Raciąż (województwo kujawsko-pomorskie)
| wieś | |
 Kościół pw. Świętej Trójcy | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Województwo |  kujawsko-pomorskie |
| Powiat | tucholski |
| Gmina | Tuchola |
| Liczba ludności (III 2011) | 1052[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Kod pocztowy | 89-502[2] |
| Tablice rejestracyjne | CTU |
| SIMC | 0098826 |
Położenie na mapie gminy Tuchola _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Tuchola") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu tucholskiego  | |
 53°39′48″N 17°47′06″E/53,663333 17,785000 | |
Raciąż (niem. Reetz) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim, w gminie Tuchola.
Wieś jest siedzibą sołectwa Raciąż, w którego skład wchodzą również: Borki, Mrowiniec, Nadolna Karczma, Nadolnik, Raciąski Młyn, Raciąż-Piaski, Wybudowanie Raciąskie, Wysocki Młyn i Wysoka.
Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Raciąż. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.
Wieś jest położona na zachodnim krańcu Borów Tucholskich, otoczona trzema jeziorami: Raciąskim, Rudnica i Przylonek połączonym poprzez Raciąską Strugę z Brdą. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) zamieszkuje ją 1052 mieszkańców[1], jednak ta liczba szybko się zmienia gdyż wieś rozwija się bardzo dynamicznie. Mimo to jest to miejscowość zaciszna, leżąca z dala od głównych dróg i tras przelotowych.
W obszar wsi wchodzi:
| Integralne części wsi Raciąż[3][4] | ||
|---|---|---|
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
| 1037519 | Borki | przysiółek |
Historia
W trakcie badań archeologicznych stwierdzono w Raciążu ślady osady z czasów kultury łużyckiej oraz z IX-X wieku. W połowie XIII wieku wybudowano w Raciążu drewniano-ziemny gród obronny, który znajdował się około 3,5 km na północny zachód od obecnej wsi, nad jeziorem Śpierewnik. Mieścił się w nim ośrodek kasztelański co oznacza, że miejscowość ta była centrum administracyjnym dla całego pobliskiego terytorium. Potwierdza ten fakt wzmianka z 1178 roku z dokumentu księcia pomorskiego Sambora I, który wymienił Raciąż obok innych grodów kasztelańskich w Świeciu i Wyszogrodzie. Pod grodem przebiegał szlak handlowy do Gdańska, co stworzyło dogodne warunki do stworzenia tu komory celnej i prawdopodobnie targu. Gród został spalony w 1256 roku, kiedy to Mściwoj II, syn księcia pomorskiego Świętopełka II, zdobył Nakło[5]. W odwet książęta Przemysł I wspólnie z księciem Kazimierzem I kujawskim wyprawili się na początku zimy 1255/1256 i najechali na ziemie podległe Świętopełkowi I, zdobywając gród w Raciążu. „Kronika Wielkopolska” poświadcza, że nacierający podpalili gród, a „Rocznik kapituły poznańskiej” podaje, że w ręce księcia Przemysła dostał się kasztelan Sokół, wojski i chorąży. Gród jednak niedługo potem odbudowano. Na terenie grodu znajdowała się murowana romańska wieża, w której prawdopodobnie więziony był w 1269 roku książę Mściwój II przez brata Warcisława II i stryja Sambora II[6].
Po książętach pomorskich Raciąż stał się własnością Piotra Święcy, razem z Bysławiem i Cekcynem oraz z grodem w Nowem. W roku 1313 roku Piotr Święca oddał Krzyżakom gród Nowe z okolicami. W latach 1325–1330 w ręce zakonu przeszła także Tuchola i okolice, przez którą przeprowadzono nowy szlak handlowy. W roku 1325 nadał Piotr Święca karczmę karczmarzowi z Raciąża – Wawrzyńcowi Walce. W 1349 roku nastąpiła lokacja wsi chłopskiej na prawie chełmińskim. W 1454 roku Raciąż przeszedł w ręce króla Polski, jako część starostwa tucholskiego. W latach 1925–1939 wójtem w Raciążu był działacz społeczny i niepodległościowy Edmund Kręcki[7]. W Raciążu urodził się Kazimierz Kręcki, Feliks Roeding[7] i Jan Walenty Kręcki[7]
Grodzisko Raciąż
Około 3,5 km na północny zachód od obecnej wsi, na półwyspie w południowej części jeziora Śpierewnik (Przysarcz), znajdują się ślady drewniano-ziemnego grodu obronnego z połowy XIII wieku[8], będącego dawniej siedzibą kasztelanii. W roku 2012 dokonano jego rekonstrukcji[9], w ramach której powstały tu drewniane pomosty umożliwiajce dostęp na teren półwyspu (w XIII wieku wyspy), punkt widokowy, brama wjazdowa, fragmenty palisady i obrysy domów[8].
Rekonstrukcja bramy grodu
Gród - widok z bramy
Most drewniany
Jedna z tablic informacyjnych - Dom IV
Jedna z tablic informacyjnych - Cmentarzysko
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1053 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wywołało to krótkotrwałą wojnę wielkopolską-pomorską zakończoną w połowie 1256 r. rezygnacją Świętopełka z Nakła, por. Gerard Labuda, Zwycięstwo ustroju wczesnofeudalnego na Pomorzu Wschodnim (1120-1310), w: Historia Pomorza, t. I, do roku 1466, Poznań 1972, s. 529
- ↑ M.Kowalczyk, Raciąż-średniowieczny gród i kasztelania, Łódź 1986, s.134
- ↑ a b c Włodzimierz Jastrzębski, Dzieje Raciąża i miejscowości sołeckich, 2014.
- ↑ a b Grodzisko Raciąż
- ↑ Dariusz Jędrzejewski 15 rowerowych krain na aktywny urlop w Polsce, National Geographic, 2013, ISBN 978-83-7596-461-5
Bibliografia
- M.Kowalczyk Raciąż – średniowieczny gród i kasztelania, Łódź 1986
Linki zewnętrzne
- Siedziba gminy: Tuchola
| Miasto | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Części miasta | |||||
| Wsie | |||||
| Części wsi | |||||
| Kolonie | |||||
| Osady | |||||
| Osady leśne | |||||
| Osady wsi | |||||
| Przysiółki wsi | |||||
| Zniesione |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tuchola County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.80 N
- S: 53.37 N
- W: 17.59 E
- E: 18.30 E
Autor:
Mapa gminy Tuchola, Polska
Autor: Gżdacz, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Raciąż, ul. Kasztelańska 2 - kościół cmentarny, obecnie rzymskokatolicki parafialny p.w. Świętej Trójcy, 1862-1866
