Rada Dowództwa Rewolucji (Irak)

Rada Dowództwa Rewolucji – naczelny organ władzy wykonawczej i ustawodawczej w Iraku w latach 1968-2003, od objęcia władzy przez partię Baas drogą zamachu stanu do obalenia rządów Saddama Husajna po interwencji amerykańskiej.

Historia

Rada Dowództwa Rewolucji w Iraku została utworzona 18 lipca 1968, dzień po przeprowadzeniu przez iracką partię Baas udanego zamachu stanu. Od początku była najwyższym organem władzy zarówno wykonawczej, jak i ustawodawczej w Iraku pod rządami baasistów[1]. W pierwszym składzie Rady znalazło się trzech czołowych działaczy partii Baas (Ahmad Hasan al-Bakr, Salih Mahdi Ammasz oraz Hardan at-Tikriti), dwóch działaczy niezwiązanych z nią bliżej, ale gotowych podporządkować się polityce pierwszej grupy (Hammad Szihab, Sadun Ghajdan) oraz dwóch bezpartyjnych wojskowych (Abd ar-Razzak an-Najif, Ibrahim Abd ar-Rahman ad-Da'ud). Już 30 lipca baasiści zmusili jednak dwóch ostatnich do opuszczenia Iraku[1]. Niezależnie od Rady po zamachu stanu utworzony został rząd z Ahmadem Hasanem al-Bakrem na czele, jednak faktycznie kluczowe kwestie rozstrzygane były na forum Rady[1]. Jej status najwyższej władzy ustawodawczej i wykonawczej potwierdziła przyjęta we wrześniu 1968 tymczasowa konstytucja iracka, w której zapisano, że Rada odpowiada za swoje działania jedynie przed iracką partią Baas, i ta podległość była jednak w praktyce iluzoryczna[1]. Przy Radzie działało Biuro Bezpieczeństwa, odpowiedzialne przed prezydentem, zajmujące się inwigilacją opozycji politycznej i religijnej[2].

W pierwszych latach po zamachu stanu z lipca 1968 najbardziej wpływowym politykiem w Radzie był al-Bakr, jednak jego władza nie była nieograniczona. Marion Farouk-Sluglett i Peter Sluglett określają faktyczny ustrój ówczesnego Iraku jako kolektywną dyktaturę[1]. W irackiej propagandzie podkreślano, że decyzje w państwie były podejmowane kolektywnie[3]. Początkowo w składzie Rady dominowali wojskowi, jednak już w 1969 włączono do niej grupę zawodowych działaczy partii Baas wywodzących się z tzw. sunnickiego trójkąta[4]. We wrześniu najpotężniejszą postacią w Radzie był już Saddam Husajn, który zdołał doprowadzić do usunięcia z niej najpoważniejszych konkurentów (Saliha Mahdiego Ammasza i Hardana at-Tikritiego) lub zmarginalizować ich[5]. Ahmad Hasan al-Bakr ostatecznie stracił dawną pozycję w 1977, gdy zrzekł się stanowiska ministra obrony[6]. W tym samym roku do Rady dokooptowano grupę nowych działaczy, których wcześniej włączono także do Przywództwa Regionalnego irackiej partii Baas[7]. Dwa lata później Saddam Husajn przeprowadził czystkę w Radzie, ogłaszając, że pięciu jej członków, w tym tacy, którzy przez wiele lat byli jego współpracownikami, planowało zamach na jego życie. Pokazowemu procesowi nad politykami przewodniczył członek Rady, Na'im Haddad, a ich wymuszone zeznania emitowano w telewizji[8].

Rada Dowództwa Rewolucji straciła na faktycznym znaczeniu po skonsolidowaniu dyktatorskiej władzy przez Saddama Husajna[9].

Radę Dowództwa Rewolucji zlikwidowano w ramach polityki debasyfikacji po tym, gdy rządy Saddama Husajna zostały obalone przez interwencję Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników[10].

Skład Rady

Członkowie Rady Dowództwa Rewolucji[1][4]
NazwiskoData włączeniaData wykluczenia
Ahmad Hasan al-Bakr18 lipca 1968Zrezygnował z członkostwa w Radzie w 1979.
Salih Mahdi Ammasz18 lipca 1968wrzesień 1971[5]
Hardan at-Tikriti18 lipca 1968październik 1970[3]
Abd ar-Razzak an-Najif18 lipca 196830 lipca 1968
Ibrahim Abd ar-Rahman ad-Da'ud18 lipca 196830 lipca 1968
Hammad Szihab18 lipca 1968Pozostawał w radzie do śmierci podczas zamachu stanu Nazima Kazzara w 1973[3].
Sadun Ghajdan18 lipca 1968czerwiec 1982[11]
Saddam Husajnlistopad 1969Pozostawał w radzie do obalenia jego dyktatorskich rządów w 2003.
Abd Allah Sallum as-Samarra'ilistopad 19691970[5]
Abd al-Chalik as-Samarra'ilistopad 1969lipiec 1973[3]
Szafik al-Kamalilistopad 19691970[12] lub 1973[13]
Abd al-Karim asz-Szajchlilistopad 1969wrzesień 1971[5]
Murtada al-Hadisilistopad 1969czerwiec 1974[12]
Taha Jasin Ramadanlistopad 1969Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Salah Umar al-Alilistopad 19691973[13]
Izzat Mustafalistopad 1969marzec 1977[12]
Izzat Ibrahim ad-Durilistopad 1969Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Burhan ad-Din Mustafawrzesień 1977[7]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Na’im Haddadwrzesień 1977[14]1986[15]
Tajjih Abd al-Karimwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Tahir Taufik al-Aniwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Abd al-Fattah Ibrahim al-Jasinwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Hasan al-Amiriwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Dżafar Kasim Hammudiwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Tarik Azizwrzesień 1977[14]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Abd Allah Fadil Abbaswrzesień 1977[8]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Adnan Chajr Allahwrzesień 1977[14]Pozostawał w radzie do śmierci w katastrofie helikoptera 4 maja 1989[16]
Sadun Szakirwrzesień 1977[14]Odszedł na emeryturę w 1990[17]
Muhji Abd al-Husajn al-Maszhadiwrzesień 1977[7]Skazany na śmierć i stracony na przełomie lipca i sierpnia 1979[8]
Adnan al-Hamdaniwrzesień 1977[18]
Muhammad Ajiszwrzesień 1977[18]
Muhammad Mahdżubwrzesień 1977[18]
Ghanim Abd al-Dżalilwrzesień 1977[18]
Tarik Hammad al-Abd Allahlipiec 1979[8]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[12]
Taha Muhji ad-Din Marufczerwiec 1982[14]
Ali Hasan al-Madżidwrzesień 1991[17]
Muhammad Hamza az-Zubajdiwrzesień 1991[19]2001[19]
Mizban Chidr Hadiwrzesień 1991[19]Członek Rady do jej rozwiązania w 2003[19].
Latif Nusajjif Dżasimluty 1994[19]
Muhammad Zimam Abd ar-Razzakluty 1994[19]
Abd al-Baki Abd al-Karim as-Sadunluty 1994[19]
Samir Abd al-Aziz an-Nadżmluty 1994[19]
Adil Abd Allahluty 1994[19]
Aziz Salih an-Numanluty 1994[19]
Kusajj Husajnmaj 2001[19]
Jahja Abd Allah al-Abudimaj 2001[19]
Uklah Abu Sakrmaj 2001[19]
Raszid Ta'an Kazimmaj 2001[19]
Fadil Mahmud Gharibmaj 2001[19]
Muhsin Chadr al-Chafadżimaj 2001[19]
Huda Salih Mahdi Ammaszmaj 2001[19]Członkini Rady do jej rozwiązania w 2003.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 114-116.
  2. ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 121.
  3. ↑ a b c d M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 136.
  4. ↑ a b M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 120.
  5. ↑ a b c d M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 135.
  6. ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 207,
  7. ↑ a b c M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 208.
  8. ↑ a b c d M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 209.
  9. ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 305.
  10. ↑ T. Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012, s. 62. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 824827947. (ang.)
  11. ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 210.
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ghareeb E., Dougherty B.: Historical..., s. 729.
  13. ↑ a b M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 163.
  14. ↑ a b c d e f g h i j M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 211.
  15. ↑ Ghareeb E., Dougherty B.: Historical..., s. 237.
  16. ↑ M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett, Iraq..., s. 273-274.
  17. ↑ a b Ghareeb E., Dougherty B.: Historical..., s. 731.
  18. ↑ a b c d Ghareeb E., Dougherty B.: Historical..., s. 730.
  19. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Ghareeb E., Dougherty B.: Historical..., s. 732.

Bibliografia

  • Dawisha A.: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2013. ISBN 978-0-691-15793-1.
  • Farouk-Sluglett M., Sluglett P.: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
  • Edmund Ghareeb, Historical Dictionary of Iraq, Beth Dougherty, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-6568-6, OCLC 176876157.
  • Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.