Radioodbiornik

Polski odbiornik Marconi 4-LS/I z 1929 r.
Polski odbiornik Elektrit Allegro z 1938 r.
Polski odbiornik Polonez, 1956-1958 (z gramofonem)
Polski odbiornik Światowid z 1964 r.
Polski odbiornik przenośny Julia Stereo z lat 70. XX w.

Radioodbiornik (odbiornik radiowy, odbiornik radiofoniczny, radio) – urządzenie elektroniczne służące do odbioru audycji radiowych. Audycje wysyłane są przez stacje nadawcze jako fale radiowe zmodulowane sygnałem akustycznym (mowa, muzyka, efekty dźwiękowe). Stosowana bywa modulacja amplitudy (starsze rozwiązanie) lub modulacja częstotliwości. Zadaniem odbiornika jest zamiana informacji zawartej w falach radiowych na napięcie elektryczne, a następnie na dźwięk.

Elementy odbiornika radiofonicznego

W skład klasycznego odbiornika radiofonicznego wchodzą następujące elementy:

Układy elektryczne odbiornika

W zależności od budowy układu odbiorczego wyróżnia się:

  • Odbiornik detektorowy zwany też kryształkowym składał się z podstawowych elementów, wymienionych w części „Elementy składowe”; umożliwiał odbiór lokalnej stacji nadawczej przy pomocy słuchawek.
  • Układ o bezpośrednim wzmocnieniu – zastosowanie wzmacniacza wielkiej częstotliwości (w.cz.) przed detektorem pozwoliło na odbiór dalekich stacji; by móc słuchać przy pomocy głośnika, zastosowano po detektorze wzmacniacz małej częstotliwości (m.cz.). Wzmacniacze w.cz. i m.cz. budowane były na lampach elektronowych.
  • Odbiornik reakcyjny – we wzmacniaczu w.cz. zastosowano dodatnie sprzężenie zwrotne, zwane reakcją; pozwoliło to na uzyskanie dużej czułości i selektywności odbiornika przy niewielkiej liczbie lamp.
  • Odbiornik superreakcyjny – modyfikacja odbiornika reakcyjnego. Działanie odbiornika superreakcyjnego polega na tym, że we wzmacniaczu w.cz. występuje generacja, która jest tłumiona po pewnym czasie od jej wystąpienia (typowo jest to czas rzędu μs). Szybkość narastania generowanego sygnału zależy od aktualnie odbieranej mocy sygnału radiowego. W ten sposób współczynnik wypełnienia obwiedni generowanego sygnału zależy od mocy odbieranego sygnału. Po odfiltrowaniu z obwiedni częstotliwości narastania i gaśnięcia drgań otrzymujemy napięcie proporcjonalne do amplitudy sygnału wejściowego.
  • Superheterodyna – układ opracowany roku 1918 przez Edwina Armstronga, rozpowszechniony w latach 30. XX wieku i odtąd stosowany stale przy konstruowaniu odbiorników radiowych. Istotą układu jest wytworzenie przy pomocy lokalnego generatora (heterodyny) sygnału o częstotliwości niezależnej od odbieranej stacji, co ułatwia jego wzmocnienie.
  • Superheterodyna z pętlą synchronizacji fazowej (PLL) – układ składa się z generatora częstotliwości wzorcowej, generatora przestrajanego napięciem (VCO), detektora fazy, filtru dolnoprzepustowego oraz dzielników częstotliwości. Detektor fazy porównuje częstotliwość generatora wzorcowego z podzieloną częstotliwością generatora przestrajanego napięciem. W przypadku niezgodności fazy powstaje napięciowy sygnał błędu, który jest wykorzystywany do korekcji dostrojenie VCO[1].
  • Radio programowalne (SDR) – działanie podstawowych elementów elektronicznych (takich jak filtry i demodulatory) jest realizowane za pomocą programu komputerowego.
  • Radio cyfrowe – termin odnoszący się do odbiorników radiofonii nadawanej w formie cyfrowej (DAB+, DRM).

Konstrukcja odbiorników

Pierwsze odbiorniki radiofoniczne powstały w latach 20. XX wieku. Montowane były w prostopadłościennych, drewnianych skrzynkach. W latach 30. obudowy droższych odbiorników bardziej przypominały meble, niż urządzenia techniczne. Elementami czynnymi stosowanymi przez wiele lat były lampy elektronowe, pierwszy odbiornik tranzystorowy wyprodukowano w USA w 1954 r. Pod koniec XX wieku odbiornik radiowy najczęściej występował jako element zestawu (z magnetofonem, odtwarzaczem CD). Miniaturyzacja podzespołów elektronicznych (w szczególności zastosowanie układów scalonych) pozwoliła na wbudowanie odbiornika w niewielkie urządzenia codziennego użytku, np. telefon, zegarek, czy nawet długopis.

Parametry odbiorników

Charakterystycznymi cechami odbiornika radiowego są między innymi: zakresy odbieranych częstotliwości, czułość, selektywność i moc wyjściowa.

Inne radiowe urządzenia odbiorcze

Istnieją również inne typy urządzeń odbierających sygnały przesyłane przy pomocy fal elektromagnetycznych. Są to m.in. telewizory, urządzenia radiokomunikacyjne, telefony komórkowe, radiotelefony, aparatura do zdalnego sterowania i wiele innych.

Zobacz też

Przypisy

  1. Technika cyfrowa w odbiorniku cyfrowym, old.zseii.edu.pl [dostęp 2021-03-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Radio Diora Polonez.jpg
Autor: Wojciech Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Radio-gramophone "Polonez", (front)
manufacturer: "DIORA" (Poland), 1956-1958
2017 Odbiornik radiowy Światowid.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odbiornik radiowy Światowid z 1964 roku, wyprodukowany przez Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka w Warszawie
Radio Elektrit Allegro 1.jpg
Autor: Wojciech Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Radio "Allegro Z", (front)
manufacturer: "Elektrit" (Poland), 1938/39
Radio Eltra Julia-stereo.jpg
Autor: Wojciech Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Radio "Julia-stereo",
manufacturer: "ELTRA" (Poland), 1979
Radio Marconi-4LS.jpg
Autor: Michał Pysz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Radio "4LS",
manufacturer: "Marconi Polska", 1929