Rafał Syska

Rafał Syska (ur. 18 lipca 1974 w Kielcach) – polski historyk filmu, doktor habilitowany w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na początku specjalizował się w analizie przemocy w filmie (doktorat Film i przemoc. Sposoby obrazowania filmowych aktów przemocy), potem skoncentrował się na badaniu autorskich strategii w kinie amerykańskim (habilitacja Zachować dystans. Filmowy świat Roberta Altmana). Obecnie w kręgu jego zainteresowań znalazło się współczesne kino autorskie, zwłaszcza zdefiniowane przez Syskę tendencje neomodernistyczne (m.in. twórczość Aleksandra Sokurowa, Béli Tarra, Bruno Dumonta, Šarūnasa Bartasa, Freda Kelemena, Tsai Ming-lianga, Lisandra Alonsa i Carlosa Reygadasa).

Oprócz tego opublikował monografię twórczości Teo Angelopoulosa Poezja obrazu. Filmy Theo Angelopoulosa. Był także redaktorem Słownika filmu, a obecnie współredaktorem wielotomowych publikacji Mistrzowie kina amerykańskiego i Historia kina.

W Instytucie Sztuk Audiowizualnych pracuje w Katedrze Historii Filmu. Prowadzi zajęcia z Interpretacji dzieła filmowego, Historii filmu powszechnego i Kierunków filmu współczesnego. Jest również kierownikiem studiów zaocznych z zakresu filmoznawstwa. W ramach projektów badawczych trzykrotnie przebywał na stypendium w Stanach Zjednoczonych. W 2012 roku był Scholar Visiting na Columbia University w Nowym Jorku.

Syska był stypendystą Fundacji imienia Stanisława Estreichera, Tygodnika „Polityka” i Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, a także Fundacji Kościuszkowskiej. W 2009 roku otrzymał Nagrodę Rektora UJ i nominację do nagrody im. Bolesława Michałka za książkę Zachować dystans. Filmowy świat Roberta Altmana. W latach 1994-2004 współtworzył i organizował Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Etiuda”, dwukrotnie będąc jego wicedyrektorem organizacyjnym. Publikował artykuły w „Kinie”, „Kwartalniku filmowym” i „Didaskaliach”. Jest pomysłodawcą, założycielem i redaktorem naczelnym magazynu o tematyce audiowizualnej EKRANy. W 2014 roku był kuratorem wystawy Stanley Kubrick w Muzeum Narodowym w Krakowie. W listopadzie 2015 roku został wybrany na stanowisko dyrektora nowo powstałego Narodowego Centrum Kultury Filmowej w Łodzi. Kadencja potrwa 4 lata, do stycznia 2020 roku[1].

Publikacje

Książki

  • Leksykon „100 thrillerów”, Rabid, Kraków, 2002.
  • Film i przemoc. Sposoby obrazowania filmowych aktów przemocy, Rabid, Kraków, 2003.
  • Słownik filmu (redaktor), Zielona Sowa, Kraków 2005 (drugie wydanie 2010).
  • Mistrzowie kina amerykańskiego, tom I. Klasycy, współredakcja Łukasz A. Plesnar, Rabid, Kraków 2006.
  • Mistrzowie kina amerykańskiego, tom II. Bunt i nostalgia, współredakcja Łukasz A. Plesnar, Rabid, Kraków 2007.
  • Poezja obrazu. Filmy Theo Angelopoulosa, Rabid, Kraków 2008.
  • Zachować dystans. Filmowy świat Roberta Altmana, Rabid, Kraków 2008.
  • Historia kina, tom 1: Kino nieme, współredakcja Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Universitas, Kraków 2009.
  • Mistrzowie kina amerykańskiego, tom III. Współczesność, współredakcja Łukasz A. Plesnar, Rabid, Kraków 2010.
  • Historia kina, tom 2: Kino klasyczne, współredakcja Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Universitas, Kraków 2011.
  • Adaptacje literatury amerykańskiej (redaktor), EKRANy,Kraków 2011.
  • Arcydzieła klasycznego kina amerykańskiego, współredakcja Łukasz A. Plesnar, EKRANy, Kraków 2013.
  • Filmowy neomodernizm, Avalon, Kraków 2014 – nominacja do Nagrody im. Bolesława Michałka za najlepszą książkę filmową roku[2].

Eseje

  • Film terrorystyczny [w:] Kino gatunków wczoraj i dziś, Krzysztof Loska (red.), Kraków 1998.
  • Agresja i zło. Ścieżki XX wiecznej destrukcyjności [w:] Przemoc ikoniczna czy nowa widzialność, Eugeniusz Wilk (red.), Katowice 2001.
  • Thriller jako gatunek [w:] Wokół kina gatunków, Krzysztof Loska (red.), Kraków 2002.
  • Rewolucja, która nie nadeszła. O politycznych kontekstach twórczości Rainera Wernera Fassbindera [w:] Mistrzowie kina europejskiego, Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka (red.), Kraków 2002.
  • Janusz Morgenstern. W pułapce teraźniejszości [w:] Autorzy kina polskiego, Grażyna Stachówna, Joanna Wojnicka (red.), Kraków 2004.
  • Béla Tarr. Koło się zamyka [w:] Autorzy kina europejskiego, tom III, Alicja Helman i Andrzej Pitrus, Rabid, Kraków 2007.
  • Michael Haneke – w poczuciu winy [w:] Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury?, Eugeniusz Wilk, Iwona Kolasińska-Pasterczyk (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
  • Bruno Dumont – wpatrzenie [w:] Autorzy kina europejskiego, tom V, Alicja Helman, Andrzej Pitrus (red.), Rabid, Kraków 2009.
  • Marlowe z zaświatów. „Długie pożegnanie” Roberta Altmana [w:] „Studia filmoznawcze” nr 29, Sławomir Bobowski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
  • Doświadczyć wnętrza kina. Analiza narracyjna Inland Empire Davida Lyncha [w:] Kwartalnik filmowy 71-72/2010, s. 256-280.
  • Don Kichot Orsona Wellesa: niedokończona podróż na Księżyc [w:] Od Cervantesa do Pereza-Reverte’a. Adaptacje literatury hiszpańskiej i iberoamerykańskiej, red. Alicja Helman i Kamila Żyto, Warszawa: Kino Rabid 2010, s. 18-33.
  • Teoria znaczenia Davida Bordwella, cz. I, „EKRANy” 1-2/2012, s. 74-79.
  • Neomodernizm. Kino w wolnym tempie, „EKRANy” 1-2/2012, s. 4-15.
  • Teoria znaczenia Davida Bordwella, cz. II, „EKRANy” 3/2012, s. 66-71.
  • Wewnętrzny świat kobiet. Wczesna twórczość Chantal Akerman, „Kwartalnik filmowy” 79/2012, s. 90-105.
  • Nostalgia za Tarkowskim. Kino Carlosa Reygadasa i Aleksandra Sokurowa [w:] Strefa filmu. Kino Andrieja Tarkowskiego, Iwona Anna NDiaye, Marek Sokołowski (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, s. 357-378.
  • Split screen – historia rozbitego świata, „EKRANy” 2013, 5 (15), s. 51-55.
  • Mozaikowy ekran, czyli cyfrowy split screen, „EKRANy” 2014, 1 (17), s. 50-54.
  • Czasotrwanie. Moda na Gilles’a Deleuze’a, „EKRANy” 2014, 2 (18), s. 86-91.
  • Art-hard core, „EKRANy” 2014, 3-4 (19-20), s. 26-34.
  • Wszyscy jesteśmy Kubrickami, „Dekada Krakowska” 3/4 (13/14) 2014, s. 182-189.

Przypisy