Radomir Putnik

Radomir Putnik
Радомир Путник
Ilustracja
Vojvoda Vojvoda
Data i miejsce urodzenia

24 stycznia 1847
Kragujevac

Data i miejsce śmierci

17 maja 1917
Nicea

Przebieg służby
Lata służby

1863–1917

Siły zbrojne

Royal Coat of arms of Serbia (1882–1918).svg Królewskie Wojska Serbskie

Stanowiska

szef sztabu generalnego

Główne wojny i bitwy

wojna serbsko-turecka,
wojna serbsko-bułgarska,
I wojna bałkańska,
II wojna bałkańska,
I wojna światowa

Odznaczenia
Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami) Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami) Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami) Komandor Orderu Orła Białego (Serbia) Oficer Orderu Orła Białego (Serbia) Kawaler Orderu Orła Białego (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy Order Krzyża Takowy III klasy (Serbia) Order Krzyża Takowy IV klasy (Serbia) Order Krzyża Takowy IV klasy (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Komandorski Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania)

Radomir Putnik (ur. 24 stycznia 1847 w Kragujevacu, zm. 17 maja 1917 w Nicei) – serbski vojvoda (marszałek), wieloletni Szef Sztabu, dowódca wojsk serbskich podczas I i II wojny bałkańskiej, naczelny dowódca wojsk serbskich w czasie I wojny światowej, w 1914 zwyciężył armię austro-węgierską w bitwie nad Kolubarą.

Młodość

Urodził się jako syn Dimitriego Putnika, nauczyciela w Kragujevacu. Uczęszczał do szkoły artylerii w Belgradzie, którą ukończył w 1863 roku. W późniejszych latach był założycielem Akademii Wojennej w Serbii. W 1879 ożenił się z Ljubicą Bojowić, córką kapitana, z którą miał 7 dzieci (3 córki i 4 synów).

Putnik słynął z tego, że był bardzo ascetycznym i introwertycznym mężczyzną, lecz bardzo profesjonalnie i skrupulatnie podchodzącym do swoich obowiązków. Bardzo dużo palił, co w przyszłości miało odbić się na jego stanie zdrowia.

W latach 1876-1878 uczestnik wojny serbsko-tureckiej, której efektem było odzyskanie niepodległości przez Serbię. Od 1886 do 1895 profesor w Akademii Wojennej. Od 1889 Szef sztabu armii serbskiej, jednakże konflikt z królem Milanem I Obrenowiciem i jego następcą Aleksandrem zmusił go do ustąpienia i zatrzymał jego karierę. W 1903 pucz wojskowy obalił dynastię Obrenowiciów, wynosząc na tron dynastię Karadziordziewiciów. Po wojskowym zamachu stanu przeciwko królowi Aleksandrowi I, zamordowanemu przez organizację Czarna Ręka, Putnik został zrehabilitowany i przywrócony do służby na stanowisko szefa sztabu. W 1903 zostaje awansowany do stopnia generała. Był twórcą reorganizacji armii serbskiej i zwolennikiem promocji młodych, zdolnych oficerów.

Wojny bałkańskie

W 1912 po wybuchu I wojny bałkańskiej stał na czele zwycięskich starć armii serbskiej w walkach z Turkami. 24 października 1912 rozgromił armię turecką Zeki Paszy w bitwie pod Kumanowem. W wyniku zasług wojennych po tej bitwie otrzymuje awans na najwyższy stopień vojvody (marszałka) Serbii. Radomir Putnik był pierwszym oficerem, który otrzymał stopień vojvody (marszałka polnego). Podczas II wojny bałkańskiej 30 czerwca 1913 wojska serbsko-czarnogórskie (190 tysięcy żołnierzy) pod jego dowództwem pokonały w bitwie nad rzeką Bregalnicą w Macedonii 130 tysięczną armię bułgarską. Po wojnach bałkańskich minister wojny.

I wojna światowa

Putnik w swoim biurze

Po wybuchu I wojny światowej mianowany przez króla Piotra I głównodowodzącym wojsk serbskich. Mimo kłopotów ze zdrowiem stanowisko przyjął i dowodził 3. Armią serbską. Podczas walk obronnych autor wielkich militarnych zwycięstw nad armią Austro-Węgier (wykonawcami byli przeważnie młodsi oficerowie, Putnik z uwagi na zły stan zdrowia większość czasu spędzał w sztabie planując operacje bojowe). Po wojnach bałkańskich wojsko serbskie było zaprawione w bojach i dobrze znało się na rzemiośle wojennym w trudnym górzystym terenie. Sprawiło to, że ofensywa Austro-Węgier na Serbię w 1914 roku nie zakończyła się sukcesem. W sierpniu 1914 wojska serbskie pokonały wojska austro-węgierskie w bitwie na górze Cer. Putnik był autorem spektakularnego zwycięstwa nad armią austro-węgierską nad rzeką Kolubarą (grudzień 1914), która zakończyła się odbiciem zajętego wcześniej przez Austriaków Belgradu i wkroczeniem wojsk serbskich na terytorium Austro-Węgier. Pokonanie 450 tysięcznej armii generała Potiorka było wybitnym dziełem sztuki wojennej. Po tym zwycięstwie nastąpiła stabilizacja frontu na linii rzek Dunaj-Sawa-Drina do jesieni 1915 roku.

Na jesieni 1915 roku wojska niemieckie, austro-węgierskie i bułgarskie dowodzone przez marszałka Augusta von Mackensena, z trzech stron rozpoczęły ofensywę przeciwko Serbii siłami ok. 300 tysięcy żołnierzy. Otoczone wojska serbskie nie miały szans na zwycięstwo i po przegranych bitwach nad Moravą, na Ovczym Polu i decydującej na Kosowym Polu na przełomie listopada i grudnia 1915 roku Putnik rozkazał wycofanie sił przez Czarnogórę w stronę Albanii z nadzieją na udaną ewakuację na Wyspy Jońskie. Z powodu braków zaopatrzenia, zimowa przeprawa sił serbskich przez wrogo nastawiony kraj została okupiona ogromnymi stratami. Szacuje się że z powodu zimna, głodu i ataków nieprzyjaciela zginęło ok. 100 tysięcy żołnierzy serbskich. Do wybrzeża Adriatyku udało się dotrzeć ok. 125 tysięcy żołnierzy. Zostali oni przetransportowani przez francuską flotę na wyspę Korfu w celu przegrupowania.

W 1916 Radomir Putnik złożył dowództwo i przeszedł w stan spoczynku. Ciężko schorowany (z uwagi na słabość do tytoniu, cierpiał na rozedmę płuc) wyjechał do Francji na leczenie. Po dotarciu do Francji witany był z wielkimi honorami, a rząd francuski podarował mu willę. 17 maja 1917 zmarł we francuskiej Nicei. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych serbskich wojskowych.

Odznaczenia

Serbskie odznaczenia wojskowe
Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego CzarnegoOrder Gwiazdy Jerzego Czarnego, Krzyż Wielki
Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Jerzego CzarnegoOrder Gwiazdy Jerzego Czarnego, Wielki Oficer
Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami)Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Wielki Oficer
Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami)Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Komandor
Order Wojskowy Gwiazdy Jerzego Czarnego (z mieczami)Order Gwiazdy Jerzego Czarnego z Mieczami, Oficer
Komandor Orderu Orła Białego (Serbia)Order Orła Białego, Komandor
Oficer Orderu Orła Białego (Serbia)Order Orła Białego, Oficer
Kawaler Orderu Orła Białego (Serbia)Order Orła Białego, Kawaler
Krzyż Wielki Orderu Świętego SawyOrder św. Sawy, Krzyż Wielki
Order Krzyża Takowy V klasy (Serbia)Order Krzyża Takowy, Komandor
Order Krzyża Takowy IV klasy (Serbia)Order Krzyża Takowy, Oficer
Order Krzyża Takowy V klasy (Serbia)Order Takowa z Mieczami, Kawaler
Odznaczenia obce i międzynarodowe
Order Korony Żelaznej, III klasy (Austro-Węgry)
Kawaler Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria)Order Zasługi Wojskowej, Wielki Krzyż (Bułgaria)
Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)Legia Honorowa, Wielki Oficer
Wielki Oficer Orderu Korony RumuniiOrder Korony, Wielki Oficer (Rumunia)
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie)Order św. Stanisława, I klasy (Imperium Rosyjskie)
Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)Order św. Stanisława z Mieczami, III klasy (Imperium Rosyjskie)
Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie)Order Świętego Jerzego, IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania)Order św. Michała i św. Jerzego, Krzyż Komandorski (Wielka Brytania)

Media użyte na tej stronie

Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
RUS Order św. Jerzego (baretka).png
Baretka Orderu św. Jerzego
UK Order St-Michael St-George ribbon.svg
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Order of the Karađorđe's Star with Swords rib.png
Autor: Snake bgd, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of the Karađorđe's Star with Swords ribbon
Пластина на „Орден за Военна Заслуга“.jpg
Ribbon of the Order of Military Merit – Bulgaria
SRB-SHS-YUG Orden Belog Orla Oficir BAR.svg
Baretka: Order Białego Orła – Oficer – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
SRB-SHS-YUG Orden Belog Orla Komandir BAR.svg
Baretka: Order Białego Orła – Komandor – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
SRB-SHS-YUG Orden Belog Orla Kavalir BAR.svg
Baretka: Order Białego Orła – Kawaler – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
Radomir Putnik.jpg
Serbian Field Marshal Radomir Putnik a.k.a. Vojvoda Putnik (1847-1917)
Royal Coat of arms of Serbia (1882–1918).svg
Royal Coat of arms of Serbia according to the Law on the Coat of Arms of the Kingdom of Serbia, ie the large coat of arms.
RUS Order św. Stanisława (baretka).svg
Baretka Orderu św. Stanisława.
Order of the Karađorđe's Star rib.png
Autor: Snake bgd, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of the Karađorđe's Star ribbon
Order of the Cross of Takovo (Serbia) - ribbon bar.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the Order of the Cross of Takovo (Serbia)
Serbian Voivode rank insignia tilted.PNG
Oznaczenie stopnia serbskiego wojewody (marszałka polnego)