Radom Główny
 nr rej. 376/A/88 z 04.04.1988 | |
 Dworzec kolejowy w Radomiu. Po prawej stronie budynek główny z 1885, po lewej budynek poczekalni z lat 90. XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | Śródmieście |
| Zarządca | |
| Data otwarcia | 1885 |
| Poprzednie nazwy | Радом (1885–1915) |
| Rodzaj | |
| Liczba pasażerów (2018) | 4400 |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów | 3 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°23′28,1″N 21°09′18,2″E/51,391139 21,155056 | |
Portal  Transport szynowy | |
Radom Główny – dworzec kolejowy i stacja w Radomiu, w dzielnicy Śródmieście[1]. Stacja położona jest na szlaku linii kolejowych nr 8, 22 oraz 26[2]. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca wojewódzkiego[3]. Obiekt jest częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia[4].
W roku 2018 stacja obsługiwała ok. 4400 pasażerów na dobę, co dawało jej, wespół ze stacją Zielona Góra, 73. miejsce w kraju[5].
Historia
Wybudowana w latach 1882–1885 Kolej Iwanogrodzko-Dąbrowska była szlakiem łączącym wsie Dąbrowa i Iwangorod. Przebiegała przez główne miasta południowej części Królestwa Polskiego, będącego częścią Imperium Rosyjskiego, w tym przez Radom, w którym znajdowała się siedziba zarządu spółki nadzorującej nowo powstałą linię[6]. Poprowadzenie przez miasto linii kolejowej, zapewniało dogodne i relatywnie szybkie połączenie nie tylko z głównymi miastami regionu, jak np. Warszawą (przez Kolej Nadwiślańską), ale i z tak odległymi ośrodkami jak Petersburg (przez Wilno) i Wiedeń (przez Kraków). Korzystne połączenie kolejowe z wielkimi rynkami zbytu (szczególnie rosyjskim) znacznie przyspieszyło rozwój gospodarczy i urbanistyczny miasta (w tym okresie zabudowano wiele ulic południowej części Śródmieścia, np. Józefa Piłsudskiego czy Stanisława Moniuszki[7] oraz wybudowano wiele zakładów przemysłowych)[6]. W 1900 roku kolej Iwanogrodzko-Dąbrowską włączono do Kolei Nadwiślańskiej. W dniu 3 listopada 1918 infrastruktura kolejowa w Radomiu została przejęta przez władze polskie, co upamiętnia tablica umieszczona na budynku dworca[6]. W 1934 oddano do użytku łączącą Radom ze stolicą tzw. linię radomską[8]. W 1948 otwarto komunikującą Radom i Łódź linię kolejową nr 22[9]. W 2015 zakończyła się przebudowa stacji oraz czterokilometrowego odcinka linii kolejowej nr 8, która obejmowała m.in. remont tunelu, przebudowę układu torowego i sieci trakcyjnej, remont peronów, budowę lokalnego centrum sterowania i in. Łączny koszt prac wyniósł ponad 100 mln zł[10]. W lutym 2019 Koleje Mazowieckie pozyskały 5 działek o łącznej powierzchni 0,35 ha, na których wzniesiona zostanie baza utrzymaniowa dla wykonywania przeglądów w poziomach P1-P2[11]. W sierpniu 2021, w wyniku rozbudowy radomskiego węzła kolejowego o nowe przystanki osobowe (Radom Stara Wola, Radom Północny, Radom Gołębiów) i wobec perspektywy budowy dwóch kolejnych stacji osobowych (Radom Wschodni oraz Radom Południowy)[12][13], PKP PLK zwróciły się do rady miejskiej Radomia z prośbą o przyjęcie uchwały umożliwiającej wszczęcie przez zarządcę infrastruktury kolejowej procedury zmiany nazwy stacji z Radom na Radom Główny[14]. Oficjalnie nowa nazwa stacji funkcjonuje od 12 grudnia 2021[15].
Gmach dworca
Gmach dworca kolejowego w Radomiu wybudowano w 1885 według projektu Adolfa Schimmelpfenniga, autora projektu m.in. dworca Łódź Fabryczna, na gruntach wsi Prędocinek, leżącej wówczas poza granicami administracyjnymi miasta[16]. W niezmienionym stanie budynek przetrwał do 1915 roku, kiedy został spalony przez wycofujące się wojska rosyjskie i odbudowany tymczasowo przez okupujących Radom Austriaków. Gmach dworca wraz z całą infrastrukturą kolejową został przejęty przez polskie władze 3 listopada 1918, co upamiętnia tablica zawieszona na fasadzie budynku od strony peronów[6]. Kolejna przebudowa dworca, tym razem nadająca budynkowi formę renesansu polskiego, uchodzącego za polski styl narodowy, nastąpiła w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W tym stanie obiekt przetrwał II wojnę światową, po której wmurowano w fasadę od strony peronów tablicę upamiętniającą radomskich kolejarzy zamordowanych przez Niemców[6]. Kolejny remont generalny przeprowadzono w latach 1989–1992 według projektu Jerzego Bortkiewicza. Całkowicie zmieniono układ wnętrz starego gmachu (fasada pozostała niezmieniona) i zbudowano nowy budynek poczekalni, stylistycznie nawiązujący do starszego obiektu[6]. W latach 2012–2013 dokonano kompleksowej modernizacji budynku dworca, która kosztowała łącznie ok. 13 mln złotych[17][18].
Galeria
Budynek dworca od strony ulicy Traugutta.
Budynek dworca – widok od strony zachodniej
Herb Radomia umieszczony na tympanonie ryzalitu środkowego starego budynku dworca.
Hala dworca po przebudowie z lat 1989–1992.
Tablica upamiętniająca przejęcie dworca przez władze polskie w dniu 3 listopada 1918.
Tablica upamiętniająca radomskich kolejarzy zamordowanych przez Niemców w latach 1939–1945.
Przypisy
- ↑ Uchwała nr 330/2012 w sprawie podziału Radomia na obszary Systemu Informacji Miejskiej. bip.radom.pl.
- ↑ Stacja Radom. Atlas Kolejowy Polski. (pol.).
- ↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 367
- ↑ Szlak Turystyczny Zabytki Radomia. Centrum Informacji Turystycznej w Radomiu.
- ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r.. 2020-01-27. [dostęp 2020-01-30].
- ↑ a b c d e f Red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 110.
- ↑ Red. W. Kalinowski, Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1976, s. 169.
- ↑ Krótka historia kolei w Warszawie, Warszawa1939.pl [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Linia Tomaszów Mazowiecki – Radom (22) [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Tunel i wszystkie perony na stacji PKP Radom wreszcie otwarte, Gazeta Wyborcza Radom [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Koleje Mazowieckie pozyskały działki pod bazę w Radomiu, inforail.pl [dostęp 2019-03-03] (pol.).
- ↑ Katarzyna Ludwińska, PKP. Dzięki społecznikom pociągi z Lublina będą stawać na stacji Radom Wschodni, Gazeta Wyborcza Radom, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2021-08-28] (pol.).
- ↑ Adam Woźniak, Wielkie inwestycje w kolej. Będzie łatwiej wsiąść do pociągu, Rzeczpospolita, 10 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-28] (pol.).
- ↑ Będzie zmiana stacji Radom na „Radom Główny”, www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-09-07] (pol.).
- ↑ Stacja Radom zmieni nazwę, Radio Plus [dostęp 2021-12-10] (pol.).
- ↑ Red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 53.
- ↑ Radom: po dwóch latach zakończył się remont dworca kolejowego, Onet.pl, 30 lipca 2013 [dostęp 2013-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-23] (pol.).
- ↑ b, (VIDEO) W środę otworzą dworzec PKP w Radomiu. Zobacz, jak wygląda po remoncie (zdjęcia), echodnia.eu, 30 lipca 2013 [dostęp 2013-07-31] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Radom w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net
- Radom w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
- Radom Główny w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- Radom w stacjekolejowe.pl
| Radom Główny | ||
| Linia 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny (102,944 km) | ||
  odległość: 4,120 km |  | odległość: 6,900 km |
| Linia 22 Tomaszów Mazowiecki – Radom Główny (88,610 km) | ||
odległość: 5,865 km |  | |
| Linia 26 Łuków – Radom Główny (117,433 km) | ||
 odległość: 0,920 km | | |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Straight line aqross (according to naming convention, name + modifier)
station at track aqross
head station, track to the right
head station, track to the right
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego, Radom, Polska
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego, Radom, Polska
head stop, track to the left
head stop, track to the right
non-passenger head station, track to the left
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Tablica pamiątkowa na ścianie budynku.
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego, Radom, Polska
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego, Radom, Polska
Autor:
Autor: Wojciech Domagała, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Radom, dworzec kolejowy, 1884-1885
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Tablica pamiątkowa na ścianie budynku.