Radwanice (Ostrawa)

Radwanice
Radvanice
Część miasta Ostrawy
Ilustracja
Radwanicki ratusz
Państwo Czechy
KrajFlag of Moravian-Silesian Region.svg morawsko-śląski
PowiatOstrawa-miasto
MiastoOstrawa
W granicach Ostrawyl lipca 1941
Powierzchnia8,14 km²
Populacja (2001)
• liczba ludności

4728
Położenie na mapie Ostrawy
Mapa konturowa Ostrawy, po prawej znajduje się punkt z opisem „RadwaniceRadvanice”
Położenie na mapie Czech
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego
Mapa konturowa kraju morawsko-śląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „RadwaniceRadvanice”
Ziemia49°48′57″N 18°20′27″E/49,815833 18,340833
Portal Czechy

Radwanice (cz. Radvanice, niem. Radwanitz) – jedna z 37 części miasta statutarnego Ostrawy, stolicy kraju morawsko-śląskiego, we wschodnich Czechach, tworzy północną część obwodu miejskiego Radwanice i Bartowice we wschodniej części miasta, w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego. Jest to także jedna z 39 gmin katastralnych o powierzchni 813,8278 ha[1]. Populacja w 2001 wynosiła 4728 osób[2], zaś w 2012 odnotowano 1249 adresów[3].

Demografia[2]

Rok1869188018901900191019211930195019611970198019912001
Liczba ludności1528175523374885713970958136906976135862491542794728

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Radwanowitz[4][5][6]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Aż do połowy XVII wieku pozostawały częścią tzw. państwa polskoostrawskiego. Wtedy to mniejszą część Radwanowic i Bartowice zakupił od Bogusława Sedlnickiego Jan Skrbenski z Hřiště i na Šenově (Szonowie). Jego syn Jan Jarosław Skrbenski złączył tę część miejscowości, Bartowice i nowo założoną osadę Lipinę w samodzielne państwo z siedzibą w pałacu w Bartowicach. Te państwo w 1738 przyłączono do szonowskiego. Następnie Skrbeńscy podzielili swe państwo na szonowskie i kończyckie; dział Radwanic z Lipiną przypadło Kończycom.

Część Radwanic wraz z Lipiną około lat 20. XIX wieku się usamodzielniło i stworzyły własne państewko feudalne, kolejno rządzone przez kilku właścicieli do 1850 roku, kiedy to Teresa Kneissel podzieliła je na dwie części. Pierwszą sprzedała Józefowi i Karolinie Neumann, drugi hrabiom Wilczkom z Polskiej Ostrawy. Według nowego prawa z 1849 połączono Radwanice z osadamia Podlesie, Lipina i Krivec w jedną gminę o nazwie Radwanice. Pod koniec XIX w. wieś położona w powiecie frysztackim[7].

Węgiel na terenie gminy odnaleziono w 1896. Komercyjne wydobycie rozpoczęło się jednak dopiero w roku 1912, gdy skończono budowę kopalni Ludwik. W miejscowości rozwinął się również przemysł alkoholowy. Miejscowy browar założyli w 1858 Neumannowie, jednak w dobie kryzysu gospodarczego doszło do jego zamknięcia w 1937. W 1863 Leopold Neumann założył destylarnię etanolu, która wytwarzała również ocet i likiery i oparła się kryzysowi gospodarczemu lat 30.

Pierwsza kolonia robotnicza powstała w latach 1850-1870, przezwana starą po wybudowaniu nowej Kamčatki w 1921, w latach 1882-1909 wybudowano kolonię Pod kaplí (zwaną też Lipińską kolonią), a w 1925 Nad kaplí, z kolei w latach 1900-1910 powstała kolonia Trnkovec.

Dzieci z Radwanic i Lipiny uczęszczały najpierw do szkoły w Polskiej Ostrawie, lecz od 1868 roku posiadały już własną czeską szkołę gminną w Radwanicach. Kolejna szkoła powstała w Lipinach w 1907 roku, szkoła miejska zaś w 1927. Polską szkołę dla dzieci imigrantów z Galicji otwarto w 1909 roku, a w pierwszym roku naukę w niej podjęło 67 dzieci. Została zamknięta w 1920 przez władze czechosłowackie[8].

W administracji kościelnej Radwanice należały do rzymskokatolickiej parafii polskoostrawskiej do 1906 roku. Powstała w tym roku miejscowa parafia zaopiekowała się miejscowym cmentarzem z 1898 i kościołem pw. Niepokalanego Poczęcia Panny Marii z 1907 roku. Ewangelicy mieli swój cmentarz od 1906 roku.

Kościół husycki w Radwanicach

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 283 budynkach w Radwanicach (wraz z Lipiną) na obszarze 590 hektarów mieszkało 4885 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 828 os./km². z tego 4597 (94,1%) mieszkańców było katolikami, 194 (4%) ewangelikami a 93 (1,9%) żydami, 1 osoba była innego wyznania, 3722 (76,2%) było czesko-, 994 (20,3%) polsko- a 112 (2,3%) polskojęzycznymi[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 364 a mieszkańców do 7139, z czego 7096 zameldowanych było na stałe, 6595 (92,4%) było katolikami, 388 (5,4%) protestantami, 113 (1,6%) żydami, 43 (0,6%) było innego wyznania lub religii, 5772 (80,9%) było czesko-, 1202 (16,8%) polsko-, 116 (1,6%) niemieckojęzycznymi a 6 (0,1%) posługiwało się jeszcze innym językiem[10].

Po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji. 15 stycznia 1920 roku ustanowiono tu pierwszą w tym kraju parafię Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego, a od końca 1922 Radwanice były siedzibą ostrawskiej diecezji[11], pod wodzą biskupa Ferdinanda Stibora. W 1925 husyci wybudowali tu własny dom modlitwy. Silny wpływ miał tutaj również spirytyzm. W 1914 powstało Braterstwo śląskich spirytystów. Od 1920 wydawali oni miesięcznik Spiritistická revue a od 1938 Československou revui psychickou. Spirytyści byli również właścicielami modernistycznego domu społecznego z największą w gminie salą.

W 1910 w Radwanicach powstał pierwszy śląski związek Esperantystów, który w latach 30. XX wieku wydawał własne czasopismo.

Radwanice przyłączono do Morawskiej Ostrawy l lipca 1941 roku.

Przypisy

  1. Informace o katastrálním území Radvanice (cz.). [dostęp 2012-03-19].
  2. a b Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 - 2005 - 1. díl (cz.). 20 sierpnia 2008. s. 736-737. [dostęp 2010-10-13].
  3. Adresy v České republice (cz.). 2012-03-19. [dostęp 2012-03-19].
  4. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
  5. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  6. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  7. Radwańce, wś, powiat frysztacki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 455.
  8. Przed stu laty zamknięto polską szkołę w Radwanicach
  9. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
  10. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
  11. Józef Szymeczek: Życie religijne. W: Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2015, s. 406. ISBN 978-83-935147-5-5.

Media użyte na tej stronie

Czech Republic adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the Czech Republic
Moravian-Silesian Region - outline map.svg
Autor: Caroig, Licencja: CC BY-SA 3.0
Outline map of the Moravian-Silesian Region, Czechia, ready for the Geobox template, calibrated at en:Template:Geobox locator Moravian-Silesian Region
Flag of Moravian-Silesian Region.svg
Flag of Moravian-Silesian Region
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Husuv sbor Ostrava-Radvanice.jpg
Autor: Petr Štefek, Licencja: CC BY 3.0
Husův sbor Ostrava-Radvanice
Ostrava CoA CZ.svg
Ostrava (CZ) coat of arms
Radnice Ostrava-Radvanice.jpg
Autor: Petr Štefek, Licencja: CC BY 3.0
Radnice Ostrava-Radvanice a Bartovice, Těšínská 87/281, Radvanice.
Ostrava location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Ostrava, Czech Republic
Ta mapa of Lędziny została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.