Racibor I

Racibor I
"|-książę pomorski
Okres

od 1135
do 7 maja 1155 lub 1156

Poprzednik

Warcisław I

Następca

Bogusław I, Kazimierz I

Dane biograficzne
Dynastia

Gryfici

Data urodzenia

ok. 1110

Data śmierci

7 maja 1155 lub 1156

Ojciec

Świętobor?

Matka

NN

Żona

Przybysława

Dzieci

Małgorzata, Świętopełk

Racibor I z żoną Przybysławą. Płyta nagrobna z ok. 1370, w wieży kościoła w Usedom

Racibor I (ur. ok. 1110, zm. 7 maja 1155 lub 1156[1]) – władca pomorski, brat Warcisława I, prawdopodobny syn Świętobora, księcia pomorskiego.

Życiorys

Początkowo rezydował w Kamieniu, z którego wyprawiał się na Danię, Szwecję i Norwegię[2][3]. Nad księstwem objął władzę, po śmierci protoplasty dynastii Gryfitów, Warcisława I w 1135[4]. W literaturze przedmiotu dominował pogląd, że Racibor I prócz piastowania władzy nad księstwem pomorskim był również księciem sławieńskim i założycielem tamtejszej dynastii (L. Quandt). Współczesne badania odrzucają tę hipotezę (E. Rymar)[5].

Po przejęciu władzy nad księstwem pomorskim, nadal organizował łupieżcze wyprawy do Skandynawii[3]. W tym samym roku Racibor I rozbił flotę duńską, która wyprawiała się ku Rugii i w odwecie doszczętnie zniszczył ówczesną stolicę Danii – Roskilde[6][7]. Wspominają o tym m.in. ówczesne skandynawskie roczniki, tj. Annales Nestredienses oraz Annales Sorami. Do jego najważniejszych wypraw należy ta z 1135, kiedy to wraz z siostrzeńcem Dunimysłem zrabował miasto Konungahela[8][9][10][3].

Racibor był orędownikiem i krzewicielem wiary chrześcijańskiej. Za jego panowania wybudowano kościoły w Bardzie, Grzymiu oraz klasztory w Słupie i Grobi[11][12]. Ustalono również granice biskupstwa pomorskiego, które od 1128 miało swoją stolicę w Wołogoszczy oraz powołano pierwszego niekanonicznego biskupa Wojciecha (14 października 1140)[13]. Biskupstwo obejmowało ziemie od Reknicy na zachodzie do rzeki Łeby na wschodzie. Zostało uposażone z kasztelani grodowych, bądź części ich dochodów[14][12].

Po śmierci został pochowany w klasztorze norbertanów w Grobi. Władzę po nim przejęli synowie Warcisława I – Bogusław I i Kazimierz I[15].

Rodzina

Żoną Racibora I była Przybysława[4], przypuszczalnie córka Jarosława Świętopełkowica, księcia Włodzimierza, która zmarła po 1155 lub 1156[16]. Z tego małżeństwa pochodziło dwoje dzieci, tj.

  • Małgorzata (ur. najp. w okr. 1142–1145, zm. przed 1197/1198) – żona Bernarda I, hrabiego Ratzeburga,
  • Świętopełk (ur. ?, zm. ?) – dzielnicowy książę pomorski?[17].

W starszej literaturze przedmiotu podawane są informacje, że prócz Małgorzaty i Świętopełka do potomstwa Racibora należeli również synowie: Warcisław (II), Bogusław III, Bartolomeusz, oraz córki Świętopełka i Dobrosława[2][18].

Genealogia

Siemomysł pomorski
ur. w okr. 1000–1020
zm. po 29 VI 1046
lub Świętoborzyc
ur. ?, zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
NN
ur. ?
zm. ?
     
   
 Świętobor?
ur. ?
zm. ?		NN
ur. ?
zm. ?
   
  

Przybysława
ur. w okr. 1113–1118
zm. po 1155 lub 1156
OO    1134/1135 lub 1136		Racibor I
(ur. ok. 1110,
zm. 7 V 1155 lub 1156)
          
          
          
Świętopełk
ur. ?
zm. ?		Małgorzata
ur. najp. w okr. 1142–1145
zm. przed 1197/1198

Przypisy

  1. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 105-109.
  2. ↑ a b J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 343.
  3. ↑ a b c Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, ss. 29-30.
  4. ↑ a b K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 23.
  5. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 106-107.
  6. ↑ W 1151 w Roskilde powstał związek żeglarski, który miał na celu obronę przed atakami korsarskimi i pomorskich książąt. K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 23, J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 343.
  7. ↑ B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, s. 54.
  8. ↑ „Islandzki historyk Snorre Sturluson opisując wyprawę pomorskiego księcia Racibora na Konungahelę wspominał, że niektóre (łodzie) mieściły aż 44 wojów i 2 konie, osiągały zatem wyporność ok. 5 ton. Potwierdzałyby tę opinię wraki odkryte w Gdańsku-Oruni i Charbrowie na Pomorzu”. Cyt. za: L. Leciejewicz, Słowianie zachodni: z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, s. 299.
  9. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 106.
  10. ↑ B. Dopierała, Polskie losy Pomorza Zachodniego, ss. 54-55.
  11. ↑ J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, ss. 343-344.
  12. ↑ a b Z. Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, s. 31.
  13. ↑ L. Fabiańczyk, Apostoł Pomorza, s. 74.
  14. ↑ K. Maleczyński, Bolesław III Krzywousty, ss. 294-295.
  15. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 106, 113, 119.
  16. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 107-109.
  17. ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 105-109, 121-122.
  18. ↑ U. Madsen: Ratibor I. Herzog von Schlawe-Stolp. [dostęp 2012-05-02]. (niem.).

Bibliografia

Opracowania

  • Zygmunt Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań: Wydaw. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1996, ISBN 83-232-0732-1, OCLC 830122949.
  • Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
  • Lech Fabiańczyk, Apostoł Pomorza, Szczecin: „Książnica Pomorska”, 2001, ISBN 83-87879-20-7, OCLC 749440212.
  • Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
  • Leciejewicz L., Słowianie zachodni: z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1989, ISBN 83-04-02690-2.
  • Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
  • Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
  • Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.

Opracowania online

Media użyte na tej stronie

Racibor i Przybysława.jpg
Książę Racibor I z żoną Przybysławą. Płyta nagrobna z ok. 1370 r. w wieży kościoła w Uznamiu