racławic Śląskich wzmiankowany jest w 1371, co oznacza, że już wtedy stał tu kościół^[15]. Według urbarza z 1534, w Racławicach Śląskich były 84 łany dziedziczne, co wskazuje na to, że w czasie lokacji znajdowały się tutaj 84 gospodarstwa chłopskie^[11].

W czasie wojny trzydziestoletniej przez Racławice Śląskie wielokrotnie przechodziły szwedzkie wojska, które dręczyły mieszkańców m.in. paląc domy i żądając wyżywienia^[16]. Około 1643 roku (niemieckie kroniki błędnie podają rok 1633) na pagórku znajdującym się na granicy Racławic Śląskich, Laskowic oraz Slezskich Pavlovic, w miejscu, gdzie według legendy pochowany został szwedzki oficer, wzniesiona została trójboczna kolumna o wysokości 4,5 m nazywana „Szwedzkim Słupem”, odrestaurowana w 2001^[17].

Na podstawie karolińskiego katastru z 1723, w Racławicach Śląskich było 57 chłopów, 37 zagrodników i 15 chałupników na błoniach. Sołtys hodował 72 owce, 7 krów i 2 maciory, zaś chłopi hodowali razem 1146 owiec, 173 krowy i 56 macior, a pozostali mieszkańcy 76 krów i 3 maciory. Z mapy wojennej króla Fryderyka Wielkiego z 1753 wynika, że we wsi było 112 koni. Na wiosnę 1789 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła^[18].

Zniszczony most kolejowy nad Osobłogą

Proboszcz Karl Hauschke założył w 1876 nowy cmentarz^[18]. W tym samym roku w Racławicach Śląskich została otwarta stacja kolejowa znajdująca się na trasie Katowice–Legnica. Pierwszy kamienny most kolejowy w Racławicach zbudowany w 1875 runął 28 lat później, w wyniku powodzi w 1903. Obecna, stalowa konstrukcja, została wykonana w 1904^[19].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 2931 mieszkańców Racławic Śląskich 2862 posługiwało się językiem niemieckim, 50 językiem polskim, a 19 było dwujęzycznych^[20]. Po I wojnie światowej w Racławicach Śląskich, na skrzyżowaniu dróg do Prudnika, Głogówka i Głubczyc, powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej.

Plebiscyt na Górnym Śląsku zakończył się w Racławicach zwycięstwem strony niemieckiej – za pozostaniem w granicach Niemiec głosowało 2476 osób, za przyłączeniem do Polski 15 osób^[21]. W nocy 3 maja 1921 roku, na początku III powstania śląskiego w ramach akcji „mosty” przeprowadzonej przez grupę Wawelberg pięcioosobowy zespół powstańczy pod dowództwem pchor. Józefa Sibera podjął próbę wysadzenia mostu kolejowego w Racławicach Śląskich. Ładunek wybuchowy umieszczony przez powstańców eksplodował powodując uszkodzenia, ale konstrukcja nie zawaliła się. Część oddziału została po incydencie złapana, ale z braku dowodów wypuszczono ich na wolność^[19].

W wyniku działań wojennych w czasie II wojny światowej zginęło 231 żołnierzy z Racławic Śląskich, a także 161 cywilów. Po wyparciu oddziałów niemieckich wieś została przejęta przez polską administrację^[22]. Wówczas rozpoczęło się wysiedlanie ludności niemieckiej i napływ ludności polskiej z centralnej i wschodniej Polski (Kresów Wschodnich). W większości byli to mieszkańcy miast: Rożyszcze i Horodenka oraz wsi Baranówka.

W latach 1945–1950 Racławice Śląskie należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Racławice Śląskie, a w latach 1954–1972 gromady Racławice Śląskie.

Racławice Śląskie, szczególnie dolna część wsi, ucierpiały w wyniku powodzi tysiąclecia w lipcu 1997. Zamknięta została droga do Klisina. 7 lipca lokalne jednostki OSP oraz zawodowa straż pożarna z Prudnika i Strzelec Opolskich prowadziły ewakuację mieszkańców i zwierząt. Do pomocy sprowadzono amfibię z jednostki wojskowej w Brzegu^[23]. W 1998 Racławice Śląskie przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[24].

Zabytki

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[25]:

• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, z XVI w., XVIII w., XX w., w stylu barokowym wg projektu włoskiego architekta Michała Clementa; w kościele znajduje się obraz Matki Boskiej Buszczeckiej przywieziony z kościoła w miejscowości Buszcze, koło Brzeżan; wypisany z księgi rejestru
• kapliczka przydrożna, wypisana z księgi rejestru
• plebania z 1824 r.
• dom, ul. Zwycięstwa 195, z początku XX w.

inne obiekty:

• wielki most kolejowy nad rzeką Osobłogą

Transport

Rondo w Racławicach Śląskich

Transport drogowy

Przez Racławice Śląskie przebiega droga wojewódzka

• 417 Laskowice – Żerdziny

Transport kolejowy

We wsi znajduje się stacja kolejowa na trasie: Legnica – Jaworzyna Śląska – Świdnica – Dzierżoniów – Kamieniec Ząbkowicki – Nysa – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle (linia kolejowa nr 137) z odgałęzieniem do Głubczyc i Karniowa (linia kolejowa nr 294, obecnie nieczynna). Na tej ostatniej trasie znajduje się stalowy most nad Osobłogą.

Racławice Śląskie
Linia 137. Katowice – Legnica (97,739 km)
Głogówek odległość: 9,142 km		Dytmarów odległość: 6,405 km
Linia 294. Głubczyce – Racławice Śląskie (15,354 km)
		Ściborzyce Małe odległość: 5,785 km

Przejście graniczne

W Racławicach Śląskich funkcjonowało polsko-czeskie przejście graniczne małego ruchu granicznego. Zostało formalnie zlikwidowane 24 maja 1985 roku^[26].

Ludzie urodzeni w Racławicach Śląskich

• Wiesław Fąfara (* 1957), samorządowiec, inżynier

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://www.raclawice.net/index.php
• wykaz NID
• http://raclawiceslaskie.osp.pl/
• https://www.facebook.com/OSPRce/