Racibor I

Racibor I
"|-książę pomorski
Okres

od 1135
do 7 maja 1155 lub 1156

Poprzednik

Warcisław I

Następca

Bogusław I, Kazimierz I

Dane biograficzne
Dynastia

Gryfici

Data urodzenia

ok. 1110

Data śmierci

7 maja 1155 lub 1156

Ojciec

Świętobor?

Matka

NN

Żona

Przybysława

Dzieci

Małgorzata, Świętopełk

Racibor I z żoną Przybysławą. Płyta nagrobna z ok. 1370, w wieży kościoła w Usedom

Racibor I (ur. ok. 1110, zm. 7 maja 1155 lub 1156[1]) – władca pomorski, brat Warcisława I, prawdopodobny syn Świętobora, księcia pomorskiego.

Życiorys

Początkowo rezydował w Kamieniu, z którego wyprawiał się na Danię, Szwecję i Norwegię[2][3]. Nad księstwem objął władzę, po śmierci protoplasty dynastii Gryfitów, Warcisława I w 1135[4]. W literaturze przedmiotu dominował pogląd, że Racibor I prócz piastowania władzy nad księstwem pomorskim był również księciem sławieńskim i założycielem tamtejszej dynastii (L. Quandt). Współczesne badania odrzucają tę hipotezę (E. Rymar)[5].

Po przejęciu władzy nad księstwem pomorskim, nadal organizował łupieżcze wyprawy do Skandynawii[3]. W tym samym roku Racibor I rozbił flotę duńską, która wyprawiała się ku Rugii i w odwecie doszczętnie zniszczył ówczesną stolicę Danii – Roskilde[6][7]. Wspominają o tym m.in. ówczesne skandynawskie roczniki, tj. Annales Nestredienses oraz Annales Sorami. Do jego najważniejszych wypraw należy ta z 1135, kiedy to wraz z siostrzeńcem Dunimysłem zrabował miasto Konungahela[8][9][10][3].

Racibor był orędownikiem i krzewicielem wiary chrześcijańskiej. Za jego panowania wybudowano kościoły w Bardzie, Grzymiu oraz klasztory w Słupie i Grobi[11][12]. Ustalono również granice biskupstwa pomorskiego, które od 1128 miało swoją stolicę w Wołogoszczy oraz powołano pierwszego niekanonicznego biskupa Wojciecha (14 października 1140)[13]. Biskupstwo obejmowało ziemie od Reknicy na zachodzie do rzeki Łeby na wschodzie. Zostało uposażone z kasztelani grodowych, bądź części ich dochodów[14][12].

Po śmierci został pochowany w klasztorze norbertanów w Grobi. Władzę po nim przejęli synowie Warcisława I – Bogusław I i Kazimierz I[15].

Rodzina

Żoną Racibora I była Przybysława[4], przypuszczalnie córka Jarosława Świętopełkowica, księcia Włodzimierza, która zmarła po 1155 lub 1156[16]. Z tego małżeństwa pochodziło dwoje dzieci, tj.

  • Małgorzata (ur. najp. w okr. 11421145, zm. przed 1197/1198) – żona Bernarda I, hrabiego Ratzeburga,
  • Świętopełk (ur. ?, zm. ?) – dzielnicowy książę pomorski?[17].

W starszej literaturze przedmiotu podawane są informacje, że prócz Małgorzaty i Świętopełka do potomstwa Racibora należeli również synowie: Warcisław (II), Bogusław III, Bartolomeusz, oraz córki Świętopełka i Dobrosława[2][18].

Genealogia

Siemomysł pomorski
ur. w okr. 1000–1020
zm. po 29 VI 1046
lub Świętoborzyc
ur. ?, zm. ?

NN
ur. ?
zm. ?

NN
ur. ?
zm. ?

NN
ur. ?
zm. ?
     
   
 Świętobor?
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
   
  

Przybysława
ur. w okr. 1113–1118
zm. po 1155 lub 1156
OO    1134/1135 lub 1136
Racibor I
(ur. ok. 1110,
zm. 7 V 1155 lub 1156)
          
          
          
Świętopełk
ur. ?
zm. ?
Małgorzata
ur. najp. w okr. 1142–1145
zm. przed 1197/1198

Przypisy

  1. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 105-109.
  2. a b J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 343.
  3. a b c Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 29-30.
  4. a b K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 23.
  5. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 106-107.
  6. W 1151 w Roskilde powstał związek żeglarski, który miał na celu obronę przed atakami korsarskimi i pomorskich książąt. K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 23, J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 343.
  7. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 54.
  8. „Islandzki historyk Snorre Sturluson opisując wyprawę pomorskiego księcia Racibora na Konungahelę wspominał, że niektóre (łodzie) mieściły aż 44 wojów i 2 konie, osiągały zatem wyporność ok. 5 ton. Potwierdzałyby tę opinię wraki odkryte w Gdańsku-Oruni i Charbrowie na Pomorzu”. Cyt. za: L. Leciejewicz, Słowianie zachodni: z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, s. 299.
  9. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 106.
  10. B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, ss. 54-55.
  11. J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, ss. 343-344.
  12. a b Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 31.
  13. L. Fabiańczyk, Apostoł Pomorza, s. 74.
  14. K. Maleczyński, Bolesław III Krzywousty, ss. 294-295.
  15. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 106, 113, 119.
  16. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 107-109.
  17. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 105-109, 121-122.
  18. U. Madsen: Ratibor I. Herzog von Schlawe-Stolp. [dostęp 2012-05-02]. (niem.).

Bibliografia

Opracowania

  • Zygmunt Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1996, ISBN 83-232-0732-1, OCLC 830122949.
  • Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
  • Lech Fabiańczyk, Apostoł Pomorza, Szczecin: „Książnica Pomorska”, 2001, ISBN 83-87879-20-7, OCLC 749440212.
  • Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
  • Leciejewicz L., Słowianie zachodni: z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1989, ISBN 83-04-02690-2.
  • Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
  • Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
  • Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.

Opracowania online

Media użyte na tej stronie

Racibor i Przybysława.jpg
Książę Racibor I z żoną Przybysławą. Płyta nagrobna z ok. 1370 r. w wieży kościoła w Uznamiu