Radoryż Smolany

Radoryż Smolany
	wieś
	; Dwór w Radoryżu Smolanym
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	łukowski
Gmina	Krzywda
Liczba ludności (2011)	485
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	21-470
Tablice rejestracyjne	LLU
SIMC	0677323
	Położenie na mapie gminy Krzywda Radoryż Smolany
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Radoryż Smolany
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Radoryż Smolany
	Położenie na mapie powiatu łukowskiego Radoryż Smolany
	51°48′12″N 22°07′47″E/51,803333 22,129722

Radoryż Smolany – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, w gminie Krzywda^[4]^[5].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Radoryżu Kościelnym.

Historia miejscowości

Pierwsza wzmianka o wsi Radorzirz pochodzi z roku 1420, kiedy to chłopi protestowali przeciwko pozywaniu ich przez dziedzica tej wsi przed sąd w Lublinie, uważając za właściwy sąd w Radomiu. Wieś była położona po obu stronach granicy ziem łukowskiej i stężyckiej i używano dwóch nazw – Radoryż i Radoryżec, a później Radorzis Magna i Radorzis Parwa. Ponadto Radoryż przynależał do parafii w Tuchowiczu, a Radoryżec od roku 1437 do parafii wojcieszkowskiej. Z Radoryża wywodzi się rodzina Radorziskich, której członkowie w XVI wieku wybudowali pałac otoczony parkiem. Pałac został zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego.

W XVIII wieku wieś była własnością kasztelana połanieckiego Antoniego Cieciszewskiego. Jego spadkobiercy opuścili Radoryż dopiero w roku 1863 na skutek represji po powstaniu styczniowym. Już przed rokiem 1848 w Radoryżu istniał dwór, podobnie jak poprzedni otoczony parkiem. Ciągłym problemem była wilgoć, natomiast dumą – biblioteka, która uchowała się do roku 1945 i została wykorzystana przez okolicznych mieszkańców m.in. na opał w czasie wyjątkowo ciężkiej zimy 1945 roku^[6]. W Radoryżu zamieszkiwała rodzina Potworowskich, której słynący z sadów majątek (obok majątku krzywdziańskich Szulców) należał do największych w okolicy^[7].

Okolice Radoryża wyzwolono spod hitlerowskiej okupacji 22 lipca 1944 roku. Po wojnie majątek rozparcelowano. Dwór i zabudowania folwarczne, mocno zdewastowane, zostały przeznaczone na szkołę rolniczą – Powiatową Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego. W pierwszym roku naukę podjęło jednak jedynie ośmiu uczniów, a i oni zrezygnowali przed upływem roku. Następnie, w latach 1945–1947 był tu Ośrodek Przysposobienia Rolniczego, później prowadzono Kurs Administracji Rolnej, następnie Gimnazjum Rolnicze i w końcu Liceum 1. stopnia dla dorosłych, które 1 czerwca 1951 roku zakończyło działalność; pozostało jedynie gospodarstwo rolne podległe oświacie. Działalność edukacyjną wznowiono w 1955 roku, kiedy powstało Technikum Rolniczo-Łąkarskie, choć uczniowie pojawili się dopiero w roku 1957 po częściowo zakończonym remoncie.

Do 1954 roku istniała gmina Radoryż. Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku Radoryż Smolany zelektryfikowano; wybudowano tu także studnię głębinową i zakończono budowę szosy. W latach 1959–1960 wybudowano nowy gmach szkoły.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. ks. kard. Stefana Wyszyńskiego oraz Zespół Szkół im. Władysława Tatarkiewicza (dawne Technikum Łąkarskie).

Świetlica wiejska w Radoryżu Smolanym

3 lipca 2021 otwarto nową świetlicę wiejską. Obiekt o powierzchni użytkowej prawie 300 m² powstał dzięki wsparciu Unii Europejskiej (łączny koszt ok. 1,4 mln PLN), składa się z wielofunkcyjnej sali i wyposażony jest w zaplecze kuchenne, sanitarne i techniczne^[8].

Zobacz też

Radoryż Kościelny

Przypisy

↑ Wieś Radoryż Smolany w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-11-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-20].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1069 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ TeresaT. Tatarkiewiczowa TeresaT., Wspomnienia, PIW, 1979, Cytat: W 1945 roku, po zabraniu i rozparcelowaniu Radoryża, chcieliśmy bibliotekę odzyskać i spieniężyć, aby moja matka mogła mieć jakiś własny fundusik. Katalog pozostałych po wypadkach wojennych książek spisany został przez Wereszczyńskiego, uchodźcę z Suwalszczyzny. Katalog ten przedstawiłam w Bibliotece Publicznej w Warszawie, którą szczególnie zainteresowały czasopisma, jako możliwość dopełnienia zdekompletowanych w czasie wojny roczników, oraz książki w obcych językach i dawne wydania klasyków polskich. Zarząd Biblioteki wyrażał nawet chęć wysłania po książki samochodu ciężarowego, który by pozbierał w okolicy Radoryża podworskie biblioteki. Tymczasem sprzeciwiły się temu władze powiatowe, chcąc (za darmo) stworzyć bibliotekę w Łukowie. Część książek została na miejscu, otworzono bowiem w Radoryżu szkołę łąkarstwa. Ostatecznie z całej biblioteki, liczącej ponad tysiąc dzieł, pozostała mi tylko jedna książka, Jasełka Kraszewskiego w oryginalnej radoryskiej oprawie. Oddała mi ją Jadwiga Dmochowska (z Waydlów), której lepiej się powiodło, bo udało się jej odzyskać sporą część książek z biblioteki w Burcu i wśród nich była, widocznie pożyczona z Radoryża, książka Kraszewskiego. .
↑ Emilia Stobińska-Józefacka: Palce lizać!, Lublin, KAW 1994, ISBN 83-03-03435-9, s.40.
↑ Świetlica na 600-lecie. „Echo Katolickie”. 28 (1354), s. 5, 2021-07-15. Sielce: Siedlecka Oficyna Wydawnicza „Podlasie” Sp. z o.o.. ISSN 1898-9357 (pol.). [dostęp 2021-07-18].

Bibliografia

50 lat. Zespół Szkół Rolniczych w Radoryżu Smolanym 1946-1996. Radoryż Smolany: Komitet Organizacyjny VI Zjazdu Absolwentów, s. 5…7.

Linki zewnętrzne

Radoryż (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 434 .

[pwl-1] Wieś Radoryż Smolany w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-11-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-20].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1069 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] TeresaT. Tatarkiewiczowa TeresaT., Wspomnienia, PIW, 1979, Cytat: W 1945 roku, po zabraniu i rozparcelowaniu Radoryża, chcieliśmy bibliotekę odzyskać i spieniężyć, aby moja matka mogła mieć jakiś własny fundusik. Katalog pozostałych po wypadkach wojennych książek spisany został przez Wereszczyńskiego, uchodźcę z Suwalszczyzny. Katalog ten przedstawiłam w Bibliotece Publicznej w Warszawie, którą szczególnie zainteresowały czasopisma, jako możliwość dopełnienia zdekompletowanych w czasie wojny roczników, oraz książki w obcych językach i dawne wydania klasyków polskich. Zarząd Biblioteki wyrażał nawet chęć wysłania po książki samochodu ciężarowego, który by pozbierał w okolicy Radoryża podworskie biblioteki. Tymczasem sprzeciwiły się temu władze powiatowe, chcąc (za darmo) stworzyć bibliotekę w Łukowie. Część książek została na miejscu, otworzono bowiem w Radoryżu szkołę łąkarstwa. Ostatecznie z całej biblioteki, liczącej ponad tysiąc dzieł, pozostała mi tylko jedna książka, Jasełka Kraszewskiego w oryginalnej radoryskiej oprawie. Oddała mi ją Jadwiga Dmochowska (z Waydlów), której lepiej się powiodło, bo udało się jej odzyskać sporą część książek z biblioteki w Burcu i wśród nich była, widocznie pożyczona z Radoryża, książka Kraszewskiego. .

[7] Emilia Stobińska-Józefacka: Palce lizać!, Lublin, KAW 1994, ISBN 83-03-03435-9, s.40.

[8] Świetlica na 600-lecie. „Echo Katolickie”. 28 (1354), s. 5, 2021-07-15. Sielce: Siedlecka Oficyna Wydawnicza „Podlasie” Sp. z o.o.. ISSN 1898-9357 (pol.). [dostęp 2021-07-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wsie	Budki Cisownik Drożdżak Feliksin Fiukówka Gołe Łazy Huta-Dąbrowa Huta Radoryska Kasyldów Kożuchówka Krzywda Laski Nowy Patok Okrzeja Podosie Radoryż Kościelny Radoryż Smolany Ruda Stary Patok Szczałb Teodorów Wielgolas Wola Okrzejska Zimna Woda
Kolonie	Orle Gniazdo Rozłąki
Integralne części wsi	Anielin Budki Pierwsze Burzec Cycher Czworaki Dąbrowa Dwór (Krzywda) Dwór (Radoryż Smolany) Działkowice Fiukówka Gąszcze Graniczki Jakubówka Jasnosz Józefów Kobylczyk Kolonia Koryczany Kosiorki Majątek Mikołajek Pasmug odkarczmiska Radoryż Rowiny Stajki Szczepaniec Środkowe Budki Wierzcholina Zagóry Zagórze Zamłynie

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne