Radziki Duże
Artykuł | 53°9′51″N 19°16′29″E |
---|---|
- błąd | 38 m |
WD | 53°10'N, 19°17'E |
- błąd | 2283 m |
Odległość | 674 m |
wieś | |
![]() Kościół św. Katarzyny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (III 2011) | 663[1] |
Strefa numeracyjna | 56 |
Kod pocztowy | 87-337 |
Tablice rejestracyjne | CRY |
SIMC | 0850394 |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
![]() |
Radziki Duże – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie rypińskim, w gminie Wąpielsk.
Radziki Duże uzyskały lokację miejską w 1784 roku, zdegradowane przed 1825 rokiem[2]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Radziki Duże. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 663 mieszkańców[1]. Jest trzecią co do wielkości miejscowością gminy Wąpielsk.
Zabytki
Zamek
Wieś Radziki Duże słynie z legendarnych ruin zamkowych oraz ze znajdującego się w ich sąsiedztwie klasycystycznego dworu wzniesionego w połowie XIX wieku. Również z powodu spękanej od starości kopii obrazu Guido Reniego znajdującego się obecnie w kościele św. Katarzyny.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Radziki_Du%C5%BCe%2C_gr%C3%B3b_powsta%C5%84c%C3%B3w_styczniowych.jpg/240px-Radziki_Du%C5%BCe%2C_gr%C3%B3b_powsta%C5%84c%C3%B3w_styczniowych.jpg)
W Radzikach Dużych znajdują się ruiny zamku, który powstał pod koniec wieku XIV wieku, lub po roku 1413. Wybudowała go rodzina Radzikowskich, którzy wcześniej nosili nazwisko Ogończykowie. Zamek w 1510 r. został przebudowany przez ostatniego z rodu Mikołaja Radzikowskiego, potem znalazł się w rękach Radziwiłłów. W czasie wojen szwedzkich uszkodzony popadł w ruinę. Obiekt reprezentował najprostszy typ rycerskiej siedziby obronnej, gdzie budynek mieszkalny obwiedziono murem obronnym z wykorzystaniem jednego boku jako oparcia. Pierwotnie dostępu do zamku broniła mokra fosa nawadniana z zanikającego obecnie stawu. Budulcem użytym przez budowniczych zamku była cegła, którą układano w układzie wendyjskim i gotyckim, a do podmurówki użyto kamienia polnego. Zamek był założony na planie kwadratu 28,8 × 28,8 m. Wjazd do zamku prowadził od strony północno-zachodniej przez przedbramie. „Wizyta” Szwedów w XVII wieku sprawiła, że zamek stracił na znaczeniu i zaczął popadać w ruinę. Ostatecznie opuszczony ok. 1770[3].
Kościół św. Katarzyny
Kościół parafialny św. Katarzyny z przełomu XIV/XV wieku, gotycki, usytuowany na niewielkim wzniesieniu, w otoczeniu kręgu starych drzew. W zakrystii i kruchcie sklepienie kolebkowe. W 1887 r. budowlę odnowiono, neogotycyzując szczyty[4]. W kruchcie kościoła znajduje się epitafium poświęcone poległym w 1920 r. Na cmentarzu znajduje się pomnik powstańców styczniowych z 1864 r.
Dwór
Dwór wzniesiony w 2. połowie XIX wieku przez Przeciszewskich, o cechach klasycystycznych, murowany z cegły, z czterokolumnowym portykiem w fasadzie.
Legendy
Przekleństwo matki
W czasach Władysława Łokietka, kiedy Polska została zaatakowana przez Krzyżaków, na zamku w Radzikach Dużych mieszkała matka z synem. Syn ten, w zamian za obietnicę otrzymania władzy nad zamkiem, wyjawił Krzyżakom tajemne przejście prowadzące do budynku. Nieprzyjaciel, po zdobyciu obiektu, spełnił przyrzeczenie. Zrozpaczona matka przeklęła syna-zdrajcę. Gdy wieść o zagarnięciu zamku w Radzikach Dużych dotarła do króla Łokietka, zebrał on armię, odbił budowlę z rąk Krzyżaków, a zdrajcę skazał na karę obcięcia członków. Ciało zdrajcy pochowano w trzech różnych miejscach, w których – jako przestrogę dla innych – usypano trzy kopce (istnieją one do dnia dzisiejszego). Stąd właśnie nazwa Trzy Kopce.
Legenda o podziemnym krużganku
W czasach, gdy na Rzeczpospolitą napadali Szwedzi i mieszkańcy miasta Golubia odmówili zapłaty nałożonej dodatkowo kontrybucji, wojska szwedzkie uwięziły ludność golubską na dziedzińcu zamkowym. Dopiero duch Anny Wazówny wskazał więźniom podziemne przejście do drugiego zamku w Radzikach Dużych. Kiedy Szwedzi zaczęli ścigać uciekających Golubian, ziemia zadrżała i ogromny głaz, wpadając do rzeki Drwęcy załamał tajemne przejście – w ten właśnie sposób została odcięta droga ścigającym. Szwedzi, dowiedziawszy się o tym dziwnym wydarzeniu pośpiesznie opuścili Golub. Zaś ów głaz do dzisiaj leży w Drwęcy.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 64–65.
- ↑ Kujawsko-Pomorskie. Te zamki strzegły Polski przed Krzyżakami
- ↑ Radziki Duże | Kujawsko-pomorskie.travel, kujawsko-pomorskie.travel [dostęp 2018-02-03] .
Bibliografia
- M. Krajewski, A. Mietz, Zabytki ziemi dobrzyńskiej, Włocławek 1996.
- F. S. Dmochowski, Przekleństwo matki, wstęp i przypisy M. Krajewski, Rypin 2011.
Linki zewnętrzne
- SP Radziki Duże
- Zdjęcie lotnicze wsi (zamek, gimnazjum, kościół). zdjeciawapielsk.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- Radziki Duże (Wielkie) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik ośmiu powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Bolesławicami 29 marca 1864 r.
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Walentego Siemiątkowskiego herbu Jastrzębiec, ur. 13.02.1818, zm. 1.03.1888, powstaniec styczniowy
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Radziki Duże, kościół par. pw. św Katarzyny, 2 poł. XIV
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Radziki Duże, dwór, obecnie budynek gimnazjum
Autor:
Mapa gminy Wąpielsk, Polska
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Radziki Duże, ruiny zamku, 1405-1466, 1510
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Rypin County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.23 N
- S: 52.92 N
- W: 19.16 E
- E: 19.70 E